قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
– روحانیت و جامعه پذیری سیاسی ، مرتضی علویان ، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ، 1383 .
– مجموعه متون و اسناد روحانیت ، تاریخ روحانیت تاریخ عمومی ،ناشر: موسسه فرهنگی دین -پژوهی بشری ، تاریخ نشر: 1383 .
– نهضت امام خمینی. روحانی، حمید. (1381). تهران: مؤسسة چاپ و نشر عروج.
– نقش روحانیت شیعه در انقلاب اسلامی ایران. نقیب زاده، احمد و حمید امانی زوارم. (1382). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
– بیست سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران 1320 – 1340 حسنیان، روح الله.. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مهم‌ترین کتاب‌هایی که تاکنون درباره نقش روحانیت در پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده، عبارتند از:
ـ امام و روحانیت(دیدگاه‌های امام خمینی(ره) درباره روحانیت) / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
ـ شهدای روحانیت از خرداد 1342 تا بهمن 1357/ مرکز انتشارات و تبلیغات اسلامی / 1362.
ـ ساواک و روحانیت/ دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه ه‍ن‍ری/ 1371.
ـ نهضت روحانیون ایران (10 جلدی)/ علی دوان‍ی / مرکز اسناد انقلاب اسلامی / 1377.
ـ محدودسازی مذهب، روحانیت و حوزه‌های علمیه قم به روایت اسناد ساواک/ مرکز بررسی اسنادتاریخی / 1377.
ـ امام خمینی(ره) و حکومت اسلامی (روحانیت، اجتهاد، دول‍ت)/ کنگره امام خمینی و اندیشه حکومت اسلامی / موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) / 1378.
ـ س‍ی‍اس‍ت‍م‍داران اهل ف‍ی‍ض‍ی‍ه (بررسی و نقد پ‍ی‍ش‍ی‍ن‍ه و عملکرد جامعه روحانیت مبارز تهران)/ علی داراب‍ی / نشر سیاست/ 1379.
ـ ت‍ح‍ل‍ی‍ل‍ی بر نقش سیاسی عالمان شیعی در پ‍ی‍دای‍ش انقلاب اسلامی/ ف‍ره‍اد ش‍ی‍خ‌ف‍رش‍ی/ مرکز اسناد انقلاب اسلامی / 1379.
ـ آیتالله ح‍اج سید مرتضی پسندیده به روایت اسناد ساواک / مرکز بررسی اسناد تاریخی/ 1380.
ـ جامعه تعلیمات اسلامی (آیتالله شیخ ع‍ب‍اس‍ع‍ل‍ی اسلامی و نقش ایشان در انقلاب اسلامی)/ حمید ک‍رم‍ی‌پ‍ور / مرکز اسناد انقلاب اسلامی / 1380.
ـ مسجد و انقلاب اسلامی/ رضا ش‍ری‍ف‌پ‍ور / مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 1380.
ـ جامعه روحانیت مبارز/ صادق س‍ل‍ی‍م‍ی‌ب‍ن‍ی/ نشر ت‍ح‍س‍ی‍ن/ 1380.
ـ نقش روحانیت شیعه در انقلاب اسلامی ایران/ احمد ن‍ق‍ی‍ب‌زاده و وح‍ی‍د امانی زوارم/ مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 1382.
ــ آیتالله سید احمد خ‍وان‍س‍اری به روایت اسناد/ ع‍ب‍دال‍ل‍ه م‍ت‍ول‍ی / مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 1383.
ـ زندگی و مبارزات شهید آیتالله بهشتی/ ت‍ال‍ی‍ف علی کردی / مرکز اسناد و انقلاب اسلامی / 1384.
ـ روحانیت و حوزه های علمیه از دیدگاه امام خمینی(ره)/ موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) / 1384.
ـ آیتالله سید محمدرضا گ‍ل‍پ‍ای‍گ‍ان‍ی به روایت اسناد ساواک/ مرکز بررسی اسناد تاریخی / 1384.
ـ آیتالله ح‍اج‌ش‍ی‍خ م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍ح‍ی الدین ان‍واری به روایت اسناد ساواک/ مرکز بررسی اسناد تاریخی / 1385.
ـ ایران در حکومت روحانیون / دیل‍ی‍پ ه‍ی‍رو ؛ ترجمه محمدجواد ی‍ع‍ق‍وب‍ی داراب‍ی / مرکز ب‍ازش‍ن‍اس‍ی اسلام و ایران (باز) 1386 .
ـ مبارزات روحانیون و وعاظ مساجد به روایت اسناد/ حشمت‌الله سلیمی / مرکز اسناد انقلاب اسلامی /1386.
ـ زندگی و مبارزات شهید آیتالله دکتر سیدمحمدحسین بهشتی به روایت اسناد /تدوین محمدرضا سرابندی / مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.
ـ جامعه روحانیت مبارز تهران از شکل‌گیری تا انشعاب/ علی کردی / مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 1386.
ـ تاریخ شفاهی زندگانی و مبارزات آیتالله شهید دکتر بهشتی/ امامعلی شعبانی/ مرکز اسناد انقلاب اسلامی / 1387.
ـ روحانیت و حکومت (جایگاه روحانیت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره))/ جعفر برهانی / مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 1387.
ـ تاریخ شفاهی جامعه روحانیت مبارز تهران / مجید نجف‌پور / مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 1387.
ـ آیتالله حاج‌‌شیخ‌‌غلامحسین جعفری‌همدانی به روایت اسناد ساواک/ مرکز بررسی اسناد تاریخی / 1387.
ـ انقلاب اسلامی (زمینه‌ها، چگونگی و چرایی)/ روح‌الله حسینیان / مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 1387
مهم‌ترین کتاب‌هایی که تاکنون درباره شهدای روحانیت در دوران دفاع مقدس منتشر شده‌اند، عبارتند از:
ـ معراج شهادت / سپاه پاسداران انقلاب.
ـ سرود یک جهش (یادواره روحانی پاسدار شهید حجت‌الاسلام ابراهیم ضمیران) / احمد کوچکیان.
ـ پیام خون / وزارت ارشاد اسلامی، دفتر تحقیقات اجتماعی.
ـ شهدای روحانیت شیعه در یکصد ساله اخیر (جلد 1) / علی ربانی خلخالی / پیام اسلام / 1361.
ـ شهدای روحانیت (جلد 2) / حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی / 1362.
ـ شهدای روحانیت (جلد 3) / حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی / 1362.
ـ شهدای روحانیت شیعه در یکصد ساله اخیر (جلد 2) / علی ربانی خلخالی / 1362.
ـ روحانیون شهید شیراز/بنیاد شهید انقلاب اسلامی،واحد فرهنگی/ 1362.
ـ غروب آفتاب در محراب باختران (جلد اول) / وزارت ارشاد اسلامی / 1362.
ـ شهدای مدرسه علمیه ذوالفقار اصفهان / حجت موحد ابطحی / مدرسه علمیه ذوالفقار اصفهان / 1362.
ـ زندگی‌نامه پیشوایان انقلاب / رضا مرادی / کاظمی / 1363.
ـ شهدای روحانیت (جلد 4) / حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی / 1364.
ـ شهدای روحانیت (جلد 5) / حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی / 1364.
ـ زندگی‌نامه و وصیت‌نامه شهید حجت‌الاسلام سید محمد نقیب‌پور / وزارت ارشاد اسلامی، اداره کل کرمان / 1365.
ـ پرواز خونین / فخرالدین صابری / بنیاد شهید انقلاب اسلامی شهرستان تنکابن / 1366.
ـ ذبیح عاشق / ن. شهرام مهر / سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت فرهنگی / 1369.
ـ سیرت پاسداران نهضت امام خمینی(ره) / 1370.
ـ محو جمال دوست / گروهی از طلاب رزمنده زرند کرمان / سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی و بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس / 1374.
ـ جاودانه‌های تاریخ (زندگی‌نامه شهدای طلاب استان کهگیلویه و بویراحمد) / مجمع فاتحین و حوزه علمیه قم / 1374.
ـ سخن شمع خاتم / تیپ مستقل 83 امام جعفر صادق (ع) / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی زمینی / 1374.
ـ فرزانگان شاهد / ستاد بزرگداشت کنگره شهدای روحانیت آذربایجان / 1374.
ـ با یاران سپیده / محمد خامه‌یار / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، لشکر 17 علی بن ابی‌طالب (قم) / 1375.
ـ دسته پرستوها / علی آقاغفار / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1376.
ـ ستاره های صبح طولانی / بازآفرینی فکوری / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، لشکر 41 ثارالله / 1376.
ـ شاگرد اول کربلای 5 / حسین فتاحی / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1376.
ـ روح آسمانی / مجید حسین زاده / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1376.
ـ تجلی عشق / محمود شاهرخی / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران 1376.
ـ عبور از صاعقه / حسین اسرافیلی / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1376.
ـ تا اوج آسمان / احمد عربلو / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1376.
ـ سلوک سرخ / حسین مسجدی / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان اصفهان و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، لشکر 14 امام حسین(ع)/1376.
ـ پرواز در پرواز / مسعود انصاری‌راد / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی / 1376.
ـ حماسه سازان عصر امام خمینی (ره) (جلد 1) / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی / 1377.
ـ همراه آفتاب (جلد 1) / دادخدا خدایار / کنگره بزرگداشت سرداران و شهدای استان سیستان و بلوچستان / 1377.
ـ همراه آفتاب (جلد 2) / دادخدا خدایار / کنگره بزرگداشت سرداران و شهدای استان سیستان و بلوچستان / 1377.
ـ یک پله بالاتر / حسین فتاحی / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1377.
ـ عنقای عرش / محمدعلی محمودی / کنگره بزرگداشت سرداران و شهدای استان سیستان و بلوچستان / 1377.
ـ سیمای ایلام سرای صداقت / علی علیزاده / عصمت (قم) / 1377.
ـ فریاد محراب / صادق شریف مقدم و عبدالرضا مزاری / کنگره بزرگداشت سرداران و شهدای استان سیستان و بلوچستان / 1377.
ـ هشت بهشت / مهدی فراهانی / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، لشکر 41 ثارالله / 1377.
ـ لاله های حوزه / اسفندیار مبتکر سرابی / نشر شاهد (بنیاد شهید انقلاب اسلامی) / 1377.
ـ ایوب عشق / محمدعلی محمودی / کنگره بزرگداشت سرداران و شهدای استان سیستان و بلوچستان / 1377.
ـ آسمان نزدیک است / فاطمه حسنوند / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1378.
ـ مهتاب شب سوم / علی‌آقا غفار / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران / 1378.
ـ عارفان بیدار / نشر شاهد (بنیاد شهید انقلاب اسلامی) / 1378.
ـ سیمای سیر و سفر / محمدعلی غریب شائیان / نشر شاهد / 1378.
ـ لاله‌های کویر / علی محمدپور و علی آقایی بجستان / نشر شاملو (مشهد) / 1379.
ـ سکوی پرواز / حمید حاذق / کنگره بزرگداشت سرداران و 3000 شهید استان قزوین / 1379.
ـ حماسه سازان همیشه جاوید / عبدالرحیم اباذری / شاکر (قم) / 1379.
ـ پرواز در خون / حسین انجم‌شعاع / نشر روح (قم) / 1379.
ـ سفیر بهشت / علیرضا عالمی / نشر شاهد / 1380.
ـ عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس (وحدت مردمی ـ حضور روحانیت) / محمد منصورنژاد و علی شیخیان / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز تحقیقات اسلامی / 1380.
ـ یادگاران (جلد 8) / نفیسه ثبات / روایت فتح / 1381.
ـ لاله های روحانی / امیر رجبی / باغ اندیشه / 1382.
ـ شکوفه های سرخ فقاهت / کنگره بزرگداشت سرداران و چهار هزار شهید استان گلستان / 1382.
ـ حجره های ملکوت (جلد 3) / پروانه نجاتی / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان فارس / 1382.
ـ چهل روز دیگر / مهرالسادات معرک‌نژاد و شبنم غفاری / بوستان فدک (اصفهان) / 1382.
ـ ساحت سرخ اجابت / سیدمحمدرضا هاشمی‌زاده / نگین امین (بوشهر) / 1383.
ـ آیه های عشق / ستاد کل نیروهای مسلح و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس آذربایجان غربی / 1383.
ـ با خط سرخ / اسماعیل ماهینی / نور النور (قم) / 1384.
ـ بوی بهشت / مهدی قرقانی / بصائر (اصفهان) / 1384.
ـ چیدن سپیده دم / مریم زاغیان / نشر صریر و نسیم حیات (قم) / 1384.
ـ حماسه و خطابه/کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان خراسان/1384.
ـ ذبیح محراب / سیداسماعیل حسینی / نشر شاهد / 1384.
ـ حماسه و خطابه / بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان خراسان / کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان خراسان / 1384.
ـ روحانی مبارز / علی آقاغفار / سازمان نهضت سوادآموزی / 1384.
ـ سفیر / اسماعیل ماهینی و محمدحسن خسروی / نور النور (قم) / 1384.
ـ سفیران عشق (دفتر 1) / محمدعلی رخ / کنگره بزرگداشت سومین شهید محراب، سرداران و 4000 شهید استان یزد / 1384.
ـ شعر حضور / زمزم هدایت (قم) / 1384.
ـ منبرهای آتشین / اسماعیل ماهینی و محمدحسن خسروی / نور النور (قم) / 1384.
ـ پیشگامان دین و شهادت / نشر شاهد / 1384.
ـ رسولان عرش / محمدحسین انصاری‌نژاد / موعود اسلام (قم) / 1384.
ـ ماه گویان / یادواره شهدای روحانی استان بوشهر / نقش (قم) / 1384.
ـ شکوفه‌های ایمان (3 جلد) / مصطفی زینی‌پور / چویل (یاسوج) / 1385.
ـ شاهدان قدسی / محمود پسندیده / سخن گستر (مشهد) / 1385.
ـ بارقه سرخ / منصور هرنجی / ستاد یادواره سرداران شهید شهرستان چالوس / 1385.
ـ مطالبات شهدا / ستاد کنگره بزرگداشت شهدای روحانی و طلبه لشکر 27 محمد رسول‌الله(ص) / زمزم هدایت (قم) / 1385.
ـ هابیل در میقات / اسماعیل حسینی / نشر شاهد / 1385.
ـ مفاخر این سرزمین / محمد طالبیان / سخن گستر (مشهد) / 1386.
ـ خلوت مهتابی / علی‌اصغر تقوی / چویل (یاسوج) / 1386.
ـ سه مزار برای یک شهید / عبدالرحیم سعیدی‌راد / پیام آزادگان / 1386.
ـ شیخ شریف / جواد کامور بخشایش / نشر عروج / 1386.
ـ شهاب شاهد / علی‌اکبر عسگری / نشر ستاره‌ها (مشهد) / 1386
ـ من از دیار حبیبم / یارمحمد عرب‌عامری / زمزم هدایت (قم) / 1387.
ـ دلم برای چشمانت تنگ شده است / نسرین مومنی‌راد / ستاد کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان مازندران (ساری) / 1387.
ـ روحانی شهید محمدحسن شریف قنوتی / عبدالرضا سالمی‌نژاد / نیلوفران / 1387.
ـ سفیران عشق / نیازعلی بهرامی و لیلی ابراهیمی / خاتم‌الانبیاء (اصفهان) / 1387.
ـ مسلخ عشق / حسن شکیب‌زاده / اندیشه زرین (قزوین) / 1387.
ـ پروانه عاشق / موسی جرجانی / پیک ریحان (گرگان) / 1388
واژه روحانیت
ابتدا لازم است نگاهی به تعریف واژه روحانیت و ویژگی های آن در اسلام بیندازیم و سپس فرق بین آن و روحانیت در دین مسیح را بیان کنیم.
