حفظ قرآن کريم چه اثراتي دارد؟

مقدمه:
 قرآن كريم، برترين و بالاترين هديه ي حضرت احديّت به بشر است و حفظ آن يكي از توفيقات بزرگ الهي به حساب  مي آيد كه شامل حال هر كسي نمي‎شود. استعداد، آمادگي، لياقت، توفيق، سعادت، عنايت و افاضت باعث مي‎گردد خداوند متعال، اين نعمت بزرگ را به فرد عطا فرمايد و سعادتمندترين افراد كساني هستند كه پس از حفظ قرآن کريم، آن را از دست ندهند و درون خود را از گنج‎هاي بيكران قرآن کريم خالي ننمايند.
مداومت در قرائت و حفظ قرآن عامل بسياري از توفيقات و بركات الهي است و كسي كه انس به قرائت، حفظ و تدبّر در مفاهيم و معاني قرآني داشته باشد ترك آن برايش بسيار مشكل مي‎نمايد. با قرآن کريم زندگي زيبا مي‎شود و جان مي‎گيرد و آرامش واقعي به منصه ي ظهور مي‎رسد و بدون قرآن کريم آدمي چون جمادي است متحرك و مرده اي است افقي  كه نه روح دارد و نه آرامش واقعي.[1]

بركات حفظ قرآن کريم:
حفظ قرآن کريم داراي آثار و بركات زيادي است كه درباره ي برخي از آن ها نكاتي قابل بيان است:
1. حافظ قرآن کريم از پاداش معنوي و اُخروي بسيار زيادي بهره‎مند مي‎گردد كه عبارتند از:
الف. هم نشيني با فرشتگان: امام صادق ـ عليه السّلام ـ در اين باره مي‎فرمايد: «حافظ قرآني كه به آن عمل كند، با فرشتگان پيغام‎بر و نيك رفتار هم نشين مي‎گردد.[2]»
ب. در شمار بزرگان امت جاي گرفتن: امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‎فرمايد: «اَشراف و بزرگان امّت من، قاريان و حافظان و شب زنده‎دارانند.[3]»
ج . ايمني از عذاب الهي: اميرمؤمنان علي ـ عليه السّلام ـ در اين زمينه مي‎فرمايد: «قرآن را تلاوت كنيد و آن را به خاطر بسپاريد، زيرا خداوند متعال دلي كه قرآن در آن باشد عذاب نمي‎كند.[4]»
حفظ قرآن مجيد و انس با آن، انسان را در مسير عمل به وحي و بهره جستن از معارف بلند آن قرار مي‎دهد و در نتيجه او را از آتش دوزخ مصون مي‎دارد. پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‎فرمايد: «اگر قرآن در پوستي باشد، آتش بدان نخواهد رسيد.[5]»
د. آبادي قلب: پيامبر گرامي اسلام مي‎فرمايد: «كسي كه در درونش چيزي (سوره يا آيه‎اي) از قرآن نباشد، مانند خانه ي ويران است.[6]»
چنان كه خانه ي ويران نزد مردم ارزش ندارد، دل تهي از آيات الهي نيز نزد خداوند بي‎ارزش است و از اين روي پيامبر فرموده است: دلي كه از كلام وحي بي‎بهره باشد، مرده و چون خانه ي خراب و ويران است.
ه‍ . مشمول آمرزش الهي: رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «كسي كه قرآن را از حفظ بخواند و گمان كند خداي تعالي او را نمي‎آمرزد، ‌در شمار كساني است كه آيات الهي را به تمسخر گرفته‎اند.[7]»
و. پاداش مضاعف: امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «هر كس در فراگيري قرآن بكوشد و به سبب كمي حافظه آن را به سختي حفظ كند دو پاداش دارد. (پاداشي براي حفظ قرآن و پاداشي براي تحمل سختي آن»[8].
ز. پذيرفته شدن شفاعت؛ پيامبر عظيم الشأن اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «هر كه (آن قدر) قرآن بخواند تا حفظ شود، خداوند او را به بهشت داخل خواهد كرد و شفاعتش را درباره ي ده تن از اعضاي خانواده‎اش كه آتش بر آن ها واجب شده، مي‎پذيرد.[9]»
ح. بالاترين درجات بهشت: پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «درجات بهشت به تعداد آيه‎هاي قرآن است چون صاحب قرآن داخل بهشت شود، به وي مي‎گويند بخوان و بالا برو كه هر آيه‎اي را درجه‎اي است. پس برتر از درجه ي حافظ قرآن درجه‎اي نيست.[10]»
ط. دريافت پاداش انبياء: پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «اي سلمان،… همانا بعد از انبيا بهترين بندگان نزد خداوند، عالمانند و سپس قاريان و حافظان قرآن. آنان همانند انبيا از دنيا مي‎روند، همراه آنان از گورها برانگيخته مي‎شوند، در كنار آنان از صراط مي‎گذرند و پاداش همانند آنها (از خداوند) دريافت مي‎كنند.[11]»
2. الف: حفظ قرآن کريم بركات دنيوي نيز دارد كه عبارتند از:

هدايت انسان:
تلاوت و انس با قرآن کريم از سفارش‎هاي مكرّر معصومان ـ عليهم السّلام ـ است و حفظ قرآن کريم به انس با آيات الهي مي‎انجامد؛ زيرا حافظ قرآن کريم بايد براي تثبيت محفوظات قرآني‎اش روزي چند بار به قرائت قرآن کريم بپردازد. ائمه ـ عليهم السّلام ـ حافظان قرآن کريم را به تكرار آيات الهي فراخوانده اند و فرمودند: «همان گونه كه شتر بسته شده در يك نقطه ـ چنان چه مورد ديدار پياپي صاحبش واقع نشود ـ جايگاهش را ترك مي‎كند، محفوظات حافظ قرآن کريم نيز ـ اگر پيوسته مورد مراجعه و تكرار قرار نگيرند ـ از خاطر زدوده مي‎شوند» بنابراين، حافظ ناگزير است با قرآن کريم انس ‎گيرد و اين هنگام زمينه ي هدايت،  سعادت و تعالي فراهم مي‎آيد. حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي‎فرمايد: «هيچ كس با قرآن هم نشين نمي‎شود مگر اين كه از كنار آن با افزايش يا كاهش بر مي‎خيزد: افزايش هدايت يا كاهش گمراهي.»[12]

ب: آرامش روحي:
ياد خدا تأثير بسزايي در روان آدمي دارد و دل در پرتو آن آرام مي‎گيرد. خداوند متعال مي‎فرمايد: «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ
الْقُلُوبُ» «آگاه باش كه دل‎ها با ياد خدا آرام مي‎گيرد.» يكي از نام‎هاي قرآن، ذكر است. تلاوت و حفظ قرآن کريم نوعي ذكر خداوند است كه انسان در پرتو آن از هجوم بسياري از فشارهاي رواني و اضطرابات دروني مصون مي‎ماند.

ج: نجات از تنهايي:
كتاب بهترين هم نشين تنهايي است و قرآن کريم زيباترين، دقيق ترين، عميق‎ترين و با نفوذترين كتاب شمرده مي‎شود. امام سجاد ـ عليه السّلام ـ مي‎فرمايد: اگر همه ي مردم روي زمين از دنيا بروند، تا وقتي قرآن کريم با من است، از هيچ چيز وحشت ندارم.

ه‍ : فهم بهتر قرآن کريم:
مهم‎ترين اثر حفظ قرآن کريم درك بهتر آن است. حافظ به سبب تسلّط بر همه ي آيات، ارتباط آن‎ها را نيك در مي‎يابد و در پرتو آن دركي بهتر و درست‎تر از قرآن کريم به دست مي‎آورد.

و: تقويت حافظه:
يكي از امتيازات قرآن کريم آن است كه تلاوت و به خاطر سپردنش سبب تقويت روح و حافظه ي حافظ مي‎شود. در روايات آمده است كه قرائت قرآن کريم به افزايش حافظه مي‎انجامد.[13] از آن جا كه حفظ اين كتاب آسماني به تكرار پيوسته و قرائت زياد آن وابسته است، مي‎توان گفت حفظ قرآن کريم حافظه را فزوني مي‎بخشد.[14]اين بخشي از اثرات حفظ قرآن كريم بود كه به صورت اجمال بيان گرديد و تو خود حديث مفصّل بخوان از اين مجمل.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. شهريار پرهيزكار، چگونه قرآن را حفظ كنيم.
2. كاظم گرامي، روش حفظ قرآن كريم.
3. اسماعيل حمزه‎لو، روش علمي ـ عملي حفظ قرآن كريم.
4. محمود جويباري، آموزش حفظ قرآن.
5. سيد باقر قبانچي، دربارة حفظ قرآن كريم، ترجمه و نگارش ابراهيم احمديان.

پي نوشت ها:
[1] . جويباري، محمود، آموزش حفظ قرآن، ص 11.
[2] . كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، ج 4، ص 405.
[3] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج 92، ص 177.
[4] . همان، ص 19.
[5] . طبرسي، ابوعلي فضل بن حسن، مجمع البيان، ج 1، ص 45.
[6] . هندي، علاء الدين علي بن حسام الدين، كنز العمال، ‌ج 1، ص 512، ح 2276.
[7] . نوري، ميرزا حسين، مستدرك الوسائل، ج 4، ص 269.
[8] . كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، ج 4، ص 409.
[9] . طبرسي، ابوعلي فضل بن حسن، مجمع البيان، ج 1، ص 45.
[10] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج 92، ص 22.
[11] . همان، ص 17.
[12] . نهج البلاغه، خ 175.
[13] . همان، ج 66، ص 290.
[14] . حسيني، سيّد مجتبي، سيماي حافظان نور، صص 47 تا 53 و 61 تا 65.