1-سختیها(شرور) لازمه جهان مادی وطبیعی است
لازمه عالم ماده علاوه بر محدودیت وجودی,تزاحم وتضاد است.ممکن نیست که عالم ماده بی تزاحم وتضاد آفریده شود.وجود آتش در مجموع خیر است ومی تواندبرای زندگی آدمیان مفید باشد اما گاه زیان نیز می رساند ودرد ورنج نیز می آفریندونمی شود که آتش باشد ونسوزاند.
اگر خواهان زندگی دنیوی هستیم ومی خواهیم از نعمتها ولذایذ دنیوی بهرمند باشیم,بلکه آنراسکوی پرش خود به بهشت برین وکوی نیکبختی قرار دهیم,می بایست در این دنیا متحمل وپذیرنده لوازم آن نیز باشیم.
2-شر ناشی از جزئی نگری است.
عامل اصلى شبهات و ابهامات این است که از دیدگاه محدود و زمینى به نظام هستى بنگریمبراى کودکى که در باغى مشغول بازى است گل زیبا و لطیف است ولى خار و تنه درخت ناپسند و لکن از دیدگاه یک انسان حکیم خار و گل و تنه و ساقه و ریشه مکمل یکدیگرند و اگر ساقه و سختى آن نباشد لطافت غنچه ها و طراوت شکوفه هاى درخت میسر نیست.
3-شر ناشی از آزادی انسان است
خداوند به انسان,نعمت آزادی واختیار ارزانی داشته تا مراحل کمال وسعادت رابا اختیار طی کند.برخی آدمیان,با اختیار خود,اعمال شرورانه ای انجام می دهندکه لازمه این اعمال ,رنج وعذاب دیگران است .بنابر این شر در جهان از شرارت انسان حاصل می شود وشرارت انسان نیز ناشی از آزادی واختیار او است.
4-مشکلا ت وسختیها سازنده هستند
نکته دیگر اینکه فکرمی کنیم که: «آدمى در این جهان بایستى آسوده و راحت باشد»، وقتى این چنین نیست پس زندگى مفهومى ندارد.
ولى اگر قدرى عمیق تر به حیات انسان بنگریم، خواهیم دید که گاه رشد و سازندگى و تکامل مادى و معنوى انسان در زمینه سختى ها و رنج ها شکل گرفته و مى گیرد.
برداشتن رنج و مشکلات از زندگى بشر، مساوى با رکود و سکون او است؛ و وجود مشکل، زمینه ساز رشد و پیشرفت بشر است
5-سختیها جنبه تنبه وبیداری دارند
. سختى و گرفتارى هم تربیت کننده فرد و هم بیدار کننده ملت ها است. سختى، بیدار سازنده و هوشیار کننده انسان هاى خفته و تحریک کننده عزم ها و اراده ها است. شدائد همچون صیقلى که به آهن و فولاد مى دهند. هر چه بیش تر با روان آدمى تماس گیرد او را مصمم تر و فعال تر و برنده تر مى کند؛ زیرا خاصیت حیات این است که در برابر سختى مقاومت کند و به طور خودآگاه و یا ناخودآگاه آماده مقابله با آن گردد. سختى جان و روان آدمى را عوض مى کند. اکسیر حیات دو چیز است: عشق و بلا. این دو نبوغ مى آفرینند و از مواد افسرده و بى فروغ گوهرهایى تابناک و درخشان به وجود مى آورند»5.
قرآن می فرماید: «هیچ پیامبری را به نقطه ای نفرستادیم مگر این که مردم آنجا را با سختی مواجه ساختیم تا تضرع کنند» (8) و فرمود: «و براستی قوم فرعون را به خشکسالی و کمی میوه دچار آورد»نمودیم تا متذکر شوند»
6-گرفتاریها نوعی آزمایش وامتحان الهی است
مصیبت ها و گرفتارى ها در زندگى انسان نوعى امتحان و آزمایش الهى است طبق آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) هیچ انسانى در دنیا خالى از آزمایش الهى نیست M}».آرى تا آزمایش نباشد و انسان در مقابل سختى ها قرار نگیرد ارزش مقاومت و تلاش او معلوم نمى گردد و مؤمن از غیر مؤمن تمییز داده نمى شود. اولیاء الهى از همه انسان هاى دیگر بیشتر با بلاها و گرفتارى ها دست و پنجه نرم کرده اند و هیچ یک از ما به اندازه آنها سختى نکشیده ایم در حالى که آنها محبوب ترین خلق خداوند هستند پس این گونه سختى ها و امتحان ها لطف خداوند کریم است.
7- بسیاری از مصائب وبلاها کفاره گناهان هستند.
. قرآن کریم فرمود: «اگر اهل آبادی ها ایمان بیاورند و تقوا پیشه کنند درهای رحمت را از آسمان و زمین به روی آنها می گشاییم، ولی آنها [آیات ما را] تکذیب کردند و ما هم آنها را به مجازات اعمال خودشان گرفتار ساختیم» (10).
و فرمود: «فساد در خشکی و دریا به خاطر اعمال مردم آشکار شد تا خداوند نتیجه برخی از اعمال آنها را به خود آنها بچشاند، شاید برگردند» (11)8–آفات 8-بلاو بالا رفتن درجه معنوی
گاهی بلاها و حوادث تلخ زندگی برای دست یافتن به مقامات و درجات برتر و عالی است. گرفتاری ها و رنج و بلای انبیاء، ائمه (ع)، اولیاء و پاکان از این طریق قابل توجیه است و جمله معروف «البلاء للولاء؛ بلا برای دوستی و [دوستان] است»، در این وادی قابل فهم و درک است. رنج های فراوان و بی شمار حضرت ابراهیم (ع) (14) و حضرت موسی (ع) (15)، یوسف صدیق و حضرت خاتم(ص) که فرمود: «هیچ پیامبری همچون من آزار ندید». با این دید قابل تفسیر و تبیین است و امام صادق (ع) فرمود: «براستی برای بنده [مؤمن] در پیشگاه الهی مقام و منزلتی است که بدان دست نمی یابد مگر با یکی از دو خصلت: یا از بین رفتن مال او و یا گرفتاری در جسم او (بر اثر سیل و زلزله و … )» (16)، به همین جهت مؤمنان بیشتر گرفتارند.
و همین طور فرمود: «براستی شدیدترین مردم از جهت بلا [و گرفتاری] پیامبران اند سپس کسانی که از [نظر رتبه] بعد از آنها قرار دارند، پس هر اندازه به انبیاء شبیه تر باشند بلاهای آنها نیز شبیه تر است» (18).
9-بعضی ازگرفتاریها لطف وعنایت الهی هستند
. شخص گرفتار باید توجه داشته باشد که بلاها غالباً از الطاف خاص الهى است و خداوند براى این که عنایت و توجه خاصى به او داشته که او را مبتلا فرموده است. رسول خدا(ص) فرمود: بلای بزرگ به اجر بزرگ پاداش داده می شود، و هر گاه خدا بنده ای را دوست بدارد، او را به بلای بزرگ گرفتار می سازد، پس هرکه به بلا راضى شود خدا از او راضى است. و هر که به بلا راضى نشود خدا از او راضى نمى شود.
نکته دیگر این که امتحانو نتبجه عمل دو چیز مقابل و بدیل هم نیستند. یک چیز می تواند از جهتی امتحان باشد و از جهتی دبگر نتیجه کردار.