واژه روحانیت به معنای «روح محوری» در برابر «جسم محوری» است. گاهی این اصطلاح به جای واژه «عالم دین» و یا «دین شناسی» و نظیر آن به کار می رود که چندان رسا نیست, چنانکه برخی از اصطلاحات زمان های پیشین چون «آخوند» (پیشوای مذهبی یا دانشمند) و «ملا» (درس خوانده) نیز چندان رسا نبود و علاوه بر نداشتن دلالت لازم بر مراد, گاهی با تحقیر و توهین دشمنان دین و روحانیت همراه بود. در فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) در مورد دین شناسان و ادامه دهندگان رسالت پیامبران واژة «عالم» به کار رفته و با القایی چون «وارثان پیامبر», «جانشینان پیامبر», «دژهای اسلام»، «صاحبان فهم عمیق», «منذران قوم» و… به آنان اشاره شده است. اما از نظر اصطلاحی, روحانی یا عالم دینی به معنای «دین شناس و دین دار عصر خویش، الگوی عینی اجرای دین و هادی جامعه و ناظر بر اجرای دین به منظور عروج در رسیدن انسان به کمال نهایی است».
ویژگی های روحانیت
ویژگی های روحانیت عبارت است از: 1. اسلام شناسی 2. زمان شناسی 3. شایستگی برای فهم دین و تبلیغ و تبیین آن, 4. تبلور دین در ظاهر و باطن، 5. صلاحیت برای اجرای دین در عرصه اجتماع، 6. شایستگی برای هدایت و نظارت بر اجرای دین. ر.ک: محمدجواد حیدری کاشانی, مجموعه امام خمینی و حکومت اسلامی, ج 8, ص 166 ـ 165
مقایسه روحانیت در اسلام و مسیحیت{ با بررسی ویژگی های روحانیت در دین مسیحیت در می یابیم که بین این دو اصطلاح (روحانیت در اسلام با روحانیت در مسیحیت) اختلافات ماهوی متعددی وجود دارد که به هیچ وجه قابل اقتباس از دیگری نیست: 1. روحانیت در مسیحیت، تنها مقام صاحب اعتبار در مسایل دینی و رابطه و واسطة خدا و انسان به شمار می آید که به نوعی از عصمت و قداست خاصی برخوردار است. کمتر به جنبه عملی و معرفتی اخلاقی و علمی او توجه می شود و به عنوان یک طبقه ممتاز از سایر طبقات شناخته می شود. به خلاف روحانیت شیعه که بر بعد معرفتی و علمی او توأم با بعد اخلاقی و عملی توجه می شود و… . ر.ک : مهندس جلال الدین آشتیانی, تحقیق در دین مسیح, ص 409. 2. مطالعة تاریخ به روشنی بیانگر این مطلب است که علمای شیعه در برابر مبلغان مسیحی، موضع گیری های متعددی داشته و کتاب های بی شمار در جهت مقابله با ترویج عقاید و افکار آنان نگاشته اند. نتیجه اینکه هر چند استفاده از واژة روحانی دربارة عالمان شیعه رسا نیست؛ اما نگاهی به کارکردها و ویژگی های روحانیت مبیّن این حقیقت است که روحانیت در اسلام ربطی به روحانیت در مسیحیت نداشته و از صدر اسلام عالمان دینی همواره حضور داشته اند. ر.ک : رسول جعفریان, دین و سیاست در دوره صفوی, ص 301
لباس روحانیت
یکم. این نوع لباس از زمان پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ص) رایج بوده است و آن بزرگواران، چنین لباس می پوشیدند. دوم. عمامه بر سر بستن، از مستحبات بوده و تأکید فراوانی بر آن شده است. احادیث متعددی در این زمینه از حضرت رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) وارد شده است؛ از جمله: امام رضا(ع) می فرماید: «حضرت رسول(ص) عمّامه بر سر بستند و یک طرف آن را به جلو وطرف دیگر را به عقب انداختند». از امام صادق(ع) نقل شده است: «حضرت رسول(ص) با دست خود بر سر حضرت علی(ع) عمامه پیچیدند». ر.ک: علامه مجلسی: حلیة المتقین، ص 18 سوم. جایگاه صنفی بسیاری از اقشار جامعه، اقتضا می کند که از سایر اقشار مردم باز شناخته شوند؛ لذا دارای یک نوع لباس مشخص می باشند (مانند نیروهای نظامی و انتظامی و…)؛ دربارة روحانیان نیز چنین است. بر اساس روایات متعددی چون « العلماء ورثةالانبیاء » ؛« و اما الحوادث الواقعة فارجعوا الی رواة احادیثنا فانهم حجتی علیکم » روحانیان، امانت داران ائمه اطهار(ع) و مرجع دینی، سیاسی و اجتماعی مردم می باشند؛ لذا به لباس خاصی نیاز دارند مشخص می باشند تا بدین وسیله در جامعه مشخص شوند و مراجعه به آنان در مواقع نیاز آسان تر باشد. چهارم. پوشیدن این لباس، هر چند شأن و منزلتی نسبت به سایر اقشار مردم برای روحانیان ایجاد نمی کند؛ ولی موجب تعظیم شعائر الهی می گردد. وجود شخصیت های وارسته جامعه که به عنوان نماد و مظهر علم و تقوا و وارستگی و ارزش های اسلامی و ملبس به لباس رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) باشند، از شعائر الهی است و در حفظ و گسترش ارزش های الهی و اسلامی در جامعه و تقویت هویت مذهبی، در مقابل تهاجم ارزش های بیگانه، بسیار مؤثر است.
ضرورت روحانیت در اسلام
سؤال دربارة ضرورت و فلسفه وجودی قشری به نام «روحانیت» مانند سؤال درباره قشرهایی همچون پزشکان، مهندسان و دیگر اقشار جامعه است. بیان این نکته به توضیحی چند نیازمند است: یکم. امروزه «دین» مسئله ای پیچیده و بغرنج است؛ چه از نظر اعتقادات و جهان بینی و چه از نظر احکام فقهی و چه از بعد اخلاق و مسائل اجتماعی. بنابراین، از چند جهت وجود روحانیت ضرورت پیدا می کند: 1ـ1. قرآن به عنوان اساس اسلام، به تفسیر و بیان مطالب نیازمند است. تفسیر قرآن در درجه اول بر عهده شخص رسول خدا بود. نحل، آیه 44 بعد از نبی اکرم (ص) تفسیر قرآن بر عهده جانشینان آن حضرت ـ امامان دوازده گانه ـ قرار گرفت و در زمان غیبت نیز بر عهدة علما و دانشمندان راستین است که در حقیقت، پیروان انبیا و جانشینان آنان هستند. 1ـ2. منبع دیگر در معارف اسلامی، احادیثی است که از نبی اکرم(ص) و ائمه هُدی(ع) به یادگار مانده و نیازمند بیان و تفسیر است. 1ـ3. تطبیق احکام و موضوعات، با منابع فقهی، نیاز به اجتهاد و تلاش دانشمندان متخصص این فن دارد. دوم. بیان و ابلاغ مسائل نیز به افراد آگاه و متخصص این فن نیاز دارد تا به درستی مردم را با معارف دین آشنا سازند. طبیعی است که حرفه و فن تبلیغ، کار هر کسی نیست و هنر ویژه خود را می طلبد. سوم. در بُعد رهبری عملی نیز باید افراد شاخص و لایقی باشند که عملاً در جامعه به اجرای دین بپردازند و با رفتار خویش، دیگران را به سوی اسلام و اهداف قرآن فراخوانند . چهارم. گه گاه افرادی پیدا می شوند و نظرهایی ابراز می کنند که از حقیقت دین به دور است و اگر جلوی این انحراف گرفته نشود، چه بسا شکاف عمیقی در دین ایجاد گردد و همین امر، موجب فرقه گرایی و هرج و مرج شود. باید چهره های راستین و صاحبْ نظر در حقایق دینی، وجود داشته باشند تا دین و مکتب را از انحرافات برهانند و وحدت امت و کیان جامعه اسلامی را در این بُعد، صیانت بخشند. پیامبر اکرم(ص) می فرماید: « یَحملُ هذا الدین فی کلّ قرنٍ عدول یَنفَوْنَ عنه تأویلَ المبطلین و تحریفَ الغالین وانتحالَ الجاهلین »؛ «پیوسته این دین را در هر قرن و زمانی، افرادی امین و شایسته حافظ و نگاهبان هستند و جلوی تأویلات اهل باطل، و تحریف افراد غلو کننده و تندرو، و نسبت های ناروای افراد جاهل را می گیرند». وسائل الشیعة، ج 27، ص 150 پنجم. هر چه زمان به پیش می رود، فکر زاینده و خلاّق بشر به مسائل جدیدی دست می یازد و شبهات و سؤال هایی دربارة معارف دینی پیش می آید. بنابراین، باید افراد آگاه و خبره ای باشند که به شبهات خودی و بیگانه پاسخ دهند و ابهام زدایی کنند. شش. با پیشرفت زمان، موضوعات متنوع و جدیدی نیز پیش می آید که در گذشته مطرح نبوده است (مثل چگونگی خواندن نماز و گرفتن روزه در ایستگاه های فضایی). در چنین شرایطی، باید محققان و دانشمندان دینی به استنباط احکام بپردازند و جواب گوی نیازها باشند. هفتم. ادیان راستین، همیشه چونان سدی مستحکم در برابر مطامع و منافع سردمداران بشری بوده اند. دین، همیشه حامی مستضعفان بوده و با ستم و اجحاف سر ستیز داشته است. شاهد بارز آن در قرن اخیر، لغو قرارداد رویتر (انحصار تنباکو) درپی فتوای میرزای شیرازی (ره) است. طبیعی است که زمامداران خودکامه، از این سدی که در برابر خویش احساس می کنند، دلِ خوشی ندارند و همیشه در صدد شکستن و ویرانی آن برآمده اند. از این رو، با دسیسه های مختلف، برای پیکار با دین تلاش می کنند و با استهزا و تهمت و تحریف حقایق و جا زدن افراد شیّاد به نام روحانی و رهبران دینی، به خواسته های خود جامه عمل می پوشانند. چه کسی باید با همه وجود و تمام وقت، در برابر چنین توطئه های گسترده بایستد و از موجودیت دین پاسداری کند؟ قرآن می فرماید: « لَوْ لا دَفْعُ اللّهِ النّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ یُذْکَرُ فیهَا اسْمُ اللّهِ کَثیرًا »؛ «اگر نبود این سنت خداوندی که پیوسته جلوی افراد متجاوز به حریم دین و مقدسات، توسط افراد شجاع و پاکباخته گرفته شود، هر معبدی ـ اعم از کلیسا و کنیسه و مسجد ـ ویران می گشت و اثری از آنها باقی نمی ماند». حج، آیة 40 بنابراین، فلسفه وجود روحانیت، در سه بُعد علمی، رفتاری و سیاسی خلاصه می شود. در بُعد علمی، این موارد را باید در نظر داشت: 1. استنباط احکام به طور کلی؛ 2. ابلاغ و تبلیغ معارف دینی به مردم؛ 3. تفسیر و تبیین حقایق و معضلات دین؛ 4. استنباط احکام درباره موضوعات جدید؛ 5. شبهه زدایی و جواب گویی به پرسش ها . در بُعد رفتاری نیز روحانیان، باید شاخص و الگوی جامعه باشند تا علاوه بر بیان، با رفتار خود نیز حقایق دینی را عینیت و تجسّم ببخشند. در بُعد سیاسی نیز در برابر خودکامگی سردمداران سیاسی جامعه بایستند و از انهدام و ویرانی دین جلوگیری کنند. این امر در سایه اقتدار ولایت و مرجعیت و با حمایت مردم تاکنون امکان پذیر بوده و شاهد بسیار بارز آن، همین انقلاب اسلامی ایران است.
[پایان کد انتخابی]
مقاله : مانیفست روحانیت
تاریخ ایران تقریبا در تمام ادوار آن به‌ویژه پس از گسترش آیین تشیع در کشور گواه حضور مردانی است که تمام اهتمام خود را صرف دفاع و صیانت از اسلام و ایران نموده‌اند. تقریبا هیچ بعدی از زندگی اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی مردم را نمی‌توان یافت که اولا تاثیر آموزه‌های دینی در آن مشهود نباشد و ثانیا برقراری این ارتباط، تعامل و کنترل را روحانیون برعهده نداشته باشند. کافی است نگاهی به تاریخ معاصر ایران بیاندازیم. در واقعه تحریم تنباکو، مشروطه، ملی‌شدن نفت، قیام پانزدهم خرداد و از همه مهمتر انقلاب اسلامی می‌توان نقش برجسته و ردپای روحانیت را به‌وضوح مشاهده کرد. از آنجاکه کارکرد فوق تنها محدود به گذشته نبوده و این کشور همواره به ایفای نقش روحانیان نیازمند می‌باشد و همچنین به دلیل‌آنکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به‌ویژه در سالهای اخیر روحانیت شیعه وارد مرحله تعمیق و ثبات اندیشه مترقی دینی خود شده است، نگاهی دقیق به قوتها، ضعفها و اهداف . . . سازمان روحانیت ایران خواهد توانست ضمن ارائه الگویی مناسب، جامعه ما را در سالهای پیشرو از روحانیونی به‌مراتب‌آگاه‌تر و هماهنگ‌تر با مقتضیات و نیازها بهره‌مند سازد. علاوه‌براین، تبیین این موضوع به ارزیابی صحت عملکرد افراد و تشخیص مسئولیتها نیز کمک شایانی نموده و نگاه مردم به روحانیت را از سطح به عمق منتقل می‌نماید.
گفتار پیشرو که یکی از جدیدترین رویکردها به سازمان و مختصات روحانیت در مقطع کنونی است در همین راستا تقدیم شما می‌گردد با این امید که فتح بابی باشد جهت مطالعات گسترده‌تر علاقمندان به تاریخ و مذهب این سرزمین.
رسالت روحانیت
حراست از ساختارها و مفاهیم دین و تبیین و ترویج آن در سطوح مختلف زندگی فردی و اجتماعی.
اهداف
1ـ ساماندهی و تبیین معارف دینی با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و نیازهای نوین
2ـ ترویج و تبلیغ پیامهای دین به مخاطبان
3ـ حراست از چارچوب و اصول دین در نظر و عمل و زدودن خرافه‌ها و پیرایه‌های موهوم از آن
4ـ تلاش برای ایجاد زمینه مساعد در راستای تحقق اهداف دین و اقامه شعائر اسلامی در زندگی فردی و اجتماعی و زمینه‌سازی برای ظهور مهدی موعود(عج) و تحقق حکومت جهانی آن حضرت
5ـ تلاش برای رفع موانع موجود بر سر راه توسعه کمی و کیفی دین در زندگی فردی و اجتماعی.
منابع جهت‌گیری فکری
الف ــ فلسفه و حکمت اسلامی ب ــ فقه پویا و کارا ج ــ اخلاق اسلامی؛ که البته هرسه این منابع نیازمند بازپژوهی می‌باشند.
تعریف روحانی
استفاده از عنوان روحانی برای فرد دارنده رسالت و اهداف مزبور (بر حسب مراتب) بی‌ارتباط با تفکر و مشی این فرد نیست. در این عنوان، همسو با معنای لغوی آن، پرهیز از دنیاگرایی و اشتیاق به امور معنوی و روحانی در زندگی فردی و اجتماعی شخص دارنده آن، جزء مختصات ذاتی فرد قلمداد می‌شود که در صورت ازمیان‌رفتن این خصیصه در یک شخص روحانی (به هر دلیل) عملاً فرد مزبور از مسئولیت مقتضی اطلاق این عنوان خلع می‌شود. براین‌اساس روحانی فردی است که در محدوده پیگیری اهداف مورد اشاره حرکت و تلاش کرده و دارای ویژگیهای معنوی و اخلاقی برجسته باشد. باید توجه داشت، قرارگرفتن در کسوت روحانیت، مشمول اعطاء هیچ‌گونه امتیاز اجتماعی خاص نمی‌شود. احترام و علاقه مردم به روحانیان در کشورمان بیش از هرچیز از سه عامل اصلی منشا گرفته است:
1ـ در فرهنگ و سنت ایرانیان، احترام و تجلیل از علما و دانشمندان وجود دارد و در این میان، عالم دین از ارزش خاصی برخوردار است.
2ـ پذیرش این مسئولیت مهم و موثر از ناحیه روحانی، وی را از جایگاه معنوی در نگاه مردم برخوردار می‌سازد و از آنجا که خود دین در قلب مردم در جایگاه نخست قرار دارد، مروج و حافظ آن نیز حائز احترام خواهد بود.
3ـ خدمات روحانیت جهت رسیدگی به امورمستمندان و ستمدیدگان و نیز کوشش جهت رفع تبعیض و فساد در جامعه و حتی ایثار در این راه، این مقام را همواره در نگاه مردم دوست‌داشتنی کرده است.
تعریف سازمان روحانیت
جایگاه والای روحانیت یک صنف یا شغل نیست که نیازمند اتحادیه صنفی باشد بلکه یک وظیفه است که بر حسب ضرورت عقلی و شرعی بر دوش افراد داوطلب و علاقمند نهاده شده و از این جهت جامعه اسلامی مرهون افرادی است که به نیابت از سایر اعضاء جامعه این وظیفه مهم را بر دوش می‌کشند. نباید اینگونه پنداشت که قرار گرفتن بخشی از اعضاء جامعه در این سمت، هرگز به معنی رفع مسئولیت از سایرین در مسیر حفظ و ترویج دین نخواهد بود و قرارگرفتن در این مقام تنها به منزله تمحض، تمرکز و ورود تخصصی در این عرصه خطیر تلقی می‌شود. براین‌اساس باید گفت: سازمان روحانیت بر فرض وجود خارجی، سازمانی است که بدون سلب استقلال فکری و عملی از روحانیان، سعی دارد زمینه‌ای را ایجاد کند که ایشان قادر باشند ماموریت خود را به نحو سازمان‌یافته و به دور از هرگونه تفرقه و ناهماهنگی در تحقق رسالت و اهداف یادشده انجام دهند. مقاله پیشرو سعی دارد با نگاهی حرفه‌ای و تخصصی، با لحاظ لزوم حفظ وضعیت فعلی، از سازمان روحانیت ترسیمی ارائه دهد که این سازمان بتواند با تمرکز بودجه و امکانات، از هرگونه پراکنده‌کاری جلوگیری نموده و حرکت روحانیت را هدفمند‌تر از گذشته نماید. البته شرح این تشکیلات خود نیازمند مقالات جداگانه خواهد بود.
وظایف سازمان روحانیت
1ـ جذب، آموزش و پرورش افراد روحانی در سطوح مختلف و نیز کوشش برای ارتقاء علمی و مهارتی طلاب و فارغ‌التحصیلان در حوزه‌های مرتبط.
2ـ ایجاد هماهنگی و انضباط در حوزه آموزش، پژوهش و تبلیغ دین.
3ـ شناسایی و معرفی راههای جدید در جهت گسترش کمی و کیفی فعالیت روحانیان.
4ـ برقراری ارتباط روشمند میان روحانیت و حکومت صالح جهت تحقق اهداف و ماموریتها.
5ـ ساماندهی و مدیریت منابع مالی روحانیت در مسیر تحقق رسالت و اهداف.
6ـ حمایت و تشویق عناصر کوشا و ممتاز و عزل و معرفی عناصر نامطلوب.
لباس روحانیت:
لباس روحانیت یونیفرمی است برای روحانیان که در حقیقت، معرف سمت و جایگاه فکری و عملی آنها در جامعه می‌باشد تا شناسایی و دسترسی مردم به ایشان با سهولت بیشتری صورت گیرد. از آن جهت که از سویی این لباس شبیه به لباس پیامبراکرم(ص)، ائمه اطهار(ع) و اصحاب صالح(س) و از دیگر سو، دارای ویژگیهای مورد توصیه شرع و اخلاق اسلامی می‌باشد، در طول تاریخ، همواره از ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده و می‌باشد. البته بدیهی است که صرف پوشیدن این لباس ارزش خاصی برای فرد دارنده آن ایجاد نخواهد کرد بلکه التزام فرد مزبور به اصول و قواعدٍ مقتضی سمت روحانیت، تنها عاملی است که فرد دارنده لباس و خود لباس را تواماً دارای ارزش می‌نماید.
انواع و عرصه‌های فعالیت
1ـ پژوهش و پژوهشگری؛ به منظور بازپیرایی ذخایر فکری و نوآوری و گره‌گشایی در قلمرو معارف اسلامی برحسب نیازهای روز.
2ـ تبلیغ؛ به‌منظور شرح و عرضه مداوم پیام اسلام به مخاطبان و ایجاد زمینه فکری ــ فرهنگی برای تحقق اهداف اسلامی در زندگی فردی و اجتماعی که امر مهم آموزش و تربیت نیز در این بخش می‌گنجد.
3ـ رسیدگی و پیگیری امور مستمندان و مظلومان و تلاش جهت رفع نیازها و احقاق حقوق آنها و نیز ایجاد زمینه عدم تسلط کفار و مستکبران بر امور فردی و اجتماعی مسلمین.
4ـ سایر امور و سمتهایی که شرع، فرد دارنده آن را لزوما از میان دارندگان مختصات یک روحانی با مراتب مقتضی تعیین نموده است؛ مانند: مقام قضاوت.
خط‌مشی
در اینجا، خط‌مشی عمدتا شامل سیاستها و روشهایی می‌باشد که توجه به آنها، فرد روحانی و سازمان روحانیت را در تحقق رسالت خود موفق می‌دارد:
1ـ به‌کاربستن دائمی ابزارها (فناوری)، روشها و ادبیات نو، موثر و جذاب در جهت تحقق اهداف، به‌ویژه با بهره‌گیری از هنر و ادبیات.
2ـ حفظ مداوم استقلال فکری و مادی از حکومت و گروههای مختلف، به‌ویژه ثروتمندان (در امور شخصی و سازمانی).
3ـ حضور صمیمی، جدی و کاملا حقیقی در میان و عمق زندگی مردم در سطوح مختلف و شفاف‌سازی زندگی شخصی و منابع مالی، به‌طوری که روحانیون، پدر، مادر، برادر یا خواهر دلسوز و امینی برای مردم قلمداد گردند.
4ـ بازنگری و اصلاح مداوم مسیر و روش حرکت و ایجاد دایره خودانتقادی.
5ـ حفظ وحدت، وفاق و اجتناب از اختلاف و تنش در درون مجموعه روحانیت.
مختصات سازمان روحانیت (فکری و عملی)
1ـ برخورداری از اهداف، سیاستها و برنامه روشن و کارآمد:
سازمان روحانیت باید مظهر انضباط و مدیریت روشمند باشد. لذا وجود اهداف دقیق، سیاستهای روشن و برنامه کارآمد و جامع برای تحقق اهداف از ضروریات محسوب می‌شود و هرگونه ابهام و آشفتگی در سازمان روحانیت برازنده این سازمان مهم نخواهد بود.
2ـ هماهنگی و انسجام:
فعالیت سازمان روحانیت لزوما باید با هماهنگی و انسجام منطقی همراه بوده و از هرگونه پراکنده‌کاری، موازی‌کاری و تداخل اجتناب شود. سازمان روحانیت باید از جهت اداری کاملا حرفه‌ای و براساس روشها و قواعد روز مدیریت و ساماندهی گردیده و خود را از شائبه مدیریت نامنظم و غیرمنضبط بری سازد. لازمه تحقق این امر، استفاده از مدیرترین و مدبرترین روحانیان در ساماندهی سازمان روحانیت است. با به کار گرفتن چنین عناصری، مسلما دست‌یابی به این هدف دشوار نخواهد بود.
3ـ استقلال و خودگردانی مالی:
پرواضح است که افراد روحانی در قبال انجام وظایف خود، هیچ‌گونه مطالبه مادی از مردم ندارند، ضمن آن‌که دین به‌منظور تامین مایحتاج معیشتی روحانیونی که تمام وقت خود را صرف تحقق اهداف روحانیت می‌کنند پیش‌بینی لازم را نموده است. البته، مباحث مربوط به منابع مالی روحانیت از جمله مسائل مهمی می‌باشد که همواره مورد توجه صاحب‌نظران بوده است. عدم استفاده از منابع دولتی با این استدلال که امکان دارد استقلال فکری و عملی روحانیان را به مخاطره اندازد و همچنین احتمال وابستگی مستقیم این مروّجان به مردم به‌ویژه عناصر ثروتمند و در نتیجه عدم رعایت حرمت و شان مبلّغ و مروّج دین، به‌گونه‌ای که فرد روحانی را در امور محتوایی نیز تاثیرپذیر نماید، موجب گردید تا راهکارهای مقبول و شفاف‌تری اتخاذ شود تا سهم قابل اختصاص به امور سازمان روحانیت و روحانیان از سهم امام(ع) در اختیار ولی‌فقیه قرار گرفته و برنامه‌ریزی‌هایی جهت مصرف صحیح آن از سوی این مقام از طرف پیشکسوتان حوزه دنبال شود. اصولا در زمانی‌که ولی‌فقیه در جامعه عهده‌دار زعامت مسلمین می‌باشد، طبیعی است که باید کلیه منابع مالی دینی و یا وابسته به دین، به صورت متمرکز در اختیار وی بوده و براساس مصالح کلان مسلمین و سازمان روحانیت بر طبق اصول شرع ساماندهی و مصرف گردد.
4ـ ایجاد مسیرهای جدید و رفع ضعفها و کاستیها:
گسترش امور و تنوع و عمق عرصه‌های فعالیت موجب گردیده تا لزوم برخورداری سازمان روحانیت از یک پشتوانه سیستمی و اطلاعاتی به‌عنوان یک نیاز مبرم روز‌به‌روز تقویت گردد. شناخت دقیق تحولات حال و آینده، نیازهای روز مخاطب، موانع و ضعفها و . . . مسائلی هستند که باید از سوی یک سازمان مشرف و قدرتمند در یک قالب روشمند و سیستماتیک دنبال شود. سازمان روحانیت باید بدون سلب استقلال فکری از روحانیان، همواره ضمن ارائه اطلاعات مربوط به ضعفها و کاستیها، مسیرهای جدیدی را در راستای تحقق اهداف، پیش‌روی آنان قرار دهد.
5ـ وارد نشدن به منازعات سیاسی روزمره و یا گرایش به جناحهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی:
گرچه مشارکت سیاسی فعال و حفظ شعائر و اصول دین در امور سیاسی و اقتصادی کشور جزء اهداف و وظایف روحانیان شمرده شده است، با این همه قرارگرفتن روحانیت در گروهها و جناحهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و یا جانبداری از آنها در جهت دسترسی به منافع خاص، با هر توجیهی، بسیار خطرساز و مشکل‌آفرین است. لذا روحانیت باید ضمن پیروی از ولایت‌فقیه، با در پیش‌گرفتن یک حرکت مستقل و آزاد، در کنار فراهم نمودن زمینه مشارکت سیاسی مردم و آبادانی کشور، خود نیز مانند سایر شهروندان در این امور مشارکت نماید. براین‌اساس ورود برخی عناصر روحانی در امور جناحی باید به منزله ورود شخصی آنها قلمداد شود نه مجموعه روحانیان یا سازمان روحانیت.
مختصات فردی روحانی: (فکری و عملی)
1ـ ایمان و تقوا:
بدون شک کسی که به‌عنوان یک روحانی مسئولیت می‌پذیرد، ضمن برخورداری از مرتبه مناسبی از ایمان، باید ظاهراً و باطناً تقوای اسلامی را مبنای نظر و رفتار خود قرار دهد؛ چنانکه قرآن‌کریم می‌فرماید: «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم» یعنی ایمان و تقوای عملی یک روحانی باید موجبات رشد جامعه را فراهم نماید. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، سازمان باید به‌گونه‌ای باشد که چنانچه یک روحانی از مسیر تقوا و اخلاق خارج گردید، خودبه‌خود از مقام خود عزل گردد و صلاحیت وی برای انجام این ماموریت خطیر منتفی شود.
2ـ علم و تخصص:
یک روحانی بر حسب عرصه و مرتبه فعالیت خود باید از دانش و تخصص کافی برخوردار باشد و چنانچه خلاف این باشد، مسلما امکان انجام‌وظیفه، عملا از او سلب گردیده و در نتیجه نقض غرض خواهد شد. یک فرد روحانی باید در هر موضوعی که وارد می‌شود از اطلاعات و اشراف کافی برخوردار باشد؛ لذا اهتمام به تحصیل با کیفیت مطلوب و در مقاطع عالی و نیز دغدغه‌مندی جهت ارتقاء دائم دانش و مهارت از ضروریات قرارگرفتن در این کسوت می‌باشد. برای نمونه، یادگیری مهارتهای خاص، آشنایی با دانش و فناوری جدید و آشنایی با مجموعه تحولات جهانی در کنار معارف اسلامی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. از آنجا که عرصه فعالیت دینی، چه در محتوا و چه در عمل، بسیار وسیع و متنوع است، طبعا یک روحانی نمی‌تواند مدعی تخصص در تمامی حوزه‌ها باشد. لذا معقول آن است که هر روحانی متناسب با ظرفیت و استعداد شخصی و ضرورتها، عرصه و موضوع مشخصی را برای فعالیت خود انتخاب نموده و در آن زمینه از جهت علمی و مهارتی، صاحب تخصص گردد و در صورت تامین شرایط، طبعا جامعه نیز انتظارات خود را از یک روحانی به تناسب تخصص او تعدیل خواهد نمود.
از جمله سایر موارد مرتبط با علم و تخصص، ضرورت آشنایی روحانی با آداب و رسوم اقوام مختلف کشور و سایر کشورهای حوزه ماموریتی خود می‌باشد. پرواضح است که مخاطبان روحانیون از این حیث تفاوتهای قابل‌توجهی از یکدیگر دارند. لذا حتی حوزه فیزیکی ماموریت هر روحانی نیز باید ترجیحا با وابستگی قومی خود وی هماهنگ باشد تا زمینه اثرگذاری وی دوچندان گردد؛ به‌عنوان‌مثال، اشتغال یک روحانی از جنوب کشور در شمال یا بالعکس، به‌دلیل فاصله آن روحانی با فرهنگ، آداب و زبان آن منطقه از میزان تاثیرگذاری وی خواهد کاست و حتی بعضا به عامل ناکارآمدی روحانی در آن منطقه تبدیل می‌گردد.
3ـ اشتیاق، انگیزه و خلوص:
فردی که داوطلب پذیرش این مسئولیت خطیر می‌شود، بدیهی است که آزادانه و با بینش کافی راه خود را انتخاب کرده و بر مشکلات و پیچیدگیهای این راه واقف است. روحانیان هیچ منّتی بر مردم به خاطر پذیرش این مسئولیت ندارند و چنانچه اشاره شد، وظیفه شرعی و نیاز ضروری جامعه از سویی و نیز اشتیاق و علاقه آنها به دین و مردم موجب گردیده تا روحانیون با یک انگیزه ارزشمند و خالصانه و بدون هرگونه تزویر و ریا در این عرصه قدم گذارند.
4ـ شجاعت:
حق‌گرایی و خدمت در مسیر دین، همواره با مخالفت اهل باطل، افراد نادان و مستکبران مواجه بوده است. هر نوع تسلیم، معامله یا عقب‌نشینی، روحانی را از مسیر واقعی خود خارج نموده و نقض غرض محسوب می‌شود. کسی که در کسوت روحانی است با آگاهی از خطرات بالقوه و بالفعل، شجاعانه بر اقامه اصول و شعائر دین پافشاری می‌نماید. همچنین تردیدی نیست که افشاکردن حق و رفع تصورات موهن از ساحت دین، که ممکن است همواره با مقاومت مقدس‌مآبان جاهل همراه باشد، نیازمند شجاعت است.
5ـ صبر و استقامت:
تحقق اهداف یادشده، بدون شرح‌صدر، صبر و استقامت امکان‌پذیر نخواهد بود و لذا اسوه‌قراردادن پیامبراکرم(ص) و صبر و استقامت در برابر ناملایمات و مشکلاتی که در این راه متوجه یک روحانی و حتی خانواده وی می‌باشد، کاملا ضروری است. در طول تاریخ اسلام نیز همواره روحانیان، فداکارانه و با بذل جان و مال خود، از اصول و مرزهای دین حراست کرده‌اند.
6ـ حسن خلق و معاشرت:
یک روحانی باید در تمامی عرصه‌های فعالیت دارای حسن‌خلق و رفتار در میان مردم باشد، به‌گونه‌ای که اعضای جامعه او را الگوی واقعی خود در زندگی قلمداد کنند. در حقیقت روحانیانی که از قدرت کافی در جذب مردم و نیز برقراری ارتباط دوسویه و فعال با آنها برخوردار نبوده و یا مشهور به برخی رذائل اخلاقی می‌باشند در پیشبرد اهداف روحانیت ناکام مانده و به حرکت مجموعه روحانیان و سازمان روحانیت آسیبهای فراوانی وارد می‌سازند. لذا یکی از ضرورتهای مقدماتی برای برعهده‌گرفتن این مسئولیت، تمرین برخورداری از حسن خلق و معاشرت در مواجهه با مردم خواهد بود. صداقت و یکرنگی، تواضع و فروتنی، تعادل، وقار، محبت‌ورزی، رعایت قانون، انضباط فردی، نظافت، ورزش و سلامتی، اهتمام به داشتن ظاهر و پوشش مناسب و زیبا و . . . ــ بطوری‌که مردم در سطوح مختلف از هم‌نشینی و مصاحبت با او لذت ببرند ــ از جمله مصادیق حْسن‌خلق و معاشرت شمرده می‌شود. باید توجه داشت که بیان، رفتار و ظاهر یک روحانی نباید با سایر مردم هیچ تفاوتی داشته باشد و اگر احیاناً تفاوتی مشاهده شود، باید صرفا در مسیر رعایت موازین شرعی و نیز ادبی که قرارگرفتن در کسوت روحانی آن را اقتضا می‌کند باشد. همچنین روحانیان هیچ نیازی به نامیده شدن با القاب و اوصاف متملقانه و گاه عجیب ندارند و استفاده یا عدم استفاده این القاب از سوی مردم، هیچ تاثیری در حرکت روحانیان نخواهد داشت. بدیهی است گسترش به کاربردن عناوین و اوصاف زائد از سوی افراد در مورد روحانیون، لزوما برای روحانیت خیرخواهانه تلقی نخواهد شد.
7ـ هوش و تیزبینی:
یک روحانی در راهی قدم می‌گذارد که بدخواهان و دشمنان دین همواره به دنبال فریب او، وارونه‌سازی واقعیتها و نیز منحرف‌ساختن وی از مسیر اصلی می‌باشند. ازسوی‌دیگر، لازمه تحقق اهداف یادشده، جامع‌بینی، آینده‌نگری، عمق‌نگری و درک به‌موقع حواشی و مقتضیات می‌باشد؛ لذا برخورداری از هوش و تیزبینی لازمه فعالیت یک روحانی می‌باشد. یک روحانی باید همواره مصالح کلان اسلام و جامعه اسلامی را در بیان و رفتار خود در نظر داشته باشد که این امر نیز بدون وجود و تقویت یک هوشیاری یا تیزبینی در وی میسور نخواهد بود.
8ـ خوش‌بینی، روشن‌اندیشی و گریز از تحجر:
در کار تربیتی، یک معلم همواره به شاگردان خود با نهایت خوش‌بینی نگاه می‌کند؛ برای‌مثال، در محیط یک کلاس هیچ‌یک از شاگردان نباید از دایره عنایت معلم خارج شوند یا برخی افراد مورد غفلت قرار گیرند. داشتن عینک بدبینی نسبت به بخشی از مردم و یا اعتقاد به اصلاح‌ناپذیری برخی طیفها، یک روحانی را در کار خود ناموفق خواهد ساخت. صرف‌نظر از کسانی که زودتر جذب دین شده و در دین خود ثابت‌قدم می‌مانند، یکی از دلمشغولی‌های فرد روحانی باید پرداختن به افرادی باشد که به هر دلیل امکان جذب آنها تاکنون فراهم نشده یا در ذهن آنها شبهات و سوءبرداشتهایی درباره دین رسوخ کرده است. لذا روحانی باید از قدرت برقراری ارتباط با تمامی قشرهای جامعه و تاثیرگذاری بر روی آنها برخوردار باشد. همچنین، داشتن ذهنی باز، متحرک، پیشرو، نوگرا و نوآور برای یک روحانی بسیار ضروری است و منشاء تاثیرات فراوان خواهد بود. بدون شک یک روحانی باید همواره با حفظ اصول، از هرگونه نوگرایی و نوآوری استقبال نموده و خود نیز خلاّق و نوآور باشد.
9ـ ثبات قدم:
عدم ثبات در مسائل فردی، اجتماعی و سیاسی و نیز تاثیرپذیری از افراد و جریانها، همچنین تغییر مداوم رای و رفتار، در صورتی‌که بدون انگیزه تکامل صورت بگیرد، باعث سلب اطمینان مردم از روحانی خواهد بود؛ لذا لازم است که یک روحانی در مسائل، بی‌آنکه دچار تصلب و تحجر شود، از ثبات قدم و رای برخوردار باشد.
10ـ انتقادپذیری:
انتقادپذیری از صفات برجسته‌ای است که فرد برخوردار را عملا در مرتبه‌ای موفق‌تر از دیگران قرار می‌دهد. یک روحانی موفق هرگز با ایجاد ابهت کاذب، میان خود و دیگران خط‌کشی ننموده و باب نصیحت و نقد را از سوی مردم برخود نمی‌بندد. بلکه با استقبال از نقد و نصیحت، این امر را زمینه‌ساز رشد و ترقی خود قرار می‌دهد.
11ـ روحیه مشورت و همکاری:
در اموری که روحانیان متکفل آن می‌شوند، ایجاد فضای مشارکت جمعی و نیز استفاده از مشورت مردم به‌ویژه افراد صاحب‌رای و دیدگاه، بسیار ضروری و کارساز است. حرکتهای فردی و مستقل از همکاریهای مردمی معمولا با موفقیت همراه نیست. چنانکه اشاره شد، مسئولیتی که روحانی برعهده دارد، از سایر مردم سلب مسئولیت نمی‌کند و لذا لازم است که افراد روحانی از پتانسیل فکری و عملی همه مردم در مشاغل مختلف برای تحقق اهداف یادشده حداکثر بهره‌برداری را به عمل آورند. البته در تشخیص بسیاری از موضوعات، استفاده از گروههای متخصص اجتناب‌ناپذیر می‌باشد؛ چراکه در بسیاری از عرصه‌ها، روحانی بیانگر حکم شرعی است نه مبین موضوع و یا انطباق‌گر حکم با موضوع.
12ـ روحیه عدالت‌گرایی و ظلم‌ستیزی:
داشتن روحیه عدالت‌گرایی و ظلم‌ستیزی در میان روحانیان، در طول تاریخ آنان را به پناهگاه و ملجاء مستضعفین و مستمندان مبدل ساخته است. ایستادگی و مقابله در برابر تبعیض و ظلم و نیز تلاش برای گسترش عدالت در جامعه یکی از مختصاتی است که روحانیان از آن برخوردارند. وجود روحیه بی‌تفاوتی و بی‌حسی نسبت به تفکر و مصادیق ظلم و ستم در جامعه، قطعا روحانی را به عنصر فاقد صلاحیت تبدیل خواهد کرد. چراکه فریاد یک روحانی در برابر ظلم هیچ‌گاه خاموش نخواهد شد.
13ـ ساده‌زیستی و قناعت:
بر فرض اینکه یک روحانی از طریق اشتغال به تجارت و به صورتی کاملا صحیح و قانونی از ثروت زیادی برخوردار شده باشد، باید توجه داشت که اقتضای قرارگرفتن در کسوت روحانیت، ساده‌زیستی و قناعت است. تجمل‌گرایی، اسراف و دل‌بستن به دنیا از جمله معضلاتی است که یک روحانی و سازمان روحانیت را همواره تهدید می‌کند. البته، طبیعی است یک روحانی نیز مانند سایر مردم باید از حداقل رفاه برخوردار باشد؛ چراکه فقر یک روحانی به حال روحانیت و جامعه بسیار مضر بوده و روحانی را در انجام وظایف خود با مانع و شکست مواجه خواهد ساخت؛ البته قرار گرفتن دائمی روحانی در طبقه ثروتمند، او را عملا از کسوت روحانیت خارج می‌سازد. ازدیگرسو، ساده‌زیستی و قناعت روحانی، موجب می‌شود چشم طمع مستکبران به وی کور شده و باب هرگونه سوءاستفاده از روحانیان بسته بماند.
14ـ اهتمام خاص به امور خانواده:
گرچه این ویژگی را در سایر خصایص یک روحانی نیز می‌توان ادغام کرد، اما به جهت اهمیتی که دارد، به صورت مستقل ذکر می‌گردد. همسر و فرزندان یک روحانی نزدیک‌ترین افراد به وی محسوب می‌شوند و طبعا یک روحانی در اولین گام نسبت به رشد و تربیت دینی و اخلاقی آنها اهتمام داشته و به هیچ‌وجه از امور فکری و فرهنگی آنها غافل نخواهد بود. طبعا خانواده روحانی در کنار خود او الگوی مهمی برای جامعه قلمداد می‌شوند.
15ـ شادابی و طراوت:
یک روحانی باید در زندگی و کار خود فعال، شاداب، باطراوت و پرنشاط بوده و از هرگونه رخوت، کسالت و یاس به‌دور باشد. یک فرد باید تلاشگر و همواره امیدوار بوده و توجه به اصل حیات‌بخش انتظار فرج، باید در بطن زندگی فردی و اجتماعی او نمایان باشد و بیش از آن‌که در کارها به نتیجه فکر کند، باید به وظیفه بیندیشد.
سخن آخر
بدون شک در شرایط فعلی، روحانیت شیعه در یک موقعیت استثنایی قرار گرفته و به نظر می‌رسد فرصتهای موجود و پیشرو قابل‌توجه‌تر از تهدیدات می‌باشد؛ بدین‌معنا که پیروزی انقلاب اسلامی از یک سو و رویکرد جهانی به اسلام از دیگر سو، زمینه تحقق اهداف اسلام را فراهم کرده است. لذا پاسخگویی به تازه‌ترین مسائل و پرسشهایی که تحولات سریع حوزه دانش و فناوری نیز بیش‌از پیش بر دامنه آن افزوده است، به‌علاوه کمک به توسعه جهانی اسلام حقیقی با شعار منطق و صلح از مهم‌ترین وظایف کنونی روحانیت قلمداد می‌شود. در چنین موقعیتی هرگونه کوتاهی و تاخیر از سوی روحانیون غیرقابل توجیه و جبران‌ناپذیر خواهد بود. از زاویه دیگر، در‌حال‌حاضر اثبات تجربه موفق انقلاب اسلامی در تاسیس جمهوری اسلامی ایران با رهبری روحانیت، مساعدت‌بخش‌ترین عنصر برای تثبیت اندیشه دینی در کشور و نیز توسعه قلمرو جهانی اسلام قلمداد خواهد شد.
پی‌نوشت‌ها
ـ عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـ سازمان روحانیت باید در جذب افراد به‌عنوان طلبه حداکثر دقت را معمول نماید. ورود افراد فاقد استعداد، انگیزه و کارایی، حرکت روحانیت را با اختلالات جدی مواجه خواهد ساخت.
ـ استفاده از لباس روحانیت باید براساس ضوابط خاص میسور بوده و هرگونه سوءاستفاده از آن از سوی افراد فاقد صلاحیت، قابل پیگرد و جبران باشد.
ـ شهید مطهری، ده‌گفتار، ص305: «[بودجه روحانیت] راه اصلاحش منحصرا سازمان‌دادن به این بودجه است از راه ایجاد صندوق مشترک و دفتر و حساب و بیلان . . . .»
ـ شهید مطهری، همان: «چرا بیکاره و علف هرزه در محیط مقدس روحانی زیاد است به‌طوری که یک زعیم روحانی مجبور است برای آب دادن یک گل، خارها و علف هرزه‌ها را آب بدهد؟ چرا در محیط روحانی ما سکوت و مسکون و مرده‌وشی بر منطق و تحرک و زنده‌صفتی ترجیح دارد؟ . . . چرا برنامه تعلیمات طلاب و محصلین علوم دینی مطابق احتیاجات روز تنظیم نمی‌شود؟ چرا روحانیون ما به جای آن‌که پیشرو و پیشتاز و هادی قافله اجتماع باشند از دنبال قافله حرکت می‌کنند؟»
ـ کلینی، کافی، ج2، ص78، ح9و14
ـ امام خمینی(ره)، منشور روحانیت: «مجتهد باید به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد . . . .»
ـ امام خمینی(ره)، منشور روحانیت: «امروز عده‌ای با ژست تقدس‌مابی چنان تیشه به ریشه دین و انقلاب و نظام می‌زنند که گویی وظیفه‌ای غیر از این ندارند. خطر تحجرگرایان و مقدس‌نمایان احمق در حوزه‌های علمیه کم نیست، طلاب عزیز لحظه‌ای از فکر این مارهای خوش‌خط‌وخال کوتاهی نکنند.»
ـ امام خمینی(ره)، منشور روحانیت: «آنان [روحانیان] در هر عصری از اعصار برای دفاع از مقدسات دینی و میهنی خود مرارتها و تلخیهایی متحمل شده‌اند و همراه با تحمل اسارتها و تبعیدها، زندانها و اذیت و آزارها و زخم‌زبانها، شهدای گرانقدری را به پیشگاه مقدس حق تقدیم نموده‌اند. . . .»
ـ امام خمینی(ره)، منشور روحانیت: «یک مجتهد باید زیرکی و هوش و فراست هدایت یک جامعه بزرگ اسلامی و حتی غیراسلامی را داشته باشد و علاوه بر خلوص و تقوا و زهدی که در خور شان مجتهد است واقعا مدیر و مدبر باشد.»
ـ وجود نوعی کلان‌نگری با انگیزه رعایت مصالح و مقتضیات عمده جامعه عظیم اسلامی در جهان، از ضرورتهای شایان توجه در این موقعیت حساس قلمداد می‌شود. در حالی‌که امروز جهان اسلام از هر طرف در معرض تهاجم و فشار استکبار جهانی قرار دارد، بیش از هر زمان رعایت این مصالح اهمیت دارد. از جمله این موارد التزام به وحدت اسلامی و اجتناب از بیان و رفتار تفرقه‌افکنانه میان مذاهب مختلف در جهان اسلام می‌باشد.
ـ روحانیت باید تمام تلاش خود را در جهت جذب افراد خوش‌ذات به اسلام ــ برحسب مراتب مختلف ــ در تمام نقاط جهان مصروف دارد و هر میزان موفقیت در این مسیر را به فال نیک بگیرد. نباید افراد به صرف تفاوت در ظاهر یا تفکر از دایره عنایت روحانی خارج شوند. لذا هنر روحانیت باید در جذب عناصر گریزان از دین تعریف شود.
ـ امام خمینی(ره)، منشور روحانیت: «صدها سال است که روحانیت اسلام تکیه‌گاه محرومان بوده است.»
ـ امام خمینی(ره)، منشور روحانیت: «علماء اصیل اسلام هرگز زیربار سرمایه‌داران و پول‌پرستان و خوانین نرفته‌اند و همواره این شرافت را برای خود حفظ کرده‌اند . . . .»
( منبع:مانیفست روحانیت،رضا غلامی، مجله زمانه ش 28) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 123/100113105)