در یک کلام این سؤال مغلطهای بیش نیست چرا که قرآن صراحتاً میگوید که خداوند به شیطان دستور داد که آدم را سجده کن ولی او خود این بهانهای که مریدان شیطان آورده را متذکر نشده بلکه با عجب و غرور گفت من بر آدم سجده نمیکنم چرا که او از خاک آفریده شده و من از آتش. این خود نافرمانی و غیر قابل عذر است و همین نافرمانی آشکار بود که از درگاه خداوند رانده گردید.جواب را از قرآن کریم بشنویم: «و اذ قلنا للملائکه اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس کان من الجن ففسق عن امر ربه، افتتخذونه و ذریته اولیاء من دونی و هم…»1 به یاد آورید زمانی را که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده کنید، آنها همگی سجده کردند جز ابلیس، او از جن بود، سپس از فرمان پروردگارش خارج شد، آیا با این حال او و فرزندانش را به جای من، اولیاء خود انتخاب میکنید؟ در حالی که دشمن شما هستند؟ اینها چه جانشینان بدی برای ظالماناند.
این آیه جواب شما و دیگر افراد را داده است و جای هیچ گونه شبهه و سؤالی باقی نگذاشته است. مریدان شیطان را نصیحت کنید که شیطان را اولیای خود نگیرند که این آیه آنها را تهدید نموده است. لطفاً از این به بعد هر حرفی را بدون دلیل پذیرا نباشید.
تفسیر: آیه سورة کهف در ابتدا میفرماید: ای رسول ما زمانی را یاد آر که به فرشتگان گفتیم: سجده کنید فرشتگان همگی آدم را سجده کردند، بجز ابلیس. این استثناء ممکن است این توهم را به وجود آورد که ابلیس از جنس فرشتگان بود (همان گونه که آن مریدان شیطان تصور کرده و شما را هم اغفال نموده است) فوری برای آنکه این سؤال پیش نیاید که فرشتگان معصومند، پس چگونه راه طغیان را پیمودند؟میفرماید: «کان من الجن» او از جن بود و سپس از فرمان پروردگار خارج شد.
شیطان فرشته نبود؟ خیر، او از فرشتگان نبود ولی به خاطر بندگی و اطاعت و قرب به پروردگار در صف فرشتگان جای گرفت و حتی شاید معلم آنها هم بود. اما به خاطر یک ساعت کبر و غرور، آنچنان سقوط کرد که همة سرمایه معنویت خود را از دست داد و راندهترین و منفورترین موجود در درگاه خداوند شد. با این حال خدای بزرگ هشدار میدهد و میگوید با این حال، آیا او و فرزندانش را بجای من اولیاء خود انتخاب میکنید؟! در حالی که او دشمن قسم خوردة شما هست. و عداوت خود را از روز نخست نسبت به پدرتان آدم(ع) آشکار اظهار داشته است. قرآن کریم تأکید میکند که شیطان و فرزندانش را به جای خدا پذیرا شدن بسیار بد است.
شما به آن مرید شیطان بگویید: راستی چه زشت است که انسان خدای عالَم و عالِم، آگاه، رحیم، مهربان و فیض بخش را رها کند و شیطان و دار و دستهاش را به جای او بپذیرد! این زشتتری انتخاب است.
کدام عاقل دشمنی را که از روز نخست، کمر به نابودیش بسته و سوگند یاد کرده، به عنوان ولی، رهبر، راهنما و تکیهگاه میپذیرد؟ آیه بعد دلیل دیگری بر ابطال این پندار غلط اقامه میکند و میگوید: «ما ابلیس و فرزندانش را به هنگام آفرینش آسمانها و زمین و حتی به هنگام آفرینش خودِ شیطان و دیگر اجنه در صحنه حاضر نساختیم، و از آنها در آفرینش جهان کمک نگرفتیم یا از اسرار خلقت آنها را آگاه و مطلع نساختیم.
شیطان گمراه است؟ بلی، کسی که هیچ دخالتی در خلقت جهان و حتی خود و نوع خود نداشته و از اسرار خلقت آگاه نیست، چگونه قابل ولایت و یا پرستش است؟ و اصولاً او چه قدرتی دارد و چه نقشی میتواند داشته باشد، او موجودی است ضعیف و ناتوان و حتی ناآگاه از مسائل خویشتن و جاهل، چگونه میتواند دیگران را راهنمائی کند؟ یا آنها را از مشکلات و گرفتاریها رهایی بخشد؟
در پایان آیه، خدای متعال میفرماید: «من هرگز گمراه کنندگان را دستیار خود انتخاب نمیکنم»2 یعنی آفرینش بر پایه راستی و درستی و هدایت است. موجودی که برنامهاش اضلال و فساد است در ادارة این نظام و آفرینش نمیتواند جایی داشته باشد، چرا که او درست در جهت مخالف نظام آفرینش و هستی است، او خرابکار و ویرانگر است، نه مصلح و تکامل آفرین.
مطالعة تفسیر نمونه یک دورة کامل ضروری است.
منابع:
1- سورة کهف، آیه50.
2- همان. آیه53.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
این آیه جواب شما و دیگر افراد را داده است و جای هیچ گونه شبهه و سؤالی باقی نگذاشته است. مریدان شیطان را نصیحت کنید که شیطان را اولیای خود نگیرند که این آیه آنها را تهدید نموده است. لطفاً از این به بعد هر حرفی را بدون دلیل پذیرا نباشید.
تفسیر: آیه سورة کهف در ابتدا میفرماید: ای رسول ما زمانی را یاد آر که به فرشتگان گفتیم: سجده کنید فرشتگان همگی آدم را سجده کردند، بجز ابلیس. این استثناء ممکن است این توهم را به وجود آورد که ابلیس از جنس فرشتگان بود (همان گونه که آن مریدان شیطان تصور کرده و شما را هم اغفال نموده است) فوری برای آنکه این سؤال پیش نیاید که فرشتگان معصومند، پس چگونه راه طغیان را پیمودند؟میفرماید: «کان من الجن» او از جن بود و سپس از فرمان پروردگار خارج شد.
شیطان فرشته نبود؟ خیر، او از فرشتگان نبود ولی به خاطر بندگی و اطاعت و قرب به پروردگار در صف فرشتگان جای گرفت و حتی شاید معلم آنها هم بود. اما به خاطر یک ساعت کبر و غرور، آنچنان سقوط کرد که همة سرمایه معنویت خود را از دست داد و راندهترین و منفورترین موجود در درگاه خداوند شد. با این حال خدای بزرگ هشدار میدهد و میگوید با این حال، آیا او و فرزندانش را بجای من اولیاء خود انتخاب میکنید؟! در حالی که او دشمن قسم خوردة شما هست. و عداوت خود را از روز نخست نسبت به پدرتان آدم(ع) آشکار اظهار داشته است. قرآن کریم تأکید میکند که شیطان و فرزندانش را به جای خدا پذیرا شدن بسیار بد است.
شما به آن مرید شیطان بگویید: راستی چه زشت است که انسان خدای عالَم و عالِم، آگاه، رحیم، مهربان و فیض بخش را رها کند و شیطان و دار و دستهاش را به جای او بپذیرد! این زشتتری انتخاب است.
کدام عاقل دشمنی را که از روز نخست، کمر به نابودیش بسته و سوگند یاد کرده، به عنوان ولی، رهبر، راهنما و تکیهگاه میپذیرد؟ آیه بعد دلیل دیگری بر ابطال این پندار غلط اقامه میکند و میگوید: «ما ابلیس و فرزندانش را به هنگام آفرینش آسمانها و زمین و حتی به هنگام آفرینش خودِ شیطان و دیگر اجنه در صحنه حاضر نساختیم، و از آنها در آفرینش جهان کمک نگرفتیم یا از اسرار خلقت آنها را آگاه و مطلع نساختیم.
شیطان گمراه است؟ بلی، کسی که هیچ دخالتی در خلقت جهان و حتی خود و نوع خود نداشته و از اسرار خلقت آگاه نیست، چگونه قابل ولایت و یا پرستش است؟ و اصولاً او چه قدرتی دارد و چه نقشی میتواند داشته باشد، او موجودی است ضعیف و ناتوان و حتی ناآگاه از مسائل خویشتن و جاهل، چگونه میتواند دیگران را راهنمائی کند؟ یا آنها را از مشکلات و گرفتاریها رهایی بخشد؟
در پایان آیه، خدای متعال میفرماید: «من هرگز گمراه کنندگان را دستیار خود انتخاب نمیکنم»2 یعنی آفرینش بر پایه راستی و درستی و هدایت است. موجودی که برنامهاش اضلال و فساد است در ادارة این نظام و آفرینش نمیتواند جایی داشته باشد، چرا که او درست در جهت مخالف نظام آفرینش و هستی است، او خرابکار و ویرانگر است، نه مصلح و تکامل آفرین.
مطالعة تفسیر نمونه یک دورة کامل ضروری است.
منابع:
1- سورة کهف، آیه50.
2- همان. آیه53.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی