– می‌توان تلفن همراه، تبلت، رایانه را به چاقویی تشبیه کرد که لبه تیز آن برای بهره‌گیری در امور مربوط به آشپزی و برخی از امور دیگر، بسیار مفید و لازم است و همین چاقوی تیز وقتی در دستان کودک نابالغی قرار گیرد، وسیله‌ای است که جان انسان را به خطر می‌اندازد. وسیله ارتباط جمعی نیز چنین است. به همان میزان که می‌تواند مفید باشد می‌توان انرا وسیله‌ای خطرناک نامید.

– این به هیچ وجه درست نیست که کودکان یک تلفن همراه مخصوص خودشان داشته باشند چون مغز کودکان در حال رشد است و اثر امواج تلفن همراه بر آن بیشتر است. بهتر است کودکان جز در موارد ضروری با تلفن همراه صحبت نکنند.
 

آسیب‌ها
بلوغ زودرس:

استفاده زیاد تلفن همراه، تماشای تلویزیون، اینترنت و… می‌تواند منجر به بلوغ زود رس کودک شـود. کودکان از سـن پایین بـه موضوعات مربوط به بزرگسالان توجه می‌کنند.
 

به زندگی بی‌تحرک عادت می‌کنند:

بسیاری از کودکانی که والدین آن‌ها نظارت دقیقی بر استفاده آنها از تلفن همراه ندارند، دچار وابستگی شدید بـه تلفن همراه یـا دچـار اعتیاد بـه آن می‌شوند. آنها بیشتر وقت خـود را صرف استفاده از موبایل می‌کنند و بـه جای بازی با دوستان و همسن و سـال‌های خود و تحرک و فعالیت‌های بدنی، گوشه‌ای می‌نشینند و وقت خـود را صرف بازی‌های تلفن همراه و یا گوش دادن به موسیقی می‌کنند. بی‌تحرکی و چاقی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که کودکان امروزی با آن دست به گریبانند.
 

ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران:

کودکانی که تنها و به دور از جمع همسن‌های خود، بیشتر وقت خود را صرف بـازی‌های تلفـن همراه می‌کنند، روش‌های برقراری ارتباط با دیگران را کمتر تجربه می‌کنند و معمولا تنهایی را ترجیح می‌دهند و در آینـده در برقـراری ارتبـاط اجتماعی با دیگران دچار مشکل می‌شوند.
 

افسردگی و اضطراب در کودکان:

خطر بـروز افسردگی و اضطـراب در کودکانی که بیشتر وقت خود را بـاموبایـل سپـری می‌کنند، بسـیار بیشتر از دیگـر کودکان می‌بـاشـد. ایـن افسردگی و اضطراب، هم می‌توانـد ناشی از تاثیراشعهآن بـرعملکرد مغز کودکان باشـد و هم در اثـر عدم معاشرت و برقـراری ارتباط اجتماعی بـا دیگران.
 

تحریک ‌پذیری:

کودکانی کـه بیشتر از حـد از تلفـن همـراه استفاده می‌کنند بیشـتر تحریک‌پذیر هستند و دچار کاهش اعتماد بـه نفـس می‌شـوند. مشکلات بینایی هم در آنها بیشتر رخ میدهد.
 

آسیب جسمانی:

امواج الکترومغناطیس این دستگاه برای کودکان کمتر از ۱۰ تا ۱۲ سال خطرناک است. هر چند که هنوز ارتباطی بین استفاده از این وسیله و ابتلا به سرطان ثابت نشده ولی تحقیقات بعضی از دانشمندان نشان داده که ارتباط احتمالی در مورد استفاده از تلفن همراه و ابتلا به برخی سرطان‌های مغز وجود دارد.
 

در ارتباط قرار گرفتن با اطلاعات نامتناسب با سن و روحیات کودکان:

در بسیاری از مواقع محتویات درون پیامک‌ها و بلوتوث‌ها مسائل و اطلاعات نامناسبی دارد که ذهن کودک را درگیر می‌کند، مشغله فکری برای او ایجاد می‌شود و به علاوه غالباً به خاطر ترس از اطلاع والدین دچار تشویق و نگرانی می‌شود.
 

کاهش خلاقیت:

استفاده از تلفن همراه بر روی خلاقیت و شکوفایی ذهن و اندیشه کودکان تأثیر منفی می‌گذارد.
 

راهکار استفاده از بازی‌های تبلت

– شاید بهترین شیوه برای افزایش نتایج مطلوب و کاهش مضرات این بازی‌ها، ارائه بازی‌هایی با محتوای مناسب و محدود کردن زمان بازی است اما نمی‌توان به طور ناگهانی ساعات بازی کودک را کاهش دهید یا محتوای بازی‌ها را تغییر دهید. بدین منظور ابتدا بهتر است کودک خود را بهتر بشناسید و دریابید که چه کارهای دیگری می‌تواند علاقه او را به خود جلب کند تا با فراهم کردن آن، سرگرمی مناسب جایگزینی برای اوقات فراغت کودک بیابید.

– تفریحات نشاط آوری مثل رفتن به پارک و یا شرکت در فعالیت‌های ورزشی از راهکارهای مناسب است. همچنین همراهی والد نیز در انجام این سرگرمی‌ها و ارائه پاداش در صورت موفقیت‌های هر چند کوچک در این تفریحات یا ورزش‌ها می‌تواند تاثیر این راهبرد‌ها را افزایش دهد. همچنین می‌توانید، انجام بازی رایانه‌ای را موکول به انجام برخی مسئولیت‌های خانوادگی (مثل خرید نان) یا وظایف شخصی (مثل جمع کردن اتاق و وسایلش) کنید تا از این طریق لااقل از آسیب‌هایی که انجام طولانی مدت بازی‌ها دارند بکاهید.

– نکته‌ای که در این زمینه باید مورد توجه شما والدین محترم قرار بگیرد این است که باید دانش خود را درباره رایانه، اینترنت، گوشی‌های همراه هوشمند و… بالا ببرید و بازی‌هایی را که از این طریق قابل ارائه است بخوبی بشناسید.

– ایجاد نظم و داشتن برنامه‌های مشخص نیز بسیار موثر است. در خانواده‌هایی که در زمان تعطیلات، ساعات خواب و بیداری کودک از نظم خاصی پیروی نمی‌کند، یا خانواده‌هایی که نظر کودک را در برنامه‌ریزی فعالیت‌های اوقات فراغت مورد توجه قرار نمی‌دهند همچنین در محیطی که خانواده مدتی طولانی را به تفریح می‌پردازد، یا برعکس زمانی طولانی را بدون تفریح سپری می‌کند تمایل کودک نسبت به بازی‌های رایانه‌ای به شدت افزایش می‌یابد. در واقع کودک باید به صورت روزمره و مشخص از تفریحات سالم برخوردار باشد و فایده‌ای ندارد که با یک یا دو بار تفریح در هفته انتظار داشته باشیم که از علاقه کودک به این بازی‌ها کم شود.

اعتیاد تصویری به برنامه‌های تلویزیون:

یعنی اینکه تماشا کردن تلویزیون به یک عادت عمومی تبدیل شود و این نوع از عادت،آفت خلاقیت است. رفتاری که تبدیل به عادت شود فاقد ارزش است.برای فردی که نسبت به تلویزیون اعتیاد بصری پیدا کرده،نبودن این وسیله،خلاء بزرگی محسوب می‌شود.

دامنه و محدوده‌ی توجه انسان به تلویزیون در سنین مختلف،متفاوت است:

هر چه وفور برنامه‌ها بیشتر باشد،ضرر بیشتری به دنبال دارد. روان شناسان معتقدند که افراد در دوران پیش دبستان،نیم ساعت،دبستان یک ساعت، و راهنمایی و دبیرستان،دو ساعت امادگی دریافت مطالب مفید را دارند. چنانچه این دامنه در اختیار تلویزیون قرار گیرد،تاثیرات نامطلوبی بر خلق و خو،اخلاق و عاطفه و فعالیت‌های حرکتی دارد.

