تا باشگاه هسته ای

یکم- کشف انرژی اتمی

کشف انرزی هسته ای یکی از مهمترین و اثر گذارترین کشفیات بشر در طول تاریخ است. در

سال 1927 میلادی ، « آلبرت انیشتن » با طرح فرمولی ثابت نمود که « اگر اتم شکافته

شود ، انرژی عظیمی ایجاد می شود.»  دوشیوه بنیادی برای آزادسازی یک اتم وجود دارد:

در روش «شکافت هسته ای» هسته اتم را با یک «نوترون» به دو جزء کوچک تر تقسیم می

شود. نظیر اقدامی که در مورد ایزوتوپ های اورانیوم (یعنی اورانیوم 235 و 233) انجام

می شود. و در روش دوم که به «همجوشی هسته ای » مشهور است ؛ با استفاده از دو اتم

کوچک تر که معمولا هیدروزه  یا ایزوتوپ های هیدروژن (مانند دو تریوم و ترتیوم )

هستند ، یک اتم بزرگ تر مثل هلیوم یا ایزوتوپ های آن را تشکیل می شود. این فرایند

در خورشید برای تولید انرزی به کار می رود.[1]

علی رغم اهمیت این کشف از همان آغاز سوء استفاده قدرت های جهان از آن نگرانی عمیقی

را در سطح جهان پدید آورد ؛ با فاصله اندکی 

آمریکایی‌ها برای

نخستین بار به طور کاملاً سری در صحرای “نوادا” انفجار هسته‌ای را آزمایش کردند. در

جنگ جهانی دوم هم هواپیمای ده‌ تنی دبلیو به خلبانی سرگرد “کنراد” بمبی را که نام

آن “Litell

boy” بود

در هیروشیمای ژاپن منفجر کردند که این بمب در 8 متری زمین منفجر شد و 120 هزار نفر

را جزغاله کرد.

دوم- پیشینه انرژی اتمی در ایران

سال 1335، مجلس شورای ملی وقت، ایجاد «مرکز اتمی دانشگاه تهران» را تصویب کرد و در

آذرماه 1344، راکتور پنج مگاواتی آموزشی و تحقیقاتی ایران، که از آمریکا خریداری

شده بود آماده فعالیت شد.و

در سال

1345، در مرکز تحقیقات هسته‌ای امیرآباد تهران به کار گرفته شد و تاکنون نیز

فعالیتش ادامه دارد.[2]

این راکتور به طور منظم مورد بررسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد و از

مواردی که 93 درصد آن اورانیوم غنی شده است استفاده می‌کند. سال 1352 سازمان انرژی

اتمی تشکیل شد و سریعاً برای احداث مجتمع‌های قدرت هسته‌ای وارد مذاکره شد. حکومت

شاه قراردادهای ده سالة قابل تمدید جهت تهیة سوخت هسته‌ای با کشورهای آلمان ،

فرانسه و آمریکا امضاء کرد.[3]

قرار بود نیروگاه اتمی در بوشهر توسط وزارت تحقیقات و صنعت آلمان‌غربی به عنوان

نخستین نیروگاه اتمی ایران در سال 1358 راه اندازی شود و پس از آن کار ساخت دیگر

نیروگاه ها آغاز گردد. متعاقب این قرارداد، آمریکا بعد از مذاکراتی که در 22 مرداد

سال 1356 صورت گرفت، قرار شد: نیروگاه هایی در ایران احداث کند و هشت راکتور اتمی

به رژیم شاه بفروشد و در 15 مهر 1356، فرانسه نیز اعلام کرد که قرار است دو

نیروگاه‌اتمی در ایران تأسیس کند و راکتورهایی را نیز به ایران بفروشد.[4]

با پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل مخالفت غربی ها با انقلاب اسلامی، این روند متوقف

گردید و حتی در دوران جنگ، بخشی از امکانات احداث شده توسط فرانسوی ها، بمباران شد.

