خداوند در عالم الهي چند هزار فرشته دارد و فرشته هاي برتر خداوند چه فرشته هايي هستند و چه ويژگي هايي دارند؟

درباره اين پرسش بايد در چند محور به نكته هايي اشاره شود:
1. قبل از هر چيز درباره ماهيت فرشته و اين كه فