تفاوت دنيا و آخرت را بنويسيد؟

بايد توجه داشت كه زندگي دنيا و آخرت با وجود مشابهت ها،   تفاوتهاي بنياديني نيز با هم دارند و چنين نيست كه دقيقاً همين قوانين طبيعي كه بر جهان ما حاكم است  بر آن جهان نيز حاکم باشد براي نشان دادن تفاوتهائي كه بين اين دو نوع زندگي وجود دارد مثال دقيقي در دسترس نيست زيرا هر مثالي كه آورده شود از دنيا خواهد بود و تابع قوانين اين جهان، اما براي تقريب به ذهن و با كمي مسامحه مي توان دنيا و آخرت را به عالم رحم و دنيا تشبيه نمود كه با وجود اشتراكها، بين اين دو مقطع تفاوتهاي بنياديني بين اين دو عالم وجود دارد، يكي از  مشتركات  اين دو زندگي اين است كه در هر دو تغذيه هست اما نحوة تغذيه جنين با تغذيه كودك پس از تولد فرق اساسي دارد، پيش از تولد جنين با ريه هايش تنفس نمي كند اما با پا گذاردن در اين جهان نظام زندگيش تغيير كرده و در اينجا نمي تواند يك لحظه مثل سابق زندگي كند در اينجا بايد تنفس كند و از راه دهان غذا بخورد برخلاف سابق كه اگر قبل از تولد هوا وارد ريه اش مي شد مي مرد و … با اين مثال تا حدودي روشن مي شود كه اگر چه بين حيات و زندگي اين جهان و جهان آخرت مشابهت هايي وجود دارد در عين حال بين اين دو جهان و نحوة زندگي در آنها تفاوتهاي بنياديني وجود دارد و در جهان آخرت قوانيني غير از قوانين دنيوي حاكم است، به عبارت ديگر دنيا و آخرت دو نوع جهان هستند. براي به دست آوردن تفاوتهاي اين دو جهان، بايد به توصيف هايي كه از ناحية متون ديني در اين باره به ما رسيده است مراجعه كنيم.
1. فناپذيري دنيا و ابديت آخرت:
اولين تفاوت بارز ميان اين دو جهان محدوديت دنيا و جاودانگي آخرت است عمر هر انساني در اين جهان بالاخره پايان مي يابد اما جهان آخرت بي پايان و جاودان است در آيات قرآن، قليل بودن دنيا[1] و جاودانگي آخرت[2] مورد اشاره قرار گرفته است و زندگي دنيا به گياهي كه تنها چند روز سبز و خرم است وآن گاه به زردي و پژمردگي مي گرايد و سپس خشك و نابود مي شود تشبيه شده است.[3]2. تفكيك نعمت از عذاب در آخرت :
يكي ديگر از تفاوتهاي مهم   اين دو جهان آن است كه خوشي هاي دنيا آميخته با رنج است و چنين نيست كه عده اي از مردم هميشه متنعم و خوشحال و عده اي ديگر هميشه غمگين و ناراحت باشند اما جهان آخرت داراي دو بخش مجزا است كه در يكي يعني بهشت هيچ اثري از اندوه و عذاب و تلخ كامي وجود ندارد و در ديگري يعني دوزخ چيزي جز آتش و درد وجود ندارد لذا لذت ها و رنجهاي اخروي بسيار شديدتر از موارد دنيوي است از اين رو است كه در قرآن كريم برتري نعمتهاي اخروي و جوار و قرب الهي بر نعمتهاي دنيا مورد تاكيد واقع شده[4]، چنانكه سخت تر بودن عذاب آخرت از رنجهاي دنيوي نيز خاطر نشان شده است.[5]3. ثبات و تغيير:
در اين جهان حركت و تغيير هست. كودك جوان مي شود و كامل مي گردد و به پيري مي رسد و سپس مي ميرد در اين جهان نوها كهنه مي شوند و كهنه ها از بين مي روند اما در جهان آخرت پيري و كهنگي وجود ندارد. آنجا خانة ثبات و قرار است.[6]4. نمايان شدن حقائق در آخرت و خفاي آنها در دنيا:
در جهان ما؛ اشياء و امورات چنان صبغه و رنگ مادي به خود گرفته اند كه حقائق آنها در زير خروارها رنگ و لعاب مادي مدفون شده و ديده نمي شود اما در جهان آخرت حقائق به صورت اصلي خود ديده مي شوند لذاست كه در قرآن مي فرمايد« يوم تبلي السرائر»[7] آن روز که اسرار نهان آشکار مي شود،  از منظر قرآن همة عالم اعم از زمين و آسمان در حال حاضر تسبيح گوي پروردگارند و باشعورند اما انسان از درك اين واقعيات عاجز است و تنها در آن جهان است كه با كنار رفتن حجابها واقعيات رخ مي نمايد و آنجاست كه انسان تازه مي تواند حقائق را درك كند به گونه اي که حتي اعضاء و جوارحش بر عليه او شهادت مي دهند. البته بايد توجه داشت كه برخي از انسانها كه به درجة كمال   نائل شده اند در همين جهان نيز توانايي ديدن حقائق را دارند از اين روست كه حضرت امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد:لو كشف الغطا لما ازددت يقيناً[8]: اگر پرده ها كنار رود هيچ دانش نويني بر يقين من اضافه نمي شود.
