قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
حق كرامت انساني
بر همين اساس است كه اسلام انسان را داراي مقام و ارزش والايي مي داند.
در تعليمات ديني تنها انسان است كه سروري موجودات زمين و آسمان براي او مطرح مي باشد ، و در قرآن تصريح شده كه روح خدا در او دميده شده و او شايسته تكريم و
در تعليمات ديني تنها انسان است كه سروري موجودات زمين و آسمان براي او مطرح مي باشد ، و در قرآن تصريح شده كه روح خدا در او دميده شده و او شايسته تكريم و
حق كرامت انساني
نويسنده: محمد صالحي
حق كرامت انساني يكي از حقوق اساسي و زيربنايي براي ديگر حقوق موضوعه بشري است .
بر همين اساس است كه اسلام انسان را داراي مقام و ارزش والايي مي داند.
در تعليمات ديني تنها انسان است كه سروري موجودات زمين و آسمان براي او مطرح مي باشد ، و در قرآن تصريح شده كه روح خدا در او دميده شده و او شايسته تكريم و تعظيم و حتي سجده فرشتگان و مقام خليفة اللهي قرار گرفته است .
هم چنين در قرآن كريم آمده است :
“همانا ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم و آنان را بر دريا و خشكي مسلط نموديم و از چيزهاي پاك روزي داديم و بر بسياري از مخلوقات خويش برتريشان داديم .” (1)
و نيز مي فرمايد: (… فتبارك الله احسن الخالقين) (2)
در اين آيه شريفه پس از اشاره به مراحل تكون و رشد جنين و دميده شدن روح در آن، خداوند از خود به عنوان “احسن الخالقين” نام برده و خلق چنين موجودي به نام انسان را به خود تبريك گفته است .
بديهي است صفت “احسن الخالقين” براي خداوند متناسب با صفت “احسن المخلوقين” براي انسان خواهد بود، و نيز تبريك خداوند جز با كرامت ذاتي انسان سازگار نخواهد بود.
جابر بن عبدالله نقل مي كند: “جنازه يك يهودي را از كنار ما عبور مي دادند، ما جلوس كرديم اما پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به احترام جنازه قيام كردند. به پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) عرض كرديم آن جنازه از آن يك يهودي بود; حضرت فرمودند: هنگامي كه جنازه اي را مشاهده كرديد قيام نماييد.” (3)
همچنين نقل شده است كه جمعي از اصحاب در منطقه اي وقتي جنازه اي عبور داده شد به احترام آن قيام كردند، در مقابل به آنها گفته شد: جنازه از آن اهل ذمه است . اصحاب در جواب گفتند: چنين ماجرايي براي ما هم پيش آمد و پيامبر در مقابل جنازه قيام كردند و وقتي با اعتراض روبرو شدند فرمودند: “آيا او يك انسان نيست ؟!” ( 4)
و حضرت امير(علیه السلام) در نامه معروف خود به مالك اشتر در مورد حقوق مردم و برخورد با آنان فرموده اند: “… فانهم صنفان : اما اخ لك في الدين او نظير لك في الخلق …” (5); “همانا مردم دو صنف مي باشند: يا برادران ديني و يا همنوعان تو مي باشند.”
آن حضرت اخوت در دين يعني عقيده را در عرض و مساوي با انسانيت و همنوع بودن دانسته و هيچ ترجيحي از نظر حقوق براي صرف عقيده قائل نشده اند.
علاوه بر آنچه ذكر شد مي توان براي اثبات حرمت و كرامت ذاتي انسان – بدون ملاحظه عقيده و فكر او – به چند دسته از روايات تمسك نمود:
1 – رواياتي كه به طور مطلق دلالت مي كند بر توصيه به حسن البشر – برخورد خوب – و حسن خلق با تمام مردم دنيا، اعم از مسلمان و غيرمسلمان (لجميع العالم).
بديهي است هنگامي كه حسن بشر و حسن خلق با تمام مردم مطلوب شارع باشد، به طريق اولي هتك حرمت آنان نيز مطلقا مذموم و مرغوب عنه شارع خواهد بود ، و قهرا بر كرامت ذاتي هر انساني از جهت انسانيت دلالت خواهد كرد. براي تفصيل بيشتر به روايات باب “حسن الخلق” و باب “حسن البشر” كتاب كافي مراجعه شود.(6)
2 – رواياتي كه دلالت بر مدارا با مردم مي كند بدون اينكه دلالتي بر تفاوت بين مسلمان و غيرمسلمان داشته باشند . در بعضي از اين روايات مدارا با مردم نصف ايمان شمرده شده است، و در بعضي از آنها آمده : “خداوند به حضرت موسي (علیه السلام) خطاب كرد و گفت : سر خود را در دل مخفي نما و در ظاهر حتي با دشمن من و دشمن خودت مدارا كن … .”
اين روايات نيز به طريق اولي دلالت بر قبح هتك حرمت مردم و حتي دشمنان حق مي كند، و قهرا كرامت ذاتي هر انساني از آنها به دست مي آيد. به روايات همين باب در كتاب كافي مراجعه شود.(7)
3 – رواياتي كه به طور مطلق دلالت مي كند بر محبت نمودن و دوستي با مردم . اين گونه روايات هم از پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و هم از ائمه معصومين (علیهم السلام) نقل شده است . پس نمي توان گفت مقصود از “ناس” فقط اهل سنت مي باشند، زيرا در زمان پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) اهل سنت به معناي كنوني مطرح نبوده است . دلالت اين گونه روايات بر كرامت ذاتي مردم از جهت انسانيت آنان واضح است . به روايات اين باب در كتاب كافي مراجعه شود.(8)
4 – رواياتي كه دلالت مي كند بر مطلوبيت و مدح سلام كردن بر يهود و نصارا و دعا به آنان ; از جمله : در روايتي از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است كه از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد چگونه به يهودي و نصراني دعا كنيم ؟ فرمودند: “بگوييد خدا براي تو مبارك نمايد دنيا را.” در اين زمينه نيز به كافي، كتاب العشرة مراجعه شود.(9)
از اين روايات نيز به خوبي مبغوضيت هتك حرمت غيرمسلمانان و حرمت و كرامت همه انسانها فهميده مي شود.
علاوه بر آيات و روايات ذكر شده، بايد دانست انسان كه يك موجود متعلق به ناسوت است و در قوس نزول در عالم ناسوت كه نازلترين عوالم هستي است قرار گرفته است، خداوند چنان لياقت و استعدادي به او عطا نموده كه در اثر حركت جوهري پس از طي مراحل نباتي و حيواني و نيل به مرحله انسانيت مي تواند با قدرت علم و عمل در قوس صعود به مرحله كون جامع و بالاترين و شريف ترين عوالم هستي يعني عالم عقول مجرده برسد; كه نمونه بارز آن انسانهاي كامل همچون : پيامبراكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومين (علیهم السلام) مي باشند. جايي كه – بنا بر آموزه هاي ديني – هيچ فرشته و ملك مقربي به آن نمي رسد.(10) و چنين موجودي با چنين لياقت و استعدادي قهرا داراي كرامت ذاتي و شرافت خواهد بود.
بنابراين همه انسانها صرف نظر از دين و مذهب و اعتقادات و اعمال و رفتار، داراي كرامت ذاتي هستند ;
هرچند انسان باتقوا در نزد خداوند داراي فضيلت و كرامتي بيشتر است . و در حقيقت هرانساني داراي كرامت ذاتي است ; اما انسان باتقوا علاوه بر كرامت ذاتي داراي كرامت ارزشي كه با اكتساب به دست مي آيد نيز مي باشد :
(ان اكرمكم عندالله اتقيكم) (11) ” باارزشترين شما نزد خداوند باتقواترين شما هستند.”
ولي اين كرامت ارزشي هيچ تأثيري در حقوق اجتماعي ندارد ، و در حقوق اجتماعي ، همه انسانها – صرف نظر از درجه ايمان و تقواي آنها – از اين گونه حقوق بهره مند هستند.
لازم به ذكر است كرامت ذاتي انسان كه از قرآن و روايات استفاده مي شود، نمي تواند بدون حقوق ذاتي براي حقيقت انسان – بدون ملاحظه عقيده او – تصور شود ; زيرا كرامت نوعي ارزش دادن و ترجيح انسان از جهت انسانيت است و اين معنا مستلزم آن است كه انسان داراي حقوق فطري ، طبيعي و اجتماعي از قبيل : حق حيات، حق آزادي انديشه و بيان و نظاير آن باشد.
بر همين اساس نمي توان صرف داشتن عقيده خاص را – گرچه حق باشد – دليل بر امتيازدهي در اعطاي حقوق اجتماعي و شهروندي دانست .
همچنين در قرآن كريم از زبان حضرت ابراهيم (علیه السلام) مي خوانيم كه آن حضرت به خداي متعال عرض كرد:
(رب اجعل هذا بلدا آمنا و ارزق اهله من الثمرات
من آمن منهم بالله و اليوم الاخر) (12)
“پروردگار من ! اين سرزمين (مكه) را سرزمين امني قرار ده، و مردم آن را – آنان كه به خدا و روز قيامت ايمان آورده اند – از ثمرات آن بهره مند فرما.”
اما خداي متعال در پاسخ تقاضاي ابراهيم (علیه السلام) فرمود:
(و من كفر فامتعه قليلا ثم اضطره الي عذاب النار و بئس المصير) (13)
“هر آن كس را كه كافر شود (در اين دنياي فاني و زودگذر از نعمت هاي خود) در زمان كوتاهي بهره مند سازم و سپس (در روز جزا) به عذاب آتش مي كشانم ، و چه بد سرانجامي است .”
قيد (قليلا) در آيه شريفه يا به معناي زمان كوتاه است يعني دنيا در برابر آخرت، و يا به معناي نعمت هاي كم مي باشد يعني نعمت هاي دنيوي در برابر نعمت هاي اخروي ; و در هر دو حالت اشاره به دنياي فاني و زودگذر است . در حقيقت ابراهيم (علیه السلام) از خداي متعال خواسته بود كه فقط مؤمنان را از حقوق طبيعي بهره مند سازد، اما خداوند بهره مندي از مواهب طبيعي در اين دنيا را بر همه انسانها – صرف نظر از ايمان و اعتقاد آنان – مقرر مي فرمايد و انديشه برتري مؤمنان در بهره گيري از حقوق طبيعي در اين جهان را مردود مي شمارد.
از طرفي اگر عقيده منشاء حقوق براي انسانها باشد، بايد برحسب شدت و ضعف عقايد حقه افراد، حقوق آنان نيز كم و زياد و ضعيف و قوي گردد; در صورتي كه به يقين چنين نيست و شدت و ضعف عقايد حقه انسانها تنها منشاء كرامت معنوي و ارزشمند بودن آنان نزد خداوند خواهد بود.
از طرف ديگر بايد گفت : همين كرامت ذاتي انسان است كه بنابر مكتب هاي مختلف حقوقي – اعم از مكتب هاي الهي و غيرالهي – زمينه پيدايش حقوق گوناگون براي افراد انسانها مي شود. منتهي الامر هر مكتبي مطابق جهان بيني خاص خود به انسان مي نگرد و او را مورد تجزيه و تحليل كامل يا ناقص قرار مي دهد.
بر همين اساس است كه اسلام انسان را داراي مقام و ارزش والايي مي داند.
در تعليمات ديني تنها انسان است كه سروري موجودات زمين و آسمان براي او مطرح مي باشد ، و در قرآن تصريح شده كه روح خدا در او دميده شده و او شايسته تكريم و تعظيم و حتي سجده فرشتگان و مقام خليفة اللهي قرار گرفته است .
هم چنين در قرآن كريم آمده است :
“همانا ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم و آنان را بر دريا و خشكي مسلط نموديم و از چيزهاي پاك روزي داديم و بر بسياري از مخلوقات خويش برتريشان داديم .” (1)
و نيز مي فرمايد: (… فتبارك الله احسن الخالقين) (2)
در اين آيه شريفه پس از اشاره به مراحل تكون و رشد جنين و دميده شدن روح در آن، خداوند از خود به عنوان “احسن الخالقين” نام برده و خلق چنين موجودي به نام انسان را به خود تبريك گفته است .
بديهي است صفت “احسن الخالقين” براي خداوند متناسب با صفت “احسن المخلوقين” براي انسان خواهد بود، و نيز تبريك خداوند جز با كرامت ذاتي انسان سازگار نخواهد بود.
جابر بن عبدالله نقل مي كند: “جنازه يك يهودي را از كنار ما عبور مي دادند، ما جلوس كرديم اما پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به احترام جنازه قيام كردند. به پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) عرض كرديم آن جنازه از آن يك يهودي بود; حضرت فرمودند: هنگامي كه جنازه اي را مشاهده كرديد قيام نماييد.” (3)
همچنين نقل شده است كه جمعي از اصحاب در منطقه اي وقتي جنازه اي عبور داده شد به احترام آن قيام كردند، در مقابل به آنها گفته شد: جنازه از آن اهل ذمه است . اصحاب در جواب گفتند: چنين ماجرايي براي ما هم پيش آمد و پيامبر در مقابل جنازه قيام كردند و وقتي با اعتراض روبرو شدند فرمودند: “آيا او يك انسان نيست ؟!” ( 4)
و حضرت امير(علیه السلام) در نامه معروف خود به مالك اشتر در مورد حقوق مردم و برخورد با آنان فرموده اند: “… فانهم صنفان : اما اخ لك في الدين او نظير لك في الخلق …” (5); “همانا مردم دو صنف مي باشند: يا برادران ديني و يا همنوعان تو مي باشند.”
آن حضرت اخوت در دين يعني عقيده را در عرض و مساوي با انسانيت و همنوع بودن دانسته و هيچ ترجيحي از نظر حقوق براي صرف عقيده قائل نشده اند.
علاوه بر آنچه ذكر شد مي توان براي اثبات حرمت و كرامت ذاتي انسان – بدون ملاحظه عقيده و فكر او – به چند دسته از روايات تمسك نمود:
1 – رواياتي كه به طور مطلق دلالت مي كند بر توصيه به حسن البشر – برخورد خوب – و حسن خلق با تمام مردم دنيا، اعم از مسلمان و غيرمسلمان (لجميع العالم).
بديهي است هنگامي كه حسن بشر و حسن خلق با تمام مردم مطلوب شارع باشد، به طريق اولي هتك حرمت آنان نيز مطلقا مذموم و مرغوب عنه شارع خواهد بود ، و قهرا بر كرامت ذاتي هر انساني از جهت انسانيت دلالت خواهد كرد. براي تفصيل بيشتر به روايات باب “حسن الخلق” و باب “حسن البشر” كتاب كافي مراجعه شود.(6)
2 – رواياتي كه دلالت بر مدارا با مردم مي كند بدون اينكه دلالتي بر تفاوت بين مسلمان و غيرمسلمان داشته باشند . در بعضي از اين روايات مدارا با مردم نصف ايمان شمرده شده است، و در بعضي از آنها آمده : “خداوند به حضرت موسي (علیه السلام) خطاب كرد و گفت : سر خود را در دل مخفي نما و در ظاهر حتي با دشمن من و دشمن خودت مدارا كن … .”
اين روايات نيز به طريق اولي دلالت بر قبح هتك حرمت مردم و حتي دشمنان حق مي كند، و قهرا كرامت ذاتي هر انساني از آنها به دست مي آيد. به روايات همين باب در كتاب كافي مراجعه شود.(7)
3 – رواياتي كه به طور مطلق دلالت مي كند بر محبت نمودن و دوستي با مردم . اين گونه روايات هم از پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و هم از ائمه معصومين (علیهم السلام) نقل شده است . پس نمي توان گفت مقصود از “ناس” فقط اهل سنت مي باشند، زيرا در زمان پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) اهل سنت به معناي كنوني مطرح نبوده است . دلالت اين گونه روايات بر كرامت ذاتي مردم از جهت انسانيت آنان واضح است . به روايات اين باب در كتاب كافي مراجعه شود.(8)
4 – رواياتي كه دلالت مي كند بر مطلوبيت و مدح سلام كردن بر يهود و نصارا و دعا به آنان ; از جمله : در روايتي از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است كه از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد چگونه به يهودي و نصراني دعا كنيم ؟ فرمودند: “بگوييد خدا براي تو مبارك نمايد دنيا را.” در اين زمينه نيز به كافي، كتاب العشرة مراجعه شود.(9)
از اين روايات نيز به خوبي مبغوضيت هتك حرمت غيرمسلمانان و حرمت و كرامت همه انسانها فهميده مي شود.
علاوه بر آيات و روايات ذكر شده، بايد دانست انسان كه يك موجود متعلق به ناسوت است و در قوس نزول در عالم ناسوت كه نازلترين عوالم هستي است قرار گرفته است، خداوند چنان لياقت و استعدادي به او عطا نموده كه در اثر حركت جوهري پس از طي مراحل نباتي و حيواني و نيل به مرحله انسانيت مي تواند با قدرت علم و عمل در قوس صعود به مرحله كون جامع و بالاترين و شريف ترين عوالم هستي يعني عالم عقول مجرده برسد; كه نمونه بارز آن انسانهاي كامل همچون : پيامبراكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومين (علیهم السلام) مي باشند. جايي كه – بنا بر آموزه هاي ديني – هيچ فرشته و ملك مقربي به آن نمي رسد.(10) و چنين موجودي با چنين لياقت و استعدادي قهرا داراي كرامت ذاتي و شرافت خواهد بود.
بنابراين همه انسانها صرف نظر از دين و مذهب و اعتقادات و اعمال و رفتار، داراي كرامت ذاتي هستند ;
هرچند انسان باتقوا در نزد خداوند داراي فضيلت و كرامتي بيشتر است . و در حقيقت هرانساني داراي كرامت ذاتي است ; اما انسان باتقوا علاوه بر كرامت ذاتي داراي كرامت ارزشي كه با اكتساب به دست مي آيد نيز مي باشد :
(ان اكرمكم عندالله اتقيكم) (11) ” باارزشترين شما نزد خداوند باتقواترين شما هستند.”
ولي اين كرامت ارزشي هيچ تأثيري در حقوق اجتماعي ندارد ، و در حقوق اجتماعي ، همه انسانها – صرف نظر از درجه ايمان و تقواي آنها – از اين گونه حقوق بهره مند هستند.
لازم به ذكر است كرامت ذاتي انسان كه از قرآن و روايات استفاده مي شود، نمي تواند بدون حقوق ذاتي براي حقيقت انسان – بدون ملاحظه عقيده او – تصور شود ; زيرا كرامت نوعي ارزش دادن و ترجيح انسان از جهت انسانيت است و اين معنا مستلزم آن است كه انسان داراي حقوق فطري ، طبيعي و اجتماعي از قبيل : حق حيات، حق آزادي انديشه و بيان و نظاير آن باشد.
بر همين اساس نمي توان صرف داشتن عقيده خاص را – گرچه حق باشد – دليل بر امتيازدهي در اعطاي حقوق اجتماعي و شهروندي دانست .
