بين نزول آيات تبليغ و اكمال دين و وفات پيامبر اكرم چند روز فاصله بود كه باعث شد مردم مساله جانشيني را فراموش كنند؟

بخشي از آيه 3 سوره مائده كه در آن خداوند مي فرمايد:« الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ دينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي‏ وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دينا»[1] به آيه اكمال دين معروف شده است. منظور از آيه تبليغ نيز آيه 67 سوره مائده است كه مي فرمايد:« يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرينَ»[2] طبق ديدگاه اكثريت هر دوي اين آيات در روز عيد غدير يعني هجدهم ذي حجه سال دهم هجري نازل شده اند و هر دو به مسئله جانشيني علي عليه السلام اشاره دارد. در تفسير فخر رازى و تفسير روح المعانى و تفسير المنار در ذيل آيه اكمال نقل شده است كه پيامبر اكرم (ص) بعد از نزول اين آيه بيش از هشتاد و يك روز عمر نكرد. با محاسبه معلوم مي شود كه اين هشتاد و يك روز، فاصله بين هجدهم ذي حجه و دوازدهم ربيع الاول است.[3] يعني طبق روايتي كه وفات پيامبر اكرم را دوازدهم ربيع مي داند، فاصله بين روز غدير و رحلت پيامبراكرم(ص) هشتاد و يك روز مي شود. اما اگر وفات ايشان را 28 صفر بدانيم فاصله بين اين دو اتفاق حدود 70 روز مي شود. بنابراين طبق هر دو روايت فاصله بين اين دو اتفاق به قدري نيست كه بتوانيم احتمال فراموشي را مطرح كنيم؛ بلكه همگان واقعه غدير را به ياد داشتند، اما تلاش برخي افراد كه در جهت مخالفت علني با غدير گام بر مي داشتند مردم را از هرگونه تلاش در يادآوري اين موضوع مهم باز مي داشت.
پي نوشت:
[1] . امروز كافران از بازگشت شما از دين خويش نوميد شده‏ اند. از آنان مترسيد از من بترسيد. امروز دين شما را به كمال رسانيدم و نعمت خود بر شما تمام كردم و اسلام را دين شما برگزيدم.
[2] . اى پيامبر، آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان. اگر چنين نكنى امر رسالت او را ادا نكرده ‏اى. خدا تو را از مردم حفظ مى‏ كند، كه خدا مردم كافر را هدايت نمى‏ كند.
[3] . تفسير نمونه، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1374،ج‏4، ص: 265