تخریب شخصیت از دیگر عوامل منفی تلویزیون است:

اثرگذاری به عواملی همچون محیط تربیتی،خانوادگی و اجتماعی کودکان و حالات روانی و گرایشات انها دارد.مثلا ممکن است کودکی احساس خوشبختی نداشته باشد چون در تلویزیون خانواده‌ای خوشبخت را می‌بیند و دچار احساس خلاء می‌شود.

آسیب‌های رفتاری و بدآموزی‌های رفتاری که از طریق برنامه‌های تلویزیونی به کودکان منتقل می‌شود:

کودکان مثل لوحی سفید هستند که در معرض هرچه قرار گیرند همانرا بر نقش وجودی خود می‌پذیرند.

بدآموزی گفتاری هم چیزی است که از طریق تلویزیون به سرعت منتقل و بر مخاطبان کودک اثر می‌گذارد.

بداموزی فرهنگی که شامل رفتارهای بد و منفی است که از طریق تلویزیون به نمایش در می‌آید. رواج فرهنگ مصرفی و سرگرمی برای لذت بیشتر و خوشگذرانی صرف تاثیراتی برجسم و جان انسان و خصوصا کودکان که ممکن است آنها را دچار ناهنجاری خواب کند.
الگوهایی مثل فوتبالیست‌ها و هنرپیشه‌هایی که با شکل و شمایلی خاص در اجتماع ظاهر می‌شوند و با ادبیات خاصی سخن می‌گویند که ممکن است سرشار از نقاط منفی برای کودکان و نوجوانان باشد. پرسیدن و سوال کردن و ایجاد روحیه پرسش‌گری و سپس دریافت پاسخ های مفید آموزش. استفاده از ابتکار عمل و وجود انگیزه قوی وجدی. داشتن اطلاعات کافی از احساسات درونی کودک،این فرصت را به والدین می‌دهد تا به راه حل‌های مناسبی برای دورنگه داشتن کودک از برنامه‌های نا‌مناسب تلویزیون، فکر کنند تا بتوانند جایگزینی برای آن بیابند.

راهکار برای تماشای تلوزیون

اولین و مهم‌ترین گامی که در این راستا می‌توان برداشت این است که به دنبال برقراری ارتباطی قوی از لحاظ عاطفی، با فرزندانمان باشیم. باید بکوشیم تا غنای عاطفی خانواده را افزایش دهیم. با طیب خاطر و آرامش به فرزندانمان بنگریم و با آنها حرف بزنیم. به گونه‌ای عمل کنیم که در تمامی شرایط حضور و وجود پدر و مادر برای فرزندان محبوب‌تر از تلویزیون باشد.آنقدر جذابیت داشته باشیم که رغبت فرزندمان را به تلویزیون کاهش دهیم.دیدن برنامه‌های تلویزیونی را برای فرزندمان قانونمند کنیم و با نظارت قبلی، آنها را به تماشای تلویزیون مشغول سازیم. راه‌های مختلف برای کشف جهان بیرونی را به کودک بشناسانیم که تصور نکند تنها راه ارتباطی با دنیای بیرون از طریق تلویزیون است. از طرفی فرزندمان را به تماشای برنامه‌های مثبت و سازنده تلویزیون سوق دهیم.

به منظور کنترل عادت تماشای تلویزیون در کودکان به والدین توصیه می‌شود که از قرار دادن تلویزیون در اتاق کودک پرهیز کنند. همچنین، آنها می‌توانند از طریق علاقمند کردن کودکان خود به فعالیت‌هایی غیر از تماشای تلویزیون، عادت به تماشای طولانی مدت این رسانه را در آنها مدیریت کرده و آن را با فعالیتهای لذت بخش دیگری جایگزین کنند. از آنجا که کودکان، رفتارهای عملی سایر اعضای خانواده را ملاک رفتار خود قرار می‌دهند، تعدیل عادات تماشای تلویزیون در والدین و خواهر و برادرهای کودک، می‌تواند در کاهش طول مدت تماشای تلویزیون وی موثر باشد.
 
منبع:
هفت سال پادشاهی فرزند، کبری خدابخش دهقی، دانشیاران ایران ، 1394