همچنين در قرآن كريم از زبان حضرت ابراهيم (علیه السلام) مي خوانيم كه آن حضرت به خداي متعال عرض كرد:
(رب اجعل هذا بلدا آمنا و ارزق اهله من الثمرات
من آمن منهم بالله و اليوم الاخر) (12)
“پروردگار من ! اين سرزمين (مكه) را سرزمين امني قرار ده، و مردم آن را – آنان كه به خدا و روز قيامت ايمان آورده اند – از ثمرات آن بهره مند فرما.”
اما خداي متعال در پاسخ تقاضاي ابراهيم (علیه السلام) فرمود:
(و من كفر فامتعه قليلا ثم اضطره الي عذاب النار و بئس المصير) (13)
“هر آن كس را كه كافر شود (در اين دنياي فاني و زودگذر از نعمت هاي خود) در زمان كوتاهي بهره مند سازم و سپس (در روز جزا) به عذاب آتش مي كشانم ، و چه بد سرانجامي است .”
قيد (قليلا) در آيه شريفه يا به معناي زمان كوتاه است يعني دنيا در برابر آخرت، و يا به معناي نعمت هاي كم مي باشد يعني نعمت هاي دنيوي در برابر نعمت هاي اخروي ; و در هر دو حالت اشاره به دنياي فاني و زودگذر است . در حقيقت ابراهيم (علیه السلام) از خداي متعال خواسته بود كه فقط مؤمنان را از حقوق طبيعي بهره مند سازد، اما خداوند بهره مندي از مواهب طبيعي در اين دنيا را بر همه انسانها – صرف نظر از ايمان و اعتقاد آنان – مقرر مي فرمايد و انديشه برتري مؤمنان در بهره گيري از حقوق طبيعي در اين جهان را مردود مي شمارد.
از طرفي اگر عقيده منشاء حقوق براي انسانها باشد، بايد برحسب شدت و ضعف عقايد حقه افراد، حقوق آنان نيز كم و زياد و ضعيف و قوي گردد; در صورتي كه به يقين چنين نيست و شدت و ضعف عقايد حقه انسانها تنها منشاء كرامت معنوي و ارزشمند بودن آنان نزد خداوند خواهد بود.
از طرف ديگر بايد گفت : همين كرامت ذاتي انسان است كه بنابر مكتب هاي مختلف حقوقي – اعم از مكتب هاي الهي و غيرالهي – زمينه پيدايش حقوق گوناگون براي افراد انسانها مي شود. منتهي الامر هر مكتبي مطابق جهان بيني خاص خود به انسان مي نگرد و او را مورد تجزيه و تحليل كامل يا ناقص قرار مي دهد.
پی نوشتها :
[1] (و لقد كرمنا بني آدم و حملناهم في البر و البحر و رزقناهم من الطيبات و فضلناهم علي كثير ممن خلقنا تفضيلا); اسراء (17): 70.
[2] مؤمنون (23): 14.
[3] صحيح بخاري، كتاب 23، في الجنائز، باب 50، من قام لجنازة يهودي، ج 2، ص 87.
[4] همان مأخذ.
[5] نهج البلاغه صبحي صالح، نامه 53.
[6] كافي، كتاب الايمان و الكفر، ج 2، ص 104 – 99.
[7] همان، باب المداراة، ج 2، ص 118 – 116.
[8] همان، كتاب العشرة، باب التحبب الي الناس و التودد اليهم، ج 2، ص 642 و 643.
[9] همان، باب التسليم علي اهل الملل، ج 2، ص 650 – 648.
[10] به روايات مربوط به معراج پيامبراكرم (ص) مراجعه شود.
[11] حجرات (49): 13.
[12] بقره (2): 126.
[13] همان .
منبع:كتاب رساله حقوق – آيه الله منتظري – ص 32 تا 41
http://mahsan.parsiblog.com
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سایت: m_salehy