5. كشت و درو:
دنيا محل كشت و عمل انسان است اما آخرت خانة بهره برداري و درو كردن است، از اين روست كه در آن جهان عمل وجود ندارد و انسان ملزم به انجام يكسري از امور نيست پيامبر اسلام در اين باره مي فرمايند: «الدنيا مزرعة الآخرة»[9] دنيا كشت گاه آخرت است و حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در بيان زيبا در اين باره مي فرمايند:«و ان اليوم عمل و لا حساب و غداً حسابٌ و لا عمل»[10] امروز، (روز)كار است و محاسبه نيست و فردا (روز) محاسبه است و كار نيست.
6. سر نوشت اختصاصي و مشترك:
سرنوشت ها تا حدي در دنيا مشترك است ولي در آخرت  هر كس سرنوشت جداگانه دارد. از آنجا كه زندگي دنيا اجتماعي است و در زندگي اجتماعي همبستگي و وحدت حكفرماست لذا كارهاي خوب نيكوكاران در سعادت ديگران مؤثر است و كارهاي بد بدكاران نيز در جامعه اثر مي گذارد لذاست كه در دنيا خشك و تر با هم مي سوزند و يا با هم از سوختن مصون مي مانند ولي در جهان ديگر چنين نيست در آنجا محال است كه كسي در عمل ديگري سهيم گردد نه كسي از ثمرة كار نيك كه خودش در آن سهمي نداشته است بهرمند مي شوند و نه كسي از كيفر گناهان ديگران معذّب مي گردد.[11] قرآن كريم به اين حقيقت تصريح نموده مي فرمايد  :«وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْري»[12]؛ هيچ كس بار ديگري و گناه ديگري را به دوش نمي گيرد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مصباح يزدي، محمد تقي، آموزش عقائد، ج 3، درس پنجاه و دوم، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات، چ1، زمستان 1370.
2. معاد در قرآن، ج4، آيت الله جوادي آملي.
3. معاد شناسي، ج2، سيد محمد حسين تهراني.
 
پي نوشت ها:
[1] . آل عمران/ 197، نساء/ 77، توبه/ 38، نحل/ 117.
[2] .كهف/ 46، مريم/ 76، طه/ 73، قصص/ 60، شوري/ 36، اعلي/ 17.
[3] . كهف/ 45.
[4] . آل عمران/ 15، نساء/ 77، انعام/ 32.
[5] . رعد/ 34، طه/ 127، سجده/ 21.
[6] . مطهري، مرتضي، عدل الهي، انتشارات صدرا، ص 228.
[7] . الطارق، 9.
[8] . سبزواري، ملا هادي، شرح الاسماء الحسني، مكتبه بصيرتي، ج 1، ص 190.
[9] . ابن ابي جمهور احسايي، عوالي اللآلي، قم، انتشارات سيدالشهدا، چاپ اول، 1405، ج 1، ص 267.
[10] . نهج البلاغه، خطبه 42، قم، انتشارات دارالهجرة.
[11] . مطهري، مرتضي، عدل الهي، انتشارات صدرا، ص 230.
[12] . انعام/ 16.