تعریف و دلایل حجّیت «سوق مسلمین»، «ید مسلم»(قاعدۀ ید) و «ارض مسلمین» چیست؟

1. قاعدۀ ید: اصل قاعدۀ ید (ذی الید)، از قواعد فقهیۀ معتبرى است که مورد پذیرش تمامى فقهاى اسلام، بلکه همۀ عقلا و مورد استناد ایشان است. این قاعده، شامل «ید» مسلم و کافر می شود و دلیل بر مالکیت او بر چیزی است، مگر در جایى که خلاف آن ثابت شود. دلیل حجیت این قاعده؛ روایات، اجماع و بنای عقلا است.

2. قاعدۀ سوق: قاعدۀ سوق به این معنا است که گرفتن گوشت یا سایر محصولات حیوانی از بازار مسلمانان اماره است که حیوان موجود در آن بازار با روش شرعی ذبح گردیده و پاک است. با توجه به این معنا، ید مسلم، چیزی جدای از قاعدۀ سوق نیست؛ و در جایی که چیزی -مانند گوشت، پیه و پوست حیوانی- از دست مسلمان گرفته شود، حلال و پاک است، گرچه علم به تذکیه آن نباشد، و مالى که مسلمان آن را برای خود مى داند، محکوم به حلیت است؛ هر چند محلّ درآمد آن معلوم نباشد. دلیل حجیت این قاعده نیز روایات، اجماع فقها و سیرۀ متشرّعه (مسلمانان و مؤمنان) است.

3. قاعدۀ ارض (زمین) مسلمانان؛ یعنی این که اگر چیزی –مانند پوست حیوانی- در سرزمین مسلمانان پیدا و یا چیزی ساخته شود و شک در طهارت و یا حلال بودن آن شود، این قاعده جاری شده و آن چیز پاک و حلال است. اما آیا قاعدۀ «ارض مسلمین» مستقلاً دارای حجّیت است و یا به قاعدۀ ید برمی گردد، و یکی از مصادیق آن است، از سوی فقها دیدگاه هایی مطرح شده است.