پس از آن مذاکراتی با ژاپن صورت گرفت؛ اما ژاپنی ها هم تحت فشار غرب پاپس کشیدند.

نهایتاً روس ها همکاری هسته ای با ایران را پذیرفتند.

تلاش‌های صورت گرفته در سال‌های 1364 تا 1376 موجب گردید، ایران بتواند از طریق

دلالان خارجی به نقشه هایی که در ساخت دستگاه های سانتریفوژ کاربرد دارند دسترسی

پیدا کند. در این دوره، ایران توانست نقشه های مربوط به راکتور آب سنگین را هم به

دست آورد.



[5]

از سال 1376 تا سال 1380 با ساخت وسایل مورد نیاز در داخل و وارد کردن برخی از

قطعات از خارج، جمهوری اسلامی ایران موفق به انجام آزمایش های مربوطه در محیط

آزمایشگاهی شد. پس از موفقیت آزمایش ها در مقیاس آزمایشگاهی، از سال 80 به بعد این

دانش به سایت های هسته ای از جمله سایت نطنز که از چندین سال قبل احداث آن شروع شده

بود، منتقل گردید. در همین دوران، ایران به دانش غنی‌سازی اورانیوم از طریق لیزر

نیز دست یافت و در محیط آزمایشگاهی، فعالیت هایی را انجام داد و کار احداث راکتور

آب سنگین نیز در اراک آغاز گردید.با دسترسی به چنین توانمندی، یعنی دستیابی به

فناوری هسته ای[6]

این دانش، عملیاتی نیز گردید و ایران توانست فرآیند غنی سازی و چرخه سوخت اتمی را

اجرایی کند. این پیروزی شگفت با اتکا به دانشمندان ایرانی در چندین نقطه از کشور

دنبال شد:

1. استخراج اورانیوم از معادن در ساغند یزد؛

2. تبدیل سنگ اورانیوم به کیک زرد یا کنسانتره اورانیوم در اردکان یزد؛

3. تبدیل کیک زرد از طریق فرآوری اورانیوم به سه گاز در اصفهان:

الف- گاز هگزا فلوراید اورانیوم معروف به

UF6؛

ب- گاز تترافلوراید اورانیوم معروف به

UF4؛

ج- اکسید اورانیوم معروف به

UO2.

با استفاده از این سه نوع گاز در دستگاه های سانتریفوژ در سایت نطنز که آخرین مرحله

چرخه سوخت است، طی فرآیندی با جداسازی اتم های سنگین، غنی‌سازی صورت می گیرد.قابل

ذکر است، درصد غنی‌سازی، متناسب با نوع کاربرد انجام می گیرد. بدین گونه که

غنی‌سازی 3- 4% برای سوخت نیروگاه های اتمی و برای بمب اتم، غنی‌سازی بالای 90%

باید انجام گیرد.[7]

سوم- غنی سازی چیست؟

غنی سازی در دانش هسته ایی یعنی تولید اورانیومی که دارای درصد بالایی از ایزوتوپ

U۲۳۵

باشد.

اورانیوم مورد استفاده در راکتورهای اتمی باید به حدی غنی شود که حاوی ۲

تا ۳ درصد

اورانیوم ۲۳۵ باشد، در حالی که اورانیومی که در ساخت بمب اتمی بکار میرود

حداقل

باید حاوی ۹۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ باشد.برای به دست آوردن

اورانیوم

غنی شده به

دستگاههای

احتیاج داریم که “سانتریفوژ” نام دارد.

سانتریفوژ دستگاهی

استوانه

ایی شکل است که با سرعت بسیار زیاد حول محور خود می چرخد. هنگامی که گاز

هگزا

فلوئورید اورانیوم به داخل این سیلندر تزریق شود نیروی گریز از مرکز ناشی از

چرخش آن

باعث می شود که مولکولهای سبکتری که حاوی اورانیوم ۲۳۵ است در مرکز سیلندر

متمرکز

شوند و مولکولهای سنگینتری که حاوی اورانیوم ۲۳۸ هستند در پایین سیلندر

انباشته

شوند .اورانیوم ۲۳۵ غنی شده ای که از این طریق بدست می آید سپس به

داخل

سانتریفوژ دیگری دمیده میشود تا درجه خلوص آن باز هم بالاتر رود. این عمل

بارها و

بارها توسط سانتریفوژهای متعددی که بطور سری به یکدیگر متصل میشوند تکرار

میشود تا

جایی که اورانیوم ۲۳۵ با درصد خلوص

موردنیاز

بدست آید.

آنچه که

پس از جدا سازی اورانیوم ۲۳۵ باقی میماند به نام اورانیوم خالی یا

فقیر شده

شناخته می شود که اساسا از اورانیوم ۲۳۸ تشکیل یافته است. اورانیوم خالی

فلز بسیار

سنگینی است که اندکی خاصیت رادیو اکتیویته دارد و در ساخت گلوله های توپ

ضد زره

پوش و اجزای برخی جنگ افزار ها کاربرد دارد. این فرایند در ایران در کارخانه

نطنز انجام

می شود.[8]

چهارم – موفقیت های هسته ای ایران

عملکرد کارخانه نطنز

کارخانه نطنز

از دو بخش

شامل کارخانه آزمایشگاهی غنی سازی اورانیوم و کارخانه صنعتی غنی سازی

اورانیوم

تشکیل شده است. در کارخانه آزمایشگاهی مطابق گزارش‌های آژانس بین‌المللی

انرژی

اتمی، شش مجموعه 164 تایی از ماشین سانتریفیوژ در نظر گرفته شده است. برای

ایجاد

کارخانه صنعتی غنی سازی اورانیوم باید 54 هزار ماشین سانتریفیوژ وجود داشته

باشد

 در

مهرماه 1382 بر اساس توافقنامه سعدآباد، تهران متعهد شد که غنی

سازی

اورانیوم را به حالت تعلیق در بیاورد، و علیرغم این که بیش از 100ماشین



سانتریفیوژ در نطنز وجود داشت ولی صرفا 10 ماشین سانتریفیوژ به هم متصل و روی آنها

تست انجام

و اورانیوم تا 2/1درصد غنی شده بود.اما

ایران در

اسفند سال 1384 اعلام کرد که فرآیند تحقیق و توسعه هسته‌ای را در نطنز

آغاز

خواهد کرد.این فرایند در نطنز دو مرحله دارد. مرحله اول نصب

ماشین‌های

سانتریفیوژ جدید در نطنز برای این که تعداد ماشین‌های سانتریفیوژ آماده

به کار در

نطنز به 164 برسد و مرحله دوم تست این ماشین‌ها یعنی انجام عملیات غنی

سازی با

استفاده از تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم است.ایران هم اکنون توانسته است

یک مجموعه

164 تایی از ماشین‌های سانتریفیوژ را به هم متصل و با تزریق گاز روی آنها

تست انجام

دهد و اورانیوم را تا مقدار 8/4 درصد برای تهیه سوخت نیروگاه‌های آب سبک

غنی کند.

برای

تبدیل نطنز به یک موقعیت صنعتی، صرفا به عملیاتی به نام «باز تولید»

reproduction

احتیاج داریم که

مجموعه‌های 164 تایی سانتریفیوژ را باز تولید کرده و

کنار هم

بگذاریم تا تعداد آنها به بیش از 50 هزار تا برسد و یک کارخانه صنعتی داشته

باشیم.[9]

دستیابی

کشورمان به چرخه کامل سوخت هسته ای حکایت از آن دارد که ایران توانسته است از مرحله

استخراج سنگ اورانیوم، تبدیل سنگ به کیک زرد، تبدیل کیک زرد به هگزافلوراید

اورانیوم یا همان

UF6،

انجام عملیاتی غنی‌سازی روی

UF6

و خالی کردن فلئور آن و تهیه اکسید اورانیوم غنی شده، تبدیل اکسید اورانیوم غنی شده

به قرص‌هایی با عرض هشت دهم و طول یک سانتیمتر که این قرص در درون غلاف زیرکنیوم

قرار می‌گیرد و میله‌های سوخت را تشکیل می‌دهد با موفقیت به پایان رساند. و با

موفقیت چشم گیری و علی رغم تحریمها و محدودیت های بین المللی به جمع اعضای باشگاه

هسته‌ای جهان پیوست و در غنی‌سازی در جایگاه دهم یا یازدهم قرار گرفت. علاوه بر

بومی بودن تمامی مراحل غنی سازی دستگاه‌های سانتریفیوژ توسط متخصصان کشورمان ساخته

 می شوند؛ این سانتریفیوژهای حدودا یک متر و هشتاد سانتیمتر ارتفاع دارد و از 200

قطعه تشکیل شده که 94 قطعه آن بسیار حساس و دارای تکنولوژی بالایی است.



[10]

پنجم- اهداف جمهوری اسلامی ایران  از دستیابی به تکنولوژی هسته ای:

این انرژی دارای کاربردهای فراوانی است که به دو بخش استفاده صلح جویانه و نظامی

تقسیم می شود:

الف. استفاده صلح جویانه

 جمهوری اسلامی ایران در طول سالیان اخیر همواره تاکید بر استفاده صلح آمیز از

انرژی هسته ای داشته  است و



کاربردهای صلح‌آمیز، انگیزه اصلی طرح تجهیز هسته‌ای کشورمان می‌باشد که عبارتند از:

1-  تحصیل توانمندی‌های مورد نیاز در عرصه‌های گوناگون بین‌المللی به شکل مدرن آن.

2- ورود به صنعت چرخة سوخت هسته‌ای (مجموعه حلقه‌هایی از دست‌یابی به سنگ و تبدیل

آن به قرص اورانیوم را شامل می‌شود) که اکنون ایران رسماً به این گروه دعوت شده

است.

3- استفاده از کاربردهای غیرنظامی انرژی هسته‌ای در عرصه‌های مختلف و مورد نیاز

طبیعی کشور از قبیل :

1-3.  کاربرد انرژی اتمی در تولید برق.

2-3. کاربرد انرژی هسته‌ای در بخش صنایع.

 3-3. کاربرد در بخش صنایع غذایی و کشاورزی.

4-3. کاربرد تکنیک‌های هسته‌ای در مدیریت منابع آب.

5-3. کاربرد انرژی هسته‌ای در بخش پزشکی و بهداشتی.

6 -3 . کاربرد در بخش دامپزشکی و دامپروری.[11]

ب- کاربرد نظامی

بدترین و خطرناک ترین نوع استفاده از این انرزی

کاربردهای نظامی آن

است که به دلیل قدرت تخریبی بسیار بالا خسارت های غیرقابل تصور مختلفی را برای

بشریت و طبیعت به وجود می آورد؛ انفجاریک بمب اتمی سبب تولید یک موج گرمای بسیار

شدید ، تولید موج انفجار فوق العاده قوی ، ایجاد انواع مختلف تابش های خطرنک و

تولید ابری از ذرات و غبارهای رادیو اکتیو و قطعات بمب که به مرور مجددا فرو می

ریزد و… می شود.[12]



نمونه

بارز آن بکارگیری این سلاح مخرب توسط دولت آمریکا در شهرهای هیروشیما و ناکازاکی

ژاپن در خلال جنگ جهانی دوم است که قربانیان فراوانی را به همراه داشت و هنوز هم

بسیاری از آثار این عمل غیرانسانی در آن جامعه مشهور و ملموس است.

جمهوری اسلامی ایران علیرغم مسابقه تسلیحاتی کشورهای بزرگ و برخی کشورهای منطقه در

تولید و تکثیر این سلاح در جهت تهدید دیگر کشورها و عنصر بازدارندگی ؛ با توجه به

خسارات و پیامدهای غیر انسانی آن از یک سو وهمچنین ممنوعیت استفاده از سلاح های

کشتار جمعی در اسلام[13]

و فتوای صریح مقام معظم رهبری در حرمت آن ، از ابتدای شکل گیری خود تا کنون ضمن

پیوستن به کنوانسیون ها و قراردادهاى منع تولید و تکثیر سلاححهای کشتارجمعی و هسته

ای همواره بر کنترل و عاری سازی تمامی کشور ها از انواع سلاح های کشتار جمعی تاکید

داشته و در موقعیت های متعدد آن را پیگیری نموده است.و حتى در سخت ترین شرایط،

مانند بمباران شیمیایى شهرهاى کشور

توسط رژیم

عراق، تعهد خود را مبنى بر عدم استفاده از این سلاح ها، به اثبات رسانده

است.

ششم- جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی

1. ساختار آژانس بین المللی انرژی اتمی

آژانس بین‌المللی انرژی در سال 1975 آغاز به کار نمود که از لحاظ ساختاری یک سازمان

بین‌المللی مستقل است که تحت هدایت عالیه سازمان ملل‌متحد قرار دارد و در چارچوب

نظام ملل‌متحد فعالیت می کند.هدف عمده آژانس، ترویج و توسعه کاربردهای انرژی اتمی

در برقراری صلح، بهداشت و رفاه در سراسر جهان، از طریق وضع استانداردهای ایمنی

هسته ای و زیست‌محیطی و کنترل آنها، ارائه خدمات فناوری هسته ای و مبادله اطلاعات

علمی و فنی در زمینه انرژی هسته ای است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تنها سازمان

تخصصی بین‌المللی‌ای است که مسقیماً به مجمع عمومی و در مواردی به شورای امنیت و

شورای اقتصادی و اجتماعی ملل‌متحد گزارش می دهد. امروزه تعداد کشورهای عضو آژانس

بالغ بر 140 کشور و مقر آن در وین اتریش است.

2. قواعد حقوقی ناظر بر عملکرد آژانس

1-2. اساسنامه آژانس؛

2-2.

معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته ای؛

معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته ای در 1968 به تصویب رسید و از 1970 به اجرا درآمد.

از آنجا که این معاهده برای مدت 25 سال منعقد شده بود، لذا در 1995 برای مدت

نامحدود تمدیدگردید. 186 کشور عضو این معاهده هستند.

3-2. موافقت‌نامه پادمان میان آژانس و کشورهای عضو آژانس؛

طبق ماده 12 اساسنامه آژانس، هر یک از کشورهای عضو باید به منظور انجام تدابیر

پادمانی از سوی این آژانس، موافقت‌نامه پادمان را با آژانس امضا نمایند. این

موافقت‌نامه که جنبه نمونه دارد، مشتمل بر 98 ماده است. در این زمینه،

موافقت‌نامه های بازرسی، ادواری و محدود آژانس پیش‌بینی شده است.

4-2. پروتکل الحاقی به موافقت‌نامه 2+93، مصوب سپتامبر 1997 توسط شورای حکام آژانس

است. این پروتکل نیز همچون موافقت‌نامه پادمان، یک موافقت‌نامه نمونه می باشد که

مشتمل بر 18 ماده و دو ضمیمه مفصل است. این پروتکل میان هر یک از کشورهایی که

آمادگی پذیرش مقررات پروتکل را دارند و آژانس منعقد می شود. مرجع تصویب پروتکل از

سوی آژانس، شورای حکام و امضا و اجرای آن با دبیرکل آژانس است.تاکنون 80 کشور، از

جمله کشورهای عضو اتحادیه اروپا و هر پنج قدرت هسته ای دارای حق وتو و نیز ژاپن و

کره‌شمالی، پروتکل را امضا کرده اند. البته برخی از آنها، از جمله

ایالات‌متحده‌آمریکا، آن را با اعمال حق شرط پذیرفته است.[14]

3. پروتکل الحاقی 2+93

پس از کشف برنامه هسته ای مخفی عراق به دنبال جنگ خلیج‌فارس -بحران کویت- و

فعالیت های هسته ای مشکوک کره‌شمالی، تقویت پادمان های هسته ای آژانس بین المللی

انرژی اتمی مورد توجه قرار گرفت. این مسئله سبب شد که آمریکا و گروه غرب با استفاده

از این بهانه به فکر تجدید نظر جدی در مکانیسم نظارتی و پادمان هسته ای آژانس و

NPT

بیفتند و در نتیجه ضرورت اصلاح و تقویت نظارت بر فعالیت های هسته ای دولت های فاقد

سلاح هسته ای را مطرح سازند. استدلال کشورهای مذکور این بود که رژیم نظارتی

NPT

گرچه در نظارت بر فعالیت های اظهار شده عراق مؤثر بوده، ولی در کشف فعالیت های

اظهار نشده این کشور موفق نبوده است. و لذا سیستم های نظارتی باید تقویت و اصلاح

شود. بر این اساس  شورای حکام آژانس در دسامبر 1993 بررسی برنامه ای را تحت عنوان

2+93 به منظور تهیه پیشنهادی در خصوص تقویت مؤثر سیستم نظارتی در مدت دو سال آغاز

کرد که این برنامه به همین دلیل 2+93 نامیده شد.در ژوئن 1995 دبیرخانه آژانس، سند

2+93 را به شورای حکام آژانس تقدیم کرد. در آن سند اقدامات متعددی به منظور تقویت

سیستم نظارتی

NPT

تشریح شده

بود که شامل تأسیسات و فعالیت های اظهار شده و اظهار نشده می گردید. این سند شامل

دو بخش بود: بخش نخست در برگیرنده اقداماتی بود که از دید دبیرخانه آژانس می توانست

مطابق موافقتنامه های آژانس با کشورهای عضو غیرهسته ای تحت سند

INFICIRC/153

فوراً اجرا شود. بخش دوم نیز در برگیرنده اقداماتی بود که دبیرخانه بر اساس تصویب

مقام حقوقی صلاحیت‌دار پیشنهاد کرده بود. نهایتاً با توجه به ارائه این سند توسط

دبیرخانه شورای حکام آژانس در سال 1996 با تأسیس کمیته ای، مسئولیت تدوین مقررات

بخش دوم سند 2+93 را به آن واگذار کرد. این کمیته نیز پیش‌نویس 2+93 را پس از

برگزاری چندین نشست تهیه و در 15 مه 1997 به تصویب شورای حکام آژانس رساند. از این

رو سند 2+93 تحت عنوان«پروتکل تقویت کارآمدی سیستم نظارتی آژانس بر فعالیت های

هسته ای» مورد تصویب قرار گرفت.پروتکل 2+93 برای کشورهای عضوی طراحی شده است که

موافقتنامه بازرسی و نظارت را با آژانس امضا کرده اند. این پروتکل دارای یک مقدمه،

18 ماده و دو ضمیمه است. بر طبق ماده 1 پروتکل 2+93، در صورت بروز هرگونه تعارض بین

مفاد موافقتنامه بازرسی153 و این پروتکل، مقررات پروتکل 2+93 اعمال خواهد شد.

4. وضعیت ایران در ارتباط با آژانس و  پروتکل الحاقی

ایران یکی از قدیمی ترین کشورهایی است که پیمان منع آزمایشات هسته ای

(CTBT)

را امضا کرد و

کنوانسیون منع تولید و گسترش سلاح های هسته ای

(NPT)

را به رسمیت

شناخته و به عضویت «آژانس بین المللی انرژی هسته ای» درآمد و نظارت مستقیم آژانس

بین الملل انرژی هسته ای را بر فعالیت های خود پذیرفت.

و آژانس بین الملل انرژی هسته ای طی چندین سال با بررسی دقیق

فعالیت های ایران و تقویت کانون های نظارتی خود، بارها در گزارشات خود اعلام کرده

است که ایران به جز استفاده صلح آمیز از تکنولوژی هسته ای برنامه دیگری ندارد و هیچ

مدرکی دال بر انحراف برنامه هسته ای ایران وجود ندارد.

اما با این حال موج جدید تبلیغات بر ضدّ فعّالیت‌های صلح آمیز هسته ای جمهوری

اسلامی ایران و اقدامات آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح گردید که نقطه شروع آن

اوت 2002 توسط نمایندگان سازمان مجاهدین خلق – منافقین- بود که مطالبی در مورد

نیروگاه های نطنز و اراک بیان داشتند. پس از آن، شبکه خبری

CNN

عکس های

ماهواره ای از تأسیسات نطنز و اراک را پخش و چنین وانمود کرد که گویی این دو سایت

هسته ای را که به ادعای آنها برای ساخت سلاح اتمی ایجاد شده است، کشف کرده اند.

آقای البرادعی در یک مصاحبه اظهار داشت که آژانس از وجود تأسیسات مزبور اطّلاع کامل

داشته و پخش تصاویر

CNN

برای آژانس خبر جدیدی تلّقی نمی شود. وی افزود: ما هدف از این تأسیسات را درک

می کنیم و اعتقاد داریم تحت کنترل دقیق و و برای مصارف صلح‌جویانه هستند ولی در هر

صورت باید به آنجا برویم و اطمینان حاصل کنیم که آن تأسیسات تحت نظارت نظام

پادمان های آژانس قرار دارد. وی سپس به دعوت مقامات ایرانی برای بازدید از این

تأسیسات اشاره کرد و گفت: موضوعی که بر آن پافشاری خواهیم کرد، لزوم پیوستن ایران

به پروتکل الحاقی است.مدیر کلّ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بهمن ماه 1381 از

ایران و تأسسات نطنز بازدید کرد. در ادامه البرادعی مأمور شد در اجلاس بعدی

شورای‌حکّام -42ژوئن/ 26 خرداد- گزارش جامعی در مورد فعّالیت های هسته ای جمهوری

اسلامی ایران تهیّه و ارائه کند. در همین زمان، آمریکا همه تلاش خود را برای ایجاد

نوعی اجماع بین‌المللی بر ضدّ فعّالیت های صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران در

زمان برگزاری اجلاس به عمل آورد.سرانجام مدیرکل آژانس گزارش جامع خود را در مورد

ایران در 18 ژوئن -28 خرداد- به شورای حکّام تسلیم کرد. که در آن هیچگونه تخلّف یا

نقض تعهّد ایران را احراز نشده بود  اما با کمال تعجب. مدیرکل، در این گزارش در

مورد عدم اظهار 1800 کیلوگرم اورانیوم طبیعی در 1991 را که بر طبق قرارداد بازرسی

ایران با آژانس، نیازی به اظهار آن نبوده است، بزرگ‌نمایی کرد و به نوعی برای

پیوستن ایران به پروتکل 2+93 که یک پروتکل داوطلبانه است نه اجباری، فشار آورد. و

شورای حکّام از ایران خواست که سریعاً و بی‌قید و شرط پروتکل الحاقی را امضا و اجرا

کند. از آن پس آمریکا تمامی تلاش خود را به منظور تصویب قطعنامه ای بر ضد ایران در

شورای حکّام وارسال پرونده ایران به شورای امنیت به کار برد. تا اینکه بالاخره با

فشارهای سیاسی آمریکا و متحدینش بر آژانس و اعضای آن پرونده ایران بدون کوچکترین

دلیل قانونی به شورای امنیت گزارش و در دستور کار اعضای آن قرار گرفت.هم

اکنون نیز آمریکا تمامی تلاش خود را جهت دستیابی به اجماع اعضائ شورای امنیت در

مورد اتخاذ تحریم های بین المللی بر علیه ایران به کار گرفته است . هرجند با توجه

به عملکرد کاملا شفاف و قانونی ایران از یک سو و همچنین ایستادگی جدی ایران بر حقوق

قانونی خویش به نظر نمی رسد این تلاش ها نتیجه مطلوبی برای آمریکا به دنبال داشته

باشد.

هفتم – راهبرد ایران در مقابله با موضوع هسته ای

مقام معظم رهبری

در این زمینه می

فرمایند:

«جمهوری اسلامی و ملت ایران بر اساس منطق اسلام به دنبال بمب اتمی نبوده و نیستند

اما



استفاده

از دانش و فناوری هسته ای را حق مسلم خود می دانند و دانشمندان پر توان ایران همراه

با دولت و ملت به عنوان وظیفه ای ملی این هدف را دنبال خواهند کرد»[15]

مسلما دستیابی به دانش و فناوری هسته ای و استفاده صلح آمیز از آن در زمینه های

مختلف، حق مسلم مردم ایران می باشد. خصوصا با توجه به اینکه نظام جمهوری اسلامی از

ابتدا تاکنون به شدت با تولید و تکثیر سلاح های کشتار جمعی مخالف بوده و مبانی

اسلامی و انسانی آن به هیچ وجه چنین موضوعی را بر نمی تابد. در عمل نیز نظام اسلامی

نهایت همکاری را با سازمان های نظارتی بین المللی داشته و دارد و صداقت و حسن نیت

خویش را به کرات به اثبات رسانیده است.

و هیچ گونه تخلفی از

قوانین و مقررات بین المللی نداشته است

از این رو دلیلی

برای محروم نگاه داشتن ایران از این دانش و فن آوری مهم وجود ندارد. بر این اساس

همانگونه که مقام معظم رهبری و سایر مسؤولین عالی رتبه نظام اعلام نموده اند اگر

آژانس بین المللی بخواهد تحت تأثیر فشارهای آمریکا و اسرائیل مردم ایران را از این

حق محروم نموده و از انجام تعهدات متقابل خویش در زمینه فراهم نمودن امکانات و

زمینه های لازم جهت دستیابی هر چه سریعتر ایران به دانش و فن آوری مسالمت آمیز هسته

ای، خودداری نماید، نظام اسلامی و مردم ایران به هیچ وجه چنین ظلمی را برنتابیده و

در ادامه همکاری های خود با آژانس تجدید نظر خواهد کرد.

بر اساس استراتژی فوق

راه

کارهای

منطقی ایران جهت حل و فصل بحران هسته ای ایجاد شده توسط آمریکا،

عبارتند از:

1.



دستیابی به چرخه کامل سوخت هسته ای و اعلام



ورود ایران به جمع 8 کشور صاحب فناوری غنی‌سازی اورانیوم اتفاقی تاثیرگذار، در روند

پرونده هسته‌ای کشورمان به شمار می‌رود.

2. به

کارگیری قابلیت جنبش عدم تعهد در شورای حکام و خارج از آن. در این الگو ایران

توانست در اقدامی دیپلماتیک -همانند مذاکره با اروپا- با جنبش عدم تعهد در موضوع

مباحث هسته ای همگرایی ایجاد کند.

3. استفاده از قدرت دو کشور چین و روسیه، از طریق انجام مذاکرات دیپلماتیک -همانند

مورد اروپا- هرچند ظاهراً این دو کشور بر اساس پیش‌فرض اولیه ما اقدام و همکاری

ننموده اند.

4.

 مسئولان جمهوری اسلامی با توجه به ناکارآمدی تصمیم شورای امنیت، مبنی بر تحریم از

مواضع حق‌طلبانه و همراه با دوراندیشی جمهوری اسلامی، عقب‌نشینی نکرده و به تعاملات

بین‌المللی برای گشودن راه‌های بیشتر مذاکره و گفت‌وگو ادامه دهند، ضمن آن‌که تأکید

بر حفظ و ارتقای سطح وحدت ملی و پشتیبانی مردمی، اساسی‌ترین عامل قدرت و توان

جمهوری اسلامی در کنترل این بحران خواهد بود که باید همه دست‌اندرکاران در صیانت و

توسعه آن، بکوشند.

---

پی نوشت ها