حجیت غیر معصوم

بنا بر روایاتی که از معصومان(ع) نقل شده است، پس از غیبت حضرت صاحب(عج) یک سلسله دانشمندان و اندیشمندان دینی با شرایط مشخص و ویژه ای که در جای خود مطرح گشته است حجت میان ما و خدایند. از جمله آن روایات این حدیث شریف است که حضرت ولی عصر(عج) در پاسخ اسحق بن یعقوب فرمود: اما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الی رواة احادیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجةاللَّه ؛ در رخدادها و حوادث به راویان حدیث ما رجوع کنید، زیرا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدایم، (شیخ صدوق، اکمال الدین، ج 2، ص 484). محقق همدانی – که آثار و تحقیقات فقهی اش در دوره اخیر محور عالی ترین مباحث اجتهادی حوزه قرار داشته است – در تحلیل این حدیث می نویسد: «تأمل در این روایت، آشکار می سازد. فقیهی که روایات ائمه(ع) را اخذ و هضم کرده است، در جایگاه ایشان قرار دارد و شیعه در مسائلی که به ائمه مراجعه می کرد، موظف است به چنین فقهایی مراجعه نماید تا در عصر غیبت، متحیر و سرگردان نباشد. امام(ع) با این توقیع خواسته اند حجت را بر شیعیان تمام کنند تا هیچ کس به بهانه غیبت امام معصوم از دستورات الهی تحطی نکند»، (حاج آقا رضا همدانی، مصباح الفقیه، کتاب الخمس، ص 161 به نقل از سروش، محمد، دین و دولت در اندیشه اسلامی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم، چاپ اول، 1378، ص 284 و 285). بنابراین حضرت امام خمینی که از لحاظ فقهی و سایر شرایط در مرتبه ای رفیع قرار داشتند، مصداق بارزی از حجت میان ما و خداوند متعال در عصر غیبت بودند.