۱. ملائکه و فرشتگان الاهی دارای مراتب مختلف هستند، چنانکه بعضی از اندیشمندان اسلامی بر این باورند که برخی از فرشتگان مادی هستند. اما آنچه مسلم است؛ این است غالب فرشتگان مجرد و مافوق ماده هستند،[1] در نتیجه مکان خاص مادی ندارند؛ البته به همین جهت احاطه بر تمام مکانها دارند. و در تمام آسمان و زمین حضور دارند.[2]
۲. به نظر میرسد واژه ملکوت دارای دو معنا و دو اصطلاح باشد:
یک. معنای قرآنی و روایی. در نظر برخی از مفسران ملکوت در آیات به همان لغوی بکار رفته است. البته با گسترش در مصداق. توضیح اینکه ملکوت در لغت به معنای ملک و مبالغه در آن است، در قرآن کریم نیز به همین معنا به کار رفته است. البته باید توجه داشت منظور از ملک و ملکوت در قرآن ملکیت حقیقی است که قدرت و سلطه تکوینی را به همراه میآورد.[3] بنابر این منظور از ملکوت اشیا تحت تدبیر الاهی بودن و مربوبیت آنان است.[4]
دو. اصطلاح دیگر ملکوت معنایی است که اهل معرفت و عرفان به کار میبرند و آن عالم مثال است.[5] بنابر این بهشت یکی از مصادیق و بروز و ظهور ملکوت به معنای قرآنی است. چنانکه میتواند یکی از مصادیق اصطلاح عرفانی نیز باشد.
۳. در مورد رابطه اهل بهشت با ملائکه، آنچه از ظاهر آیات به دست میآید این است که بسیاری از نعمتهای بهشتی توسط ملائکه به اهل بهشت میرسد و به نوعی مدیریت بهشت بر عهده ملائکه است.[6] چنانکه عذابهای جهنم نیز توسط ملائکه مدیریت میشود.
۲. به نظر میرسد واژه ملکوت دارای دو معنا و دو اصطلاح باشد:
یک. معنای قرآنی و روایی. در نظر برخی از مفسران ملکوت در آیات به همان لغوی بکار رفته است. البته با گسترش در مصداق. توضیح اینکه ملکوت در لغت به معنای ملک و مبالغه در آن است، در قرآن کریم نیز به همین معنا به کار رفته است. البته باید توجه داشت منظور از ملک و ملکوت در قرآن ملکیت حقیقی است که قدرت و سلطه تکوینی را به همراه میآورد.[3] بنابر این منظور از ملکوت اشیا تحت تدبیر الاهی بودن و مربوبیت آنان است.[4]
دو. اصطلاح دیگر ملکوت معنایی است که اهل معرفت و عرفان به کار میبرند و آن عالم مثال است.[5] بنابر این بهشت یکی از مصادیق و بروز و ظهور ملکوت به معنای قرآنی است. چنانکه میتواند یکی از مصادیق اصطلاح عرفانی نیز باشد.
۳. در مورد رابطه اهل بهشت با ملائکه، آنچه از ظاهر آیات به دست میآید این است که بسیاری از نعمتهای بهشتی توسط ملائکه به اهل بهشت میرسد و به نوعی مدیریت بهشت بر عهده ملائکه است.[6] چنانکه عذابهای جهنم نیز توسط ملائکه مدیریت میشود.
[2]. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به پاسخ 1853( جایگاه وجودی ملائکه).
[3]. ر. ک: طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 7، ص170، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
[4]. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به پاسخ16585(فرق بین «إنّ» و «أنّ»،«مودّت» و «محبّت»، «مُلک» و «ملکوت» در قرآن).
[5]. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به پاسخ7990(فرق ملائکه جبروتی با ملائکه ملکوتی).
[6]. رعد، 23؛ زمر، 73؛ انبیاء 103.