چکیده:

بهاییان پیش از انقلاب اسلامی، در سطوح بالای نظام پهلوی نفوذ داشتند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آنها به عنوان اقلبیت دینی یا مذهبی پذیرفته نشدند و اجازه فعالیت رسمی را نیافتند. تقابل نظام با بهاییان، در ابعاد مختلف، از جمله فعالیت های رسانه ای ادامه یافت. آنها در خارج از کشور با حمایت بیگانگان، از رسانه های گوناگون علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده کردند. در دهه اخیر، این فعالیت ها در فضای مجازی و با بهره گیری از اینترنت که به سهولت در اختیار کاربران است، گسترش چشمگیری یافته است.
با توجه به گستره فعالیت های رسانه ای بهاییان علیه جمهوری اسلامی، رسانه ملی چگونه می تواند به مقابله با شگردهای رسانه ای آنان بپردازد؟

کلیدواژگان

بهائیت، بهاییت و رسانه ها، بهائیت و فضای مجازی

مقدمه

برای گفتمان جمهوری اسلامی ایران، فعالیت های رسانه ای بهاییان همواره مسئله برانگیز است؛ زیرا آنها از وسایل ارتباط جمعی، علیه اهداف، سیاست ها و عملکرد نهادهای جمهوری اسلامی ایران بهره می جویند. به دلایلی، گفتمان هویتی پهلوی، به حمایت از بهاییان در ابعاد گوناگون، از جمله سیاست های رسانه ای می انجامید و گفتمان جمهوری اسلامی که متعارض با سیاست های رژیم پهلوی بود، به مبارزه با آنها منتهی می شود. به عنوان شاهد، رژیم پهلوی در سیاست خارجی، متأثر از غرب، به ویژه قدرت های عصر جنگ سرد بود؛ در سیاست منطقه ای، متحد اسرائیل به شمار می رفت و در سیاست داخلی نیز مخالفت روحانیان بود. (1) در حالی که جمهوری اسلامی در سیاست خارجی از اصل «نه شرقی و نه غربی» پیروی می کند که ناچار در مقابل قدرت های غربی قرار می گیرد؛ در سیاست منطقه ای نیز دولت غاصب اسرائیل را به رسمیت نمی شناسد و در حد امکان علیه آن رژیم موضع می گیرد. همچنین در داخل، به اسلام و روحانیت متکی است. بهاییان نیز هم مرتبط و متکی به قدرت های غربی اند، هم مرکز اصلی فعالیت آنها در اسرائیل قرار دارد و هم علیه اسلام، دینی تازه پدید آورده اند و از این رو، در تعارض با روحانیتند.
بهاییان که پیش از انقلاب اسلامی، در سطوح بالای نظام پهلوی نفوذ داشتند و در رادیو و تلویزیون آن عهد نیز اعمال نظر می کردند، پس از پیروزی انقلاب، بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان اقلیت دینی یا مذهبی پذیرفته نشدند و اجازه فعالیت رسمی در این نظام را نیافتند. از این رو، یا از کشور خارج شدند یا به فعالیت زیرزمینی علیه جمهوری اسلامی پرداختند. تقابل نظام با بهاییان، در ابعاد مختلف از جمله در قالب فعالیت های رسانه ای ادامه یافت. بهاییان در خارج از کشور با حمایت بیگانگان، از رسانه های گوناگون، علیه جمهوری اسلامی ایران بهره می جویند.
در دهه اخیر، این فعالیت ها در فضای مجازی و با بهره گیری از اینترنت که به سهولت در اختیار کاربران است، گسترش چشمگیری یافته است.
بر این اساس، پرسش اساسی نوشتار حاضر، آن است که با توجه به گستره فعالیت های رسانه ای بهاییان علیه جمهوری اسلامی، رسانه ملی چگونه می تواند به مقابله با شگردهای رسانه ای آنان بپردازد؟

تعاریف

بهابیت:

مراد از بهاییت، مدعایی دینی در مقابل دین اسلام است که حسینعلی بها، از یاران محمد علی باب ( رهبر بابیه)، حدود یک و نیم قرن پیش مطرح کرده است و پیروان اندکش در سطح آسیا، خاورمیانه و به ویژه ایران به فعالیت مشغولند. اوج فعالیت آنها در ایران، به عصر پهلوی دوم باز می گردد.( بهاییان در ادامه نوشتار بیشتر معرفی می شوند)

رسانه

در فرهنگ نامه Techterm، در تعریف رسانه (2) آمده است که این مفهوم در کل، برای معانی مختلف ارتباطی به کار می رود. بنابراین، این واژه می تواند به عنوان اسم جمعی برای اقسام رسانه ها چون تلویزیون رادیو و روزنامه ها ( آژانس های خبری و مطبوعاتی) استفاده شود. در عصر کامپیوتر، ( با انواع حافظه ها ثابت و متغیر) رسانه، اسم جمعی است برای انواع مختلف از مخزن انتخاب داده ها ( www.techterms.com.2005-7)
مفهوم رسانه، حیطه وسیع و مصداق های گوناگونی را در بر می گیرد، ولی در این مقاله، تمرکز بحث بر رسانه های دیداری و شنیداری و رسانه های مجازی است که از طریق اینترنت فعالند.

روش تحقیق

در زمینه بهاییت، با روش اسنادی و کتابخانه ای، منابع فراوانی وجود دارد، اما از آنجا که این نوشتار، بیشتر به فعالیت رسانه ای بهاییان اختصاص دارد، متأسفانه منابع کتابخانه ای برای این مقصود در اختیار نیست. از این رو، در این مقاله، از منابع اسنادی ( با مراجعه به منبعی دست اول)، بیشتر برای گزارشی اجمالی درباره بهاییت بهره گرفتیم.
منبع اصلی برای توصیف و تحلیل فعالیت رسانه ای بهاییان، « اینترنت» است. با مراجعه به سایت های بهاییان و منابع هم سو با آنان یا در مقابل، سایت هایی که در مخالفت با بهاییت مطلب می نویسند، داده های لازم استخراج و منعکس شده است. در برشماری تعداد منابع مجازی بهاییان، تلاش شد جست و جویی جامع، بر اساس کلیدواژه های مرتبط با رسانه و بهاییت، در اینترنت صورت پذیرد.

معرفی اجمالی بهاییت

منبع اصلی این معارفه، کتاب مفتاح باب الابواب یا تاریخ باب و بها است که دو ویژگی مهم دارد: ویژگی اول، استنادات مستقیم نویسنده ایرانی این کتاب است که بسیار به موضوع نزدیک است؛ زیرا همان گونه که در مقدمه کتاب، به نقل از مترجم اثر آمده، جد و پدر نویسنده در جلسات محاکمه باب در سال 1263 هـ. ق حضور داشته اند. خود نویسنده نیز به شهر عکا رفته و مدتی با بهاء- جانشین باب – و فرزندان و بزرگان پیروان او معاشرت و کتاب های آنان را مطالعه کرده و درس گرفته و سپس کتاب باب الابواب را نوشته است ولی چون حجم کتاب زیاد شده، آن را در کتاب مفتاح باب الابواب تلخیص کرده است. ویژگی دوم، استوار بودن اثر بر پایه گزارش بی طرفانه از جریان بهاییت است.
در این کتاب آمده است:
بابیت، دینی است که در عهد قاجار در بلاد ایران به دعوت مردی از اهل شیراز، معروف به سید محمد علی ( متولد 1235 هـ. ق ) پیدا شد. با اقبال مردم، در سال 1261 هـ. ق او ادعا نمود که داخل شدن در خانه نبوت و ولایت، جز از «باب» آن روا نیست و من باب آن می باشم و سپس مدعی شد که خداوند کتابی به نام «بیان» را بر وی نازل نموده است. در کتاب شرح سوره یوسف، کراراً و در سایر تألیفاتش چنین نوشته است: « من از محمد، افضل می باشم؛ همان گونه که کتاب من از قرآن محمد افضل است.» ( زعیم ا لدوله، 1346 : 94)
محمد علی باب در عصر ناصرالدین شاه، هجده ماه در زندان بود و در سال 1265 قمری (1850 میلادی) به اهتمام امیر کبیر و به فتوای علمای تبریز تیرباران شد. او در بعضی رساله هایش، میرزا یحیی – ملقب به (صبح ازل)- را جانشین خود معرفی کرده بود. با سخت گیری دولت، بسیاری از بابی ها از جمله یحیی و برادرش، میرزا حسین علی که ملقب به بها بود، از ایران به بغداد، در قلمرو عثمانی گریختند. دولت عثمانی آنها را به «ادرنه» انتقال داد. در پی اختلاف بین دو برادر، گروهی از پیروان آنها به صبح ازل و دسته ای به بها پیوستند؛ گروه اول به ازلی و گروه دوم به بهائی موسوم شدند. دولت عثمانی در سال 1285 ق ( 1869 میلادی) صبح ازل را به جزیره قبرس و بها را به عکا تبعید کرد. ( همان : 83- 80)
در این درگیری ها، ارکان شریعت میرزا یحیی در هم شکست و بنیان دعوت بها، به واسطه جلب قلوب بعضی از بابیان و خوش رفتاری و حسن تدبیر پسر بها، عباس افندی ( ملقب به غصن الله الاعظم در زمان حیات پدرش و معروف به بعدالبها بعد از مرگ او) تقویت شد. مرام بها رو به ترقی نهاد و مقام خودش نیز به تدریج بالا رفت؛ از خلافت باب به مهدویت، سپس به ولایت مطلقه و از آن به نبودت عامه و خاصه و در ادامه، به مقام ربوبیت، آن گاه به مقام الوهیت و سپس به بی نهایت رسید. ( همان: 245).
از جمله مدعیات بها در آثارش، این است که کسی که پیش از تمام شدن هزار سال کامل پس از او، امری را مدعی شود، او کذاب و مفتری است. این در حالی است که باب در این مورد، نص روشنی نوشته و در آن شرط کرده که کسی آن را تأویل و تفسیر نکند. و مدت نبوت یا ربوبیت خویش را دو هزار و اندی معین کرده است ( زعیم الدوله، 1347 : 247 و 276).
بهاییان به ربوبیت و خدایی بها معتقدند و می گویند:
بها، انبیا و رسل را فرستاده [است.] زردشت، موسی، عیسی و محمد و باب، احکام او را به مردم می رساندند و آیات او را بیان می کردند. پس آنها مظاهر اوامر او بودند و به او بشارت می دادند. همان گونه که پسر بزرگ او، عباس هم بعد از او، همین مقام را دارا بوده است.(همان : 214)
حسینعلی بهاء، رهبر بهاییان، در سال 1312 ق درگذشت. او دو کتاب به زبان های فارسی و عربی به نام ایقان و اقدس درباره احکام و اصول فرقه جدید از خود به جای گذاشت. پس از وی، پسرش میرزا عباس (عبدالبهاء) بیش از سی سال رهبر بهاییان بود. عبدالبهاء با انگلیس پیوسته همکاری داشت و از آنها نشان سر (Sir) دریافت کرد. پس از مرگ او، نوه دختری اش، شوقی افندی به جانشینی وی انتخاب شد. او مؤسس تشکیلات «بیت العدل» بود و پس از خود، ریاست این نهاد را به فردی امریکایی به نام چارلز میسن ریمی واگذار کرد. پس از مرگ مشکوک شوقی افندی در سال 1958، به دلیل اختلاف سران امریکایی و بریتانیایی بر سر جانشینی وی، انشقاق دیگری به وجود آمد و همسر انگلیسی شوقی به نام روحیه ماکسول، موفق شد میسن ریمی را از صحنه خارج کند. از آن پس، رهبری فردی جای خود را به رهبری جمعی داده است و بیت العدل نقش اساسی در رهبری این فرقه ایفا می کند. ( نصری، 1382 : 14).
بیت العدال اعظم که بهاء الله آن را به عنوان قوّه تشریعیه امر بهائی معین کرده است. در سال 1963 تشکیل شد. این گروه نه نفره هر پنج سال یک بار، از جانب همه اعضای محافل ملی بهاییان جهان انتخاب می شود. (3) شاهد دیگر برای استفاده قوی بهائیان از فضای مجازی، این است که در سایت «پروژه های بهایی»، سی دی مجموعه پیام های بیت العدل به صورت ایمیج (تصویر مطالب) دریافت می شود.
در عصر پهلوی، رضا شاه از حضور و نفوذ بهاییان در حکومت استقبال می کرد. سپهبد سابق، حسین فردوست نقل کرده است:
در زمان ولی عهدی محمد رضا، رضا خان، شخصی را که از بهایی های تراز اول بود به نام صنیعی ( بعدها سپهبد شده و مدتی وزیر جنگ و… بود)، آجودان مخصوص ولی عهد کرد. او در تمام دوران ولی عهدی، در همه مسائل بازرسی و حتی عمده ی زندگی خصوصی محمدرضا مشارکت داشت. مسلماً رضاخان به بهایی بودن صنیعی توجه داشت. ( مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، 1367 : 41)
بیشترین نفوذ بهاییت در ایران، در عصر حکومت محمدرضا پهلوی بود که عناصر اصلی اقتصادی، سیاسی و امنیتی کشور در این دوره بهایی بودند. در منابع یهودی، به نمونه های مهم این قبیل بهایی ها از جمله: امیر عباس هویدا ( نخست وزیر)، ثابت پاسال همدانی یا حبیب الله ثابت، سرلشکر عبدالکریم ایادی، پزشک مخصوص محمدرضاشاه اشاره و تصریح شده است.
برای مثال، در گزارش ساواک از جلسات بهاییان در مرداد 1350، درباره هویدا آمده است: « شخص هویدا بهایی زاده است. عده ای از مأموران مخفی ایران که در دربار شاهنشاهی می باشند. می خواهند هویدا را محکوم کنند، ولی او یکی از خادمین امرالله است.» ( مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، 1371 : 385) (4) در همین منبع، درباره سپهبد اسدالله صنیعی، چهره طراز اول بهاییت و عبدالکریم ایادی(5) که هر دو در تثبیت مواضع بهاییت در زمان رژیم شاه ایفای نقش کرده اند، سخن به میان آمده است. (همان : 268).
اعتراف سفیر وقت اسرائیل در ایران، درباره حضور مخفی و اسرارآمیز بهایی ها در دستگاه های مختلف کشور، تکان دهنده و خواندنی است:
در سایه دوستی با [سرلشکر عبدالکریم ] ایادی، با گروهی از سرشناسان کشور آشنا شدم که هرگز باور نمی کردم پیرو کیش بهایی باشند. بسیاری از آنها در باور خود چون سنگ خارا بودند، ولی به خوبی می دانستند چگونه در برابر دیگران، خود را پنهان سازند. آنها همه دریافته بودند که در برابر من [ به عنوان یک یهودی و سفیر اسرائیل] نیازی به پنهان کاری ندارند.»
حضور بهاییان در عصر پهلوی دوم در رادیو و تلویزیون نیز از نکات درخور توجهی است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
چنان که گفتیم، فعالیت رسمی و آشکار بهاییان، از سال 1357 و با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران پایان یافت و با حمایت بیگانگان، بیشتر در خارج از کشور به فعالیت علیه جمهوری اسلامی ایران اشتغال دارند.
گفتنی است که در یک دهه اخیر، بهاییان بر اساس استراتژی تازه ای به فعالیت مشغولند. در 26 نوامبر 2003 میلادی، بیت العدل حیفا پس از پایان مرحله ده ساله آزمایشی، تصمیم گرفت «طرح روحی» ( این طرح را یکی از بهائیان مهاجر ایرانی به نام روحی ارباب، سال ها پیش طراحی کرده بود) را به عنوان «راهنمای عمل» به تمام محافل بهائی ابلاغ کند. یکی از اهداف مهم این طرح، ایجاد بسترهای لازم برای افزایش آمار تعداد بهائیان است.
این طرح، بر اساس استراتژی ویژه ای اداره می شود که مرکز بهائیت آن را «استراتژی خاموش و پنهان» نامیده است و برای تحقق اهداف آن در کشورهای مسلمان، زمان بیشتری در نظر گرفته اند و تا سال 2021 میلادی فرصت معین کرده اند.
در این مسیر، فرقه بهائیت به امر تبلیغات، بسیار اهمیت می دهد و هر سال میلیون ها دلار برای این کار هزینه می کند. برای بهائیان، اثر تبلیغات منفی نیز به اندازه تبلیغات مثبت اهمیت دارد و از رهگذر همین اعتقاد است که بیت العدل حیفا، افزون بر میلیون ها دلار هزینه برای خرید «فضا» و «وقت»، از طریق ماهواره های گوناگون و کمک های چشمگیر به تلویزیون های ماهواره ای نیز اهداف خاص خود را پی گیری می کند.(رجا نیوز: 12/ 2/ 1389)

بهاییت و رسانه ها

مصداق ها و مظاهر رسانه ای بسیار متعدد و متنوعند، ولی در این نوشتار به رسانه های دیداری و شنیداری و نیز رسانه های مجازی پرداخته می شود که در اختیار بهاییان و در خدمت مقاصد آنان است. روشن است که در زمان شکل گیری بهاییت در ایران ( عصر ناصرالدین شاه قاجار)، رسانه هایی چون رادیو و تلویزیون برقرار و در اختیار آنها نبوده است. از این رو، گزارش فعالیت رسانه ای بهاییت، به عصر پهلوی، به ویژه دوره محمدرضا شاه مربوط است و از فعالیت اینترنتی این فرقه نیز در یکی دو دهه اخیر می توان گزارش داد.
در برخی منابع گفته شده است که بهاییان از آغاز، کار خود را بر اساس تبلیغ و پرورش مبلّغ استوار ساخته بودند. از این رو، کار تبلیغاتی در مجامع بهائی گسترش چشمگیری یافت و از سوی دیگر، با انتشار آمار و ارقام گوناگون که خود، حربه ای تبلیغاتی است، پیروان بهائیت را در قبال به اصطلاح پیشرفت های بهاییت به شگفتی وا می دارند و باعث جلب توجه آنها می شوند. ( رایین، 1978 : 235)
گفته شد که بهاییان در ایران و از جمله در صدا و سیمای پیش از انقلاب، حضوری فعال داشته اند ( البته بعد از انقلاب این رسانه از وجود آنها پاک سازی شد و بسیاری هم فرار کردند. یکی از کسانی که به گفته خودش در همه عرصه های هنر رسانه ای در دوران پهلوی حضور داشته و آنها را از نزدیک می شناسد، (6) نکات جالبی از حضور بهاییان در دوران پهلوی روایت می کند. او در کتاب بهاییان در عصر پهلوی ها به معرفی کامل عوامل بهاییان در رسانه ها می پردازد؛ از جمله به نقل از گزارش ساواک آورده است: « در حال حاضر ( بهمن 1337) مشاغل حساس اداره انتشارات و تبلیغات به وسیله افراد وابسته به فرقه بهائی اشغال شده و با اتحاد و اتفاق نظر خاصی، یکدیگر را تقویت، و در واقع دستگاه هادی افکار عمومی را قبضه نموده اند. » ( اللهیاری، 1389 : 85)
همچنین می نویسد:
فرقه بهاییت، تشکیلات منسجم و قدرتمندی در رادیو تلویزیون داشت که از نخستین روز فعالیت فرستنده کانال 3 که با سرمایه بهاییان و حبیب ثابت ایجاد شده بود، تا پایان حیات رژیم پهلوی، فعال و مقتدر بود. اکثریت قریب به اتفاق کارکنان تلویزیون کانال 3 آن زمان، از مدیر کل تا نگهبان و باغبان، بهائی بود[ند]. وقتی حبیب ثابت، سرمایه دار بهائی و تولیدکننده فرستنده کانال 3، این فرستنده و فرستنده تلویزیون آبادان را به دولت فروخت، به یکباره کلیه بهاییان شاغل در این دو فرستنده به استخدام تلویزیون ملی ایران درآمدند و تشکیلات ویژه ای ایجاد نمودند. ( همان : 107- 108)
پس از انقلاب اسلامی، با ممنوعیت فعالیت رسانه ای بهاییان در ایران، آنها در فراسوی مرزهای کشور فعال شدند و از طریق وسایل ارتباط جمعی، سال به سال بر تلاش های خود افزودند. از دیگر فعالیت های رسانه های بهاییان، پخش برنامه های مختلف تلویزیونی «آئین بهایی» از شبکه ماهواره ای پارس است.
در دهه اخیر با گسترش «فضای مجازی»، این فرقه نیز با تمام قوا به فعالیت مجازی رسانه ای روی آورده است. حتی رادیو و تلویزیون بهاییان نیز از طریق اینترنت و در فضای مجازی، در دسترس است. از این رو، می توان ادعا کرد که در شرایط حاضر، عمده فعالیت رسانه ای بهاییان در قالب مجازی و اینترنتی است. این مدعا در رسانه های بهائی نیز تأیید شده است؛ چنان که در قسمت «درباره سایت» از سایت «نقطه نظر» – از سایت های بهاییان – آمده است:
بهاء الله، مؤسس دیانت بهائی، ایرانی بود؛ از نور مازندران. باب نیز ایرانی بود؛ از شیراز. اما دریغا که کلام این دو در ایران همچنان ناشنیده مانده است… روزنامه ها، مجلات، رادیو و تلویزیون، و تقریباً تمامی رسانه های ایران، چهره ای غیرواقعی از این دیانت ارائه نموده اند. در این میان، تنها رسانه ای که برای بهاییان باقی مانده است، اینترنت است و بس…( http://www.noghtenazar.org)
بنابراین، برنامه های دیداری و شنیداری بهاییان در شرایط حاضر از طریق اینترنت دریافت می شود؛ از جمله برنامه رادیو بهائی «پیام دوست» از طریق وب سایت www.bahairadoi.org
ما فهرست سایت های بهائی که شبکه های رادیو و تلویزیونی را نیز در بر دارد، بنا به گزارش منابع بهایی، از این قرار است:
وب سایت کتاب مستطاب اقدس
ساغر
الهام
جوانیم
نگاه
سایت دنیای بهائی
سایت تلویزیون بهائی نوین
وب سایت پروژه دایره المعارف بهائی
جامعه جهانی بهائی
وب سایت آیین بهائی
وب سایت واصلان.
وب سایت فیضی
وب سایت دکتر مهاجر
سایت ورقا
سایت دکتر داوودی
وب سایت بهائی سایتز
سایت روایتی تصویری از زندگی حضرت بهاء الله
وب سایت آثار و مراجع بهائی
وب سایت پژوهشنامه
وب سایت تصاویر بهائی
وب سایت صدای دوست
وب سایت بهائی تیوب
وب سایت رادیو نسیم
وب سایت تلویزیون آیین بهائی
وب سایت تقویم بهائی
وب سایت نقطه نظر
وب سایت ولوله در شهر
وب سایت کسروی و بهائی گری
وب سایت سرویس خبری جامعه بهائی
سایت ” گلچینی از دست خط ها و پیام های بیت العدل اعظم”
وب سایت ضیافت نوزده روزه
موتور جست و جوگر عربی بهائی
Faith changeless
Media Bank Baha’i
H- Baha’i
Baha’i Garden of Haifa
Words Baha’i
Jewelry Baha’i
Reading Baha’i
Books Baha’i
سایت های یاد شده همان گونه که از نام آنها نیز پیداست، هم محتوای آیین بهائیت و اندیشه بهاییان را پوشش می دهند و هم درباره مواضع و فعالیت های آنان یا مخالفانشان ( به ویژه نظام جمهوری اسلامی ایران) اطلاع رسانی می کنند. برنامه های خاص برای جذب نیرو و گسترش بهاییت نیز از سیاست های ثابت رسانه های بهاییان است. به عنوان شاهد، در سایت پروژه های بهایی: شبکه توسعه دهندگان بهایی، از زنجیره توسعه دهندگان بهائی سخن به میان آمده و در توضیح بیشتر آمده است: « زنجیره ای از افراد در سراسر جهان است که برای رفع نیازهای جامعه جهانی بهائی در توسعه و بایگانی کردن پروژه های مختلف، داوطلبانه فعالیت می کنند.»
بهاییان همواره به تبلیغ و جذب نیروهای تازه توجه دارند؛ چرا که تحقق وعده بنیان گذاران این فرقه انحرافی یعنی جهانی شدن امر بهائی را در گرو افزایش جمعیت بهاییان می دانند.
درباره گستره فعالیت اینترنتی بهاییان گفته شده است:
در حال حاضر بیش از یک میلیون و نیم صفحه مطلب با عنوان بهائیت، در هر یک از سایت های یاهو و گوگل و دیگر سایت های جست و جوگر وجود دارد. در حال حاضر، یک مرکز مستقل، با نظارت مستقیم شورای رهبری بهائیان، در اسرائیل (بیت العدل) به نام آژانس اینترنتی بهائی (7) مشغول فعالیت شبانه روزی است.
این تشکیلات در حال حاضر دارای یک سایت رسمی بین المللی است که در آمریکا به ثبت رسیده و به زبان های مختلف و اصلی جهان، از جمله فارسی (با عنوان آئین جهانی بهائی) مشغول فعالیت است. این سایت به عنوان محور اصلی، دارای پیوندهای ( Links) متعدد و سازمان یافته و متمرکز به دیگر مراکز بهائی در سطح جهان، از جمله امکان ارتباط با سایت های اینترنتی بهائی در کشورهای مختلف جهان است.
( http://www.omidenoor14.com)
در بیشتر سایت های رسمی بهائی، در قسمت Language، محتوای سایت با زبان فارسی، در دسترس است. آنها با راه اندازی سایت های فارسی به ظاهر شخصی و غیر تشکیلاتی و با اسامی گمراه کننده، در شبکه اینترنت حضور فعال دارند. بهاییان، جدا از فعالیت فرهنگی، از اینترنت برای سازمان دهی ضیافت ها و جلسات تبلیغی خود نیز استفاده می کنند.
رسانه های دیگری نیز هستند که در ظاهر با بهاییت ارتباط ندارند، اما در حقیقت، متأثر از این فرقه اند و در صورت نیاز، پیام بهاییان را منتقل می کنند. در این زمینه به صورت مشخص می توان به بی بی سی فارسی، اشاره داشت. حضور چشمگیر بهائیان در سطوح مختلف سرویس جهانی بی بی سی، از مدیریت های کلان آن شبکه تا سطوح پایین تر، ضمن تأثیر نامحسوس بر لایه های زیرین این شبکه، گاه نمودهای آشکاری نیز داشته است؛ مانند مصاحبه کاملاً تبلیغاتی و فرمایشی با مری مکسول ( ملقب به روحیه خانم)، بیوه شوقی افندی، رهبر سابق بهائیان، در تاریخ 18 آگوست 1981. تهیه رپرتاژ آگهی های گزارش گونه، در بی بی سی منحصر به سال های گذشته نبوده و انتشار اخبار و گزارش های متعدد در این موضوع، نشان دهنده تداوم این سیاست و استفاده بی بی سی از حضور فرقه بهائیت علیه ایران است. بهروز آفاق، از مدیران بی بی سی فارسی، (8) یکی از بهائیانی است که نفوذ زیادی در این شبکه دارد.
( www.none – said.blogfa.com)
در مقابل، سایت ها و وبلاگ های مستقل یا پشتیبانی شده نیز در دفاع از اسلام و جمهوری اسلامی ایران، به زبان فارسی مشغول مباحثه با بهائیت و پاسخ گویی به آنها هستند و مطالب افشاگرانه ای علیه این فرقه منتشر می کنند. چند سایت و وبلاگ مشهور که در معرفی سایت های ضد بهائیت، نقش کلیدی و محوری دارند. از این قرار است:
www.bahairesearch.ir
www.Omidenoo14.blogfa.com(9)
www.baharoom.com
www.adyan.net
www. iichs.org
http:www.omidenoor14.com/
نیز منابع و کتاب های فراوانی در رد بهاییت را در سایت های بهاییت شناسی)http://bahaiatshenasi. net) و سایت حقیقت بهائیت: www.baharoom. com) می توان دانلود کرد.

نتیجه گیری راهبردی

مقابله با بهاییت و بهاییان با رویکردی امنیتی ( که راهبرد فعلی و حاکم بر نظام است)، یک نگاه حداقلی است که در بعد رسانه ای، به تقابل سخت افزاری و نرم افزاری در برابر فعالیت های رسانه ای بهاییان می انجامد. این اقدامات گرچه تأثیر مقطعی و سطحی دارد و شاید در مواردی ضرورت هم داشته باشد. هرگز اقدامی مناسب، عمیق، مؤثر و پایا نخواهد بود. لازم است به عنوان واکسیناسیون فرهنگی و مذهبی، در حد کنترل شده ای، تاریخ و اندیشه فرقه بهاییت به درستی معرفی شود و نقدهای معقول و موجه در رد آنها نیز در رسانه ها منعکس گردد تا از تأثیر تبلیغات رسانه ای آنان در میان نسل نو بکاهد. نکات و راهکارهای بعدی، همگی بر تقدم رویکرد فرهنگی بر دیگر ابعاد مبتنی است که به صورت جزئی تری مطرح می شوند. روشن است که در ایفای نقشی فرهنگی، رسانه ملی (رادیو و تلویزیون) سهم کم نظیری دارند.
در رویکرد امنیتی مقابله با بهاییان، ذکر نام اشخاص یا نهادهای فعال در این عرصه، نه تنها لازم نیست، بلکه گاه آفت زا است. در رویکرد فرهنگی، به جای فعالیت مخفیانه و ناشناخته و تحرک وبلاگ های بی نام و نشان علیه بهاییت، باید نهاد یا اشخاصی با هویت مشخص مسئولیت داده ها و اعلان مواضع علیه بهاییان را بر عهده گیرند. آنها می توانند از فرصتی که رسانه ملی در اختیارشان می گذارد، حداکثر بهره را ببرند.
رویکرد این فعالیت ها می تواند در دو سطح متفاوت باشد: اول، عمیق و پژوهشی و دوم، ساندویچی و تبلیغاتی. برای تحقق این غایات، تشکیل «ستادی» مشخص ضروری می نماید. در این زمینه از همه نهادهای مرتبط، به ویژه آنها که رسالت اطلاع رسانی و تبلیغی دارند، برای تحقق هدف مقابله با فعالیت های رسانه ای بهاییان باید بهره جست و تقسیم کاری مناسب و معقول انجام داد. به دلیل اهمیت نقش رادیو و تلویزیون در اطلاع رسانی، دبیرخانه ستاد می تواند در صدا و سیما مستقر باشد.
توصیف و ترسیم تفاوت بهاییت با دیگر اقلیت های دینی (اهل کتاب) و مذهبی (اهل سنت) از جهت خاستگاه و مدعیات می تواند از جمله موضوع های مهم در رسانه ملی باشد. نتیجه بحث، طرح دلیل به رسمیت نشناختن بهاییت به عنوان دین یا مذهب رسمی در جمهوری اسلامی ایران است. ناآگاهی مخاطبان از بی پایگی و بی ریشه گی باورهای این فرقه، چه بسا آنان را بر اثر تبلیغاتشان، مظلوم و مهجور می نمایند.
بازتاب کاستی های بهاییان در رسانه ها، مثل ضعف های اعتقادی و باورهای آنها (مثلاً درباره ی آزادی) (10)، تهیه گزارش از عملکرد ضعیف این فرقه (وابستگی مالی و ارتباط تشکیلاتی با بیگانگان، داد و ستد با صهیونیست ها و… ) پخش مستند درباره مشکلات اعتقادی و عملی این فرقه، و ساخت سریال های مناسب و دقیق در موضوع.
به عنوان شاهدی بر اعتقادات نابخردانه این فرقه، می توان به گزاره ای از رهبران آنها درباره «عصمت» انسان های منتخب از سوی دیگران ارجاع داد. عباس افندی می گوید:
بیت العدل عمومی که به انتخاب عمومی تأسیس و تشکیل شود، تحت حفظ، تحت نظر و صیانت جمال الهی و حراست و عصمت فایض از حضرت اعلی روحی لهما فداست. آنچه قرار دهند، من عندالله است. من خالفه و خالفهم فقد خالف الله و عصاهم فقد عصی الله ( کسی که با بیت العدل مخالفت کند با خدا مخالفت کرده و کسی که نافرمانی بیت العدل کند، به خدا عصیان کرده است). اما بیت العدل الذی جعله الله مصدر کل خیر و مصونا من کل خطا. ( بیت العدل را خدا تعیین کرده، مصدر همه نیکی ها و مصون از همه خطاها و اشتباهات است.) ( نصری، 1382: 36).
پخش میزگردها و گفت و گوهایی با رویکردهای مختلف اعتقادی، سیاسی، تاریخی…. در مناسبت های مربوط به بهاییان و در صدا و سیما. از موضوعات این گفت و گوها می تواند مسائل و مباحث و شبهاتی باشد که در رسانه های بهائی یا رسانه های وابسته به آنها، درباره اسلام و نظام جمهوری اسلامی مطرح می شود. روشن است که حضور کارشناسان بسیار توانا و آگاه در این گفت وگو، از پیش شرط های برگزاری میزگردهای موفق در رسانه ملی است.
انجام پژوهش هایی در مراکز پژوهشی رسانه ملی، با تکنیک تحلیل محتوا و رسانه های برجسته بهاییان، به منظور کسب اطلاعات لازم درباره رویکرد و رهیافت فعالیت رسانه ای آنان (11) و ترسیم سیر فعالیت های بهاییان، با هدف تهیه برنامه های رسانه ای مناسب در برابر آنها.
هماهنگی با رسانه های هم سو در جهان اسلام برای تهیه گزارش یا پخش برنامه های افشاگرانه درباره هویت و فعالیت بهاییان، به ویژه در کشورهای اسلامی که بهاییان زمینه فعالیت دارند. در این زمینه می توان از موضع گیری مناسب داشت. «دانشگاه الازهر» مصر در سال های اخیر در مقابل بهاییان، هم اطلاع رسانی مناسب و اخبار جدید و تحلیل مناسب عرضه کرد و هم از این طریق با رسانه های عربی تعامل کرد. بهاییان در کشورهای عربی مسلمان نیز در رسانه ها فعالند و متناسب با سیاست های تبلیغی شان، آمار و ارقام خودساخته را اعلام می کنند.(12)
تهیه برنامه های سلسله ای و مستند در صدا و سیما با محوریت موضوع هایی چون خرافه، بدعت، تحریف، جنبش های نوپدید دینی، عرفان کاذب و جریان های انحرافی و طرح مباحث مربوط به بهاییت در این گفتمان. دامنه و بستری مناسب ایجاد می کند تا با جامعیت بیشتر، مسائل بهاییان در راستای دیگر ترفندهای بیگانگان علیه اسلام و ایران، به صورت سیستمی تجزیه و تحلیل شوند.
از اوهام و خرافات بهاییان که جای تحلیل رسانه ای فراوان دارد و متناسب با این گفتمان است، گره زدن نام رهبرانشان با جفر و حروف ابجد و نتیجه گیری های عجیب و غریب، همچنین ادعاهایی چون شیرین شدن آب های شور «عکا» به وجود حسینعلی بهاء و…است. ( یاری،؛ 1363 : 34- 46).

پی نوشت ها :

1. عبدالحسین زرین کوب درباره سیاست ها و مواضع محمدرضا پهلوی در سال 1342 می نویسد: «سیاست ضد روحانیت و… به افراط در غرب گرایی، تبعیت فزاینده و دائم از مصلحت دید و رهنمود امریکا و اجرای ناسنجیده مستشاران امریکایی منجر گشت. ( زرین کوب، 1387 : 893)
ایران پس از تشکیل دولت اسرائیل ( 14/ اسفند 1328 – 6 مارس 1950) این دولت را به شکل دو فاکتو به رسمیت شناخت. مناسبت دو کشور در اواخر دهه پنجاه میلادی، شکل آشکارتری به خود گرفت و در واقع، می توان گفت اتحاد استراتژیک دو کشور بر اساس دکترین پیرامونی «بن گوریون» شکل گرفت و تا سقوط حکومت پهلوی در سال 1357 ادامه داشت. (حاجی یوسفی، 1382 : 87) اسرائیل به دنبال سرنگونی حکومت جمهوری اسلامی ایران است و مهم ترین علت دشمنی اش با ایران، میل و آرزوی اسراییل به هژمونی در خاورمیانه است و از آن رو که رژیم صهیونیستی، غاصب سرزمین فلسطین است و هیچ مشروعیتی ندارد، از سوی ایران به رسمیت شناخته نمی شود. » ( همان : 179 – 180)
2. Media
3. البته پس از انتخاب بیت العدل حیفا، گروهی از بهاییان (ریمی ها) این بیت العدل را بی اعتبار دانستند و چارلز میسن ریمی را، پنجمین رهبر بهاییان معرفی کردند. در حین همین کشمکش ها، جمشید معانی ادعای مهدویت کرد و خود را موعد کتاب اقدس دانست و فرقه جدیدی به نام «سمایی ها » را به وجود آورد. گروهی از بهاییان، ویژه هند و پاکستان به او گرویده اند. ( دفتر پژوهش های مؤسسه کیهان، 1387: 1- 100) در همین منبع اسامی اعضای سه دوره بیت العدل اعظم نیز آمده است.
4.برای ملاحظه اقرار بهاییان به بهاییت هویدا، ر ک: مرکز بررسی اسناد تاریخی، ص 401.
5. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دو نظامی یهودی، ارتشبد ایادی و سپهبد اسدالله صنیعی ر ک : اللهیاری، 1389: 156- 141.
6.آقای احمد اللهیاری، بنا به اقرار خودش، با هفته نامه های فردوسی، تماشا ( ارگان مطبوعاتی سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران )، صبح امروز، روزنامه اطلاعات و روزنامه کیهان همکاری داشته و استخدام در تلویزیون ملی ایران از جمله فعالیت های وی در رسانه های رژیم ستم شاهی است. او از بنیانگذاران کانون نویسندگان ایران و عضو سندیکای خبرنگاران مطبوعات بود. ( اللهیاری، 1389 : 11، 22و 27) کتاب بهاییان در عصر پهلوی ها به قلم او، بخشی از مشاهدات و ناگفته های وی از فعالیت فرقه ضاله بهاییت در دوران حاکمیت و اقتدار خاندان پهلوی در ایران است.
7. Bahai Internet Agancy
8. موقر بال یوزی، مدیر وقت این رادیو و از سران فرقه ضاله بهاییت است. رادیو فارسی «بی بی سی» رسماً آغاز به کار کرد. با گسترش رادیو بی بی سی، سران وزارت امور خارجه انگلیس تصمیم گرفتند با بودجه دولتی این کشور، وبگاه جهانی این رسانه را در سال 1379 افتتاح کنند. این سایت با سردبیری «بهروز آفاق» فعالیت خود را آغاز کرد؛ فردی بهائی که بعدها مدیر شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی هم شد…
www.teribon.ir
9. برای نمونه و آشنایی بیشتر تنها برخی لینک های سایت امید نور 14 معرفی می شوند: بهائی پژوهی، بهائی شناسی، تاریخچه بهاییت، حقیقت بهاییت، آیین بهاییت، حقیقت این است، بررسی بهاییت، بررسی و نقد بهاییت، بهائی پرس، وحدت عالم انسانی در بهاییت، بهاییت در گذر زمان و تصویر، پاسخ به سوالات در مورد بهاییت، نقد جریان بهاییت، تحلیل جامع بهاییت، بهاییت و سیاست، بهاییت و اسرائیل، بهاییت و سایر فرق، روشنگری و بهاییت، بهاییان ارتدکس، چرا بهاییت، سراب بهاییت، بهاییت در اسناد ساواک، روابط پنهان و آشکار آمریکا و بهاییت و…
10.از محورهای تبلیغات گسترده بهاییان علیه جمهوری اسلامی ایران، نبود آزادی و دفاع از حقوق بشر در این زمینه است از باورهای بهاییان که رسانه ها می توانند بدان بپردازند، نکوهش آزادی به این نحو است: « ما پاره ای مردم را می بینیم که آزادی می خواهند و بدان افتخار می کنند، آنها در نادانی آشکارند… ما در پاره ای از مقامات، نه در پاره ای دیگر، آن را تصدیق می کنیم… آزادی در پیروی اوامر من است، اگر شما از عارفان باشید و….» (زعیم الدوله، 1347 : 297).
11. مثلاً در پی درج اخباری در سایت «شیعه آن لاین» مبنی بر ترفند جدید بهاییت در منتسب کردن مخالفان خود به انجمن حجتیه، خبرهای تکمیلی، از اجرای موفق فاز اول این ترفند حکایت دارد. در مرداد سال 1390 و به مناسبت نیمه شعبان، تیم رسانه ای فرقه ضاله بهاییت، دو خبر جعلی با عنوان «انجمن حجتیه درخواست مجوز کرد» و «تشدید فعالیت انجمن حجتیه در سیستان» را در فضای رسانه ای جامعه انتشار داد که متأسفانه با توجه به انتشار گسترده این اخبار، می توان به موفقیت این طرح اذعان کرد. با این وصف، اقدامات رسانه ای علیه بهاییت باید هم سو با شناخت تکنیک ها و شگردهای تبلیغاتی آنان و در جهت خنثی کردن تأثیرات رسانه ای آنها باشد.
12. گزارش زیر مدعای غیر مستند و بزرگ نمایی بهاییان را به خوبی نشان می دهد. به نقل از سایت های بهایی، در سال 2006 میلادی وقایعی در همان مصر اتفاق افتاد که…. بیش از 20000 مصری، از سایت عربی بهایی برای کسب اطلاعات در مورد امر بهایی، دیدن کردند و علاقه مندان در نقاط مختلف عالم نیز هزاران نسخه از کتب و آثار بهایی را به زبان عربی از کتابخانه اینترنت بهایی استخراج کردند و میلیون ها نفر با تماشای برنامه هفتگی یکی از ایستگاه های تلویزیونی معروف مصر… آشنا شدند و رسانه های بین المللی عربی دنیا و سایت های مختلف اینترنت به زبان عربی نیز توجه خاصی به امر بهایی و بهاییان مصر نشان دادند که موجب اشتهار آن شدند ( به نقل از : پیام 29 جون 2006 بیت العدل اعظم پایگاه اطلاع رسانی و پاسخ گویی به شبهات و اکاذیب درباره دیانت بهایی.)

منابع تحقیق :
1. اللهیاری، احمد، بهاییان در عصر پهلوی ها، تهران، دفتر پژوهش های مؤسسه کیهان، 1389.
2. حاجی یوسفی، امیر محمد، ایران و رژیم صهیونیستی: از همکاری تا منازعه، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، 1382.
3. دفتر پژوهش های مؤسسه کیهان، سایه روشن بهاییت، تهران، انتشارات کیهان، 1387.
4. رایین، اسماعیل، انشعاب در بهاییت پس از مرگ شوقی ربانی، تهران، مؤسسه تحقیقاتی رایین، 1978.
5. زرین کوب، عبدالحسین، روزگاران تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی، تهران، سخن، 1387.
6. زعیم الدوله، محمد مهدی خان، مفتاح باب الابواب یا تاریخ باب و بهاء، ترجمه: حسن فرید گلپایگانی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی فراهانی، 1346.
7. مرکز بررسی اسناد تاریخی امیر عباس هویدا به روایت اسناد (جلد اول)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1382.
8. مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی: خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، تهران، اطلاعات، 1367.
9. مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی: خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، تهران، اطلاعات، 1367.
10. نصری، علی، نقدی بر اصول دوازده گانه بهاییت، تهران، گویا، 1382.
11. یاری، بهرام، کتاب هوشیاری: در رد بابیه و بهاییه، تهران، مؤلف، 1363.
منبع مقاله: فصلنامه تخصصی بازتاب اندیشه شماره 4 پیاپی 119