جابر بن حیان

قسمتی از این مطلب از مجهولات تاریخ است و هنوز تاریخ نتوانسته آن را صد در صد روشن کند. آن مقدار که هست همین است که این درسها را از امام صادق آموخت. البته هستند افرادی که به او اعتماد ندارند و می گویند جابربن حیّان دوره اش اندکی متأخرتر از امام صادق است. آنها هم که می گویند متأخرتر است، می گویند او شاگرد بعضی شاگردان امام صادق بوده است. ولی به هر حال آنهایی که نوشته اند و به این مسأله اعتماد دارند به همین عنوان نوشته اند که او این درسها را از امام صادق فرا گرفت و عمده این است که این علوم قبل از او سابقه نداشته است و این نشان می دهد که حضرت شاگردان مختلفی در قسمتهای مختلف داشته اند. همة افراد یک ظرفیت روحی و فکری ندارند چنانکه حضرت امیر به کمیل بن زیاد می فرمود: «اِنَّ ههُنا لَعِلْماًجَمّاً لَوْ اَصَبْتُ لَهُ حمَلَةً؛ (نهج البلاغه فیض الاسلام، حکمت 139) علم فراوانی دارم، افسوس که آدم مستعدش را پیدا نمی کنم: و بعد فرمود: پیدا می کنم، یکی مستعد و باهوش است اما حقّه باز و دنیاطلب، می خواهد دین را وسیلة مادی قرار دهد؛ و یکی مقدس و متدین است ولی احمق است و استعداد علمی ندارد. یک آدمی که هم استعدا علمی داشته باشد و هم استعداد اخلاقی پیدا نکردم.مجموعه آثار شهید مطهری ج18ـ سیری در سیره ائمه اطهار(ع).