قهرمان عرصه فرهنگ و جهاد
 

آيه الله تسخيري ( دبير کل مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي و از دوستان صميمي شهيد آيه الله سيد محمد باقر حکيم قدس سره الشریف ) :
ارتباط قوي و محکم ما با آيه الله سيد محمد باقر حکيم ارتباطي بود که در جهت مبارزه با رژيم عراق شکل گرفت . و از زمان فرمان مقام معظم رهبري مدظله العالي . براي تأسيس مجمع جهاني اهل بيت عليهم السلام و مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي قوي تر و جدي تر شد . ما عضو شوراي عالي اين دو مجمع بوديم . مرحوم آيه الله حکيم ، رييس شوراي عالي مجمع جهاني تقريب و نايب رييس شوراي عالي مجمع جهاني اهل بيت عليهم السلام بود . و بنده نيز دبير کل مجمع کل جهاني اهل بيت و نيز مجمع جهاني تقريب ؛ بدين ترتيب ارتباط کاري خيلي قوي بود و ما با هم در راه خدمت به پيروان اهل بيت عليهم السلام در سطح جهاني همکاري مي کرديم و در مجمع تقريب نيز کنفرانس هاي گوناگون داشتيم . شهيد حکيم قدس سره يکي از سخنرانان ثابت کنفرانس هاي انديشه و وحدت اسلامي بود . همچنين مقالاتي در مجله هاي گوناگون دو مجمع نوشت . در اين مدت ايشان را شخصيتي وارسته ديدم .
شهيد حکيم در رابطه با ولا به اهل بيت و خدمت و به پيروان اهل بيت عليهم السلام داراي مرتبه والايي بود . در ايام عاشورا يکي از بهترين افرادي که مقتل اباعبدالله عليه السلام را مي خواند ، ايشان بود که با شور و احساس عجيبي ذکر مصيبت مي کرد . خطبه هاي زيادي در رابطه با اهل بيت عليهم السلام نوشته است ؛ از جمله : « اهل بيت عليهم السلام و نقش آن ها در دفاع از اسلام » ؛ « نقش اهل بيت عليهم السلام در ساختن جماعت صالح و جامعه ي صالح » که در دو جلد چاپ شده است . کتاب « انقلاب امام حسين عليهم السلام » نيز شامل مجموعه سخنراني هاي ايشان است . آيه الله حکيم قدس سره يکي از طلايه داران مسأله ي وحدت و تقريب مذاهب اسلامي است . فعاليت هاي ايشان به عنوان يکي از اعضاي هيأت امناي دانشگاه تقريب مذاهب اين نقش را تأييد مي کند ، کتاب « الوحده الإسلاميه » و چند کتاب ديگر معظم له بسيار پر مغز و مفيد است .
ايشان همچنين از مؤسسان « حزب الدعوه » که به رهبري آيه الله العظمي شهيد محمد باقر صدر تشکيل شد ، بود. يکي از کارهاي اصولي و مهم اين تشکيلات تربيت جوانان عراق بود . به جرأت مي توان گفت که تقديم ده ها هزار شهيد و بسيح ملت عراق در راه مبارزه با رژيم بعث نقش احساس اين مؤسسه را باز مي گويد . شهيد حکيم مبارزه ي شديدي با کمونيسم داشت . حضور ايشان در ماجراي محاصره ي بيت آيه الله سيد محسن حکيم قدس سره قوت قلبي براي معظم له به حساب مي آمد . آقاي حکيم در طول مبارزات خود عليه رژيم بعث بارها مورد اذيت و آزار قرار گرفت . سال هاي 1351 و 1353 ه . ش هدف ترور بعثي ها قرار گرفت . قوي ترين حرکت ايشان پس از خروج از عراق بسيج نيروهاي مردمي عليه رژيم بعث بود . با تأسيس مجلس اعلا در عراق نيروهاي مبارز را سازمان دهي نمود و « سپاه بدر » را تشکيل داد که با توجه به سمت و سوي فرهنگي ، اجتماعي ، امروز « بنيه ي حرکت اسلامي » جوانان در عراق محکم است . آنچه که بيش از همه سران استکبار را به هراس انداخت ؛ فعاليت هاي منظم و بنيادي آقاي حکيم بود .
ايشان دايم الذکر ، پرکار ، متواضع و به فکر مردم بود . عاشق حضرت امام خميني قدس سره و انقلاب اسلامي بود . به شهيد بزرگوار آيه الله سيد محمد باقر صدر قدس سره علاقه عجيبي داشت . به نظر من تفکر شهيد آيه الله حکيم برگرفته از شهيد صدر بود . با تمام وجود به وحدت اسلامي فکر مي کرد . مديريت و عالي و فکر تشکيلاتي از جمله ويژگي هاي بارز وي بود . زيبا زيست و زيبا نيز به معبود پيوست .

محوريت حوزه و مرجعيت ؛ اصلي ترين انديشه سياسي شهيد حکيم قدس سره
 

در گفت و گو با آيه الله سيد محمد تقي مدرسي ( از جمله مراجع و علماي عراق ) :
بنده از دوران جو اني با ايشان دوست بودم و به نظرم انديشه هاي سياسي شهيد آيه الله حکيم قدس سره همان انديشه هاي سياسي حوزه هاي علميه است . ديدگاه ايشان : محوريت اسلام ، محوريت تشيع ، محوريت حوزه هاي علميه و مرجعيت ديني و نيز وحدت جامعه ي اسلامي بود .
در يک صد سال گذشته در ايران و عراق شاهد بوديم که جريانات و گروه هايي که از حوزه هاي علميه نشأت نگرفته بودند و با مرجعيت پيوند ضعيفي داشتند ، حرکت هايشان يا به شکست انجاميد ، يا اين که به انحراف کشيده شد . حوزه هاي علميه دو جنبه اصلي دارند ؛ يکي داشتن قدرت جدي در جامعه ي شيعه و ديگري استقامت زياد . ارتباط حوزه ها با قرآن ، احاديث و اجتهاد موجب شده است تا مسايل روز را با معيار و مبناهاي دقيق بسنجند و با آن مسير را طي کنند . دور شدن جريانات ، گروه ها و سازمان ها با مرجعيت و حوزه هاي علميه دو مشکل اساسي را براي آن ها به وجود مي آورد : يکي شکست و ديگري انحراف ؛ بنابراين محوريت مرجعيت ديني و محوريت حوزه هاي علميه يکي از انديشه هاي اساسي شهيد آيه الله حکيم قدس سره بود و همچنين اين انديشه يکي از اساسي ترين تفکرات جريان هاي اصيل شيعه به شمار مي رود .
پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران مسلمانان جهان به اين باور رسيدند که مي توانند در اواخر قرن بيستم نيز حکومت اسلامي تشکيل دهند . در بين کشورهاي اسلامي طبيعي بود که عراق بيش از ساير کشورها تحت تأثير اين انقلاب واقع خواهد شد ؛ چرا که فر هنگ و تاريخ ملت عراق و ايران با هم عجين شده است و هر حادثه اي که در يکي از اين دو کشور رخ مي دهد ، بازتابش در کشور ديگر نيز بسيار زياد است . در گذشته حوزه هاي علميه ي ايران غالباً در عراق بود ، مراجع تقليد ايران در عراق اقامت داشتند ، رهبر انقلاب اسلامي ايران مدت زيادي در نجف زندگي کرد و انقلاب را از آن جا هدايت و کنترل مي کرد . مردم عراق احساس مي کردند که شيعيان ايران جزء لاينفک آن ها هستند . دولت عراق پس از احمد حسن بکر به صدام منتقل شد و حزب بعث وقتي با حرکت هاي مردمي در عراق مواجه گرديد ، خشونت را تنها راه حل خود برگزيد و به جنبش هاي اسلامي فشار زيادي آورد ، و به حوزه هاي علميه حمله کرد ، علماي زيادي را به شهادت رساند که مي توان به آيه الله شهيد سيد محمد باقر صدر قدس سره در عراق و سيد حسن شيرازي قدس سره در بيروت اشاره کرد . در آن زمان مبارزين عراقي ، ايران را تنها ملجأ خود يافتند و اغلب نيز پناهنده شدند .
شهيد آيه الله حکيم قدس سره يکي از مؤثرترين و بارزترين شخصيت هايي بود که در ايران حضور داشت و در شکل گيري مجلس اعلا اصلي ترين نقش را ايفا نمود ، و تلاش هاي زيادي در اين راستا انجام داد . شهادت معظم له ضربه ي سنگيني بر پيکره ي اين مجلس بود . دشمنان به خوبي نقش شهيد حکيم را در آينده ي عراق شناسايي کردند ، و قبل از آن که اهداف شهيد حکيم به ثمر بنشيند ، وي را به شهادت رسانيدند .
شهيد حکيم قدس سره در عراق به عنوان رهبر مطرح بود . جريانات و گروه هاي زيادي نسبت به ايشان اعتماد داشتند و همکاري نمودند . در عراق از دو راه مي توان جامعه را فعال ساخت ؛ يکي از طريق حوزه هاي علميه ، و ديگري از طريق سازمان هاي سياسي ديني که با حوزه مرتبط هستند . شهيد حکيم قدس سره مي خواست تا مجلس اعلا- در بغداد – به فعاليت هاي سياسي بپزدازد و خود نيز در نجف اشرف به امور حوزوي ، تبليغي و فرهنگي مشغول شود و حوزه را فعال سازد ؛ به همين منظور در نجف اقامت کرد و نماز جمعه اقامه نمود .
يکي از خدمات ارزنده ي ايشان تأسيس حوزه ي علميه بانوان بود. شهيد حکيم قدس سره از همان جواني در فعاليت هاي مردمي و مبارزاتي فعاليت چشم گيري داشت .
در عراق چند بار دستگير و زنداني و ممنوع الخروج شد . يک بار مخفيانه به سوريه و ازآن جا به ايران هجرت نمود . ايشان به همراه برادر بزرگشان – آيه الله سيد مهدي حکيم – تصميم گرفتند از عراق خارج شوند و مبارزه عليه رژيم بعث را دنبال کنند . اين مسأله بسيار قابل توجه است ؛ چرا که يک عالم ديني و آقا زاده اي مرجع بزرگ عراق و شيعيان جهان و کسي که حوزه ، وي را عنوان عالم و مجتهد پذيرفته بود ، تصميم گرفت تمام عمر خود را به مسايل سياسي اختصاص دهد و اين اقدام بزرگي بود . صبر و شجاعت ايشان در پي شهادت عده ي زيادي از خانواده شان بسيار ستودني است .
همچنين ورود ايشان به عراق – پس از سقوط صدام – قابل ستايش است . با آنان که در آن شرايط اوضاع امنيتي بسيار خراب بود ، و با وجود آن که ايشان را تهديد و به مرگ کرده بودند ، ولي تکليف را درآمدن به عراق ديد ، و حتي اقدام به اقامه ي نماز جمعه نمود و معتقد بود که بايد به تکليف خويش عمل نمايد .
تدين ، تعبد ، ، نمازهاي شب ، عبادت ، راز و نياز ، رابطه ي قوي با خدا و گريه هاي ايشان بر همگان روشن است .
شهيد حکيم قدس سره در مسير حق قرار گر فت و تنها با خدا معامله کرد و خدا نيز شهادت را اجر ايشان قرار داد . ايشان هرگز کارهاي خير را آشکار نمي کرد ، اهل ريا نبود ، بلکه مجسمه ي تقوا و خالص بود.1

پی نوشتها:
 

1.حکيم عشق ، ويژه نخستين سالگرد شهادت آيه الله حکيم قدس سره الشریف .

منبع: ماهنامه ی نامه ي جامعه 37-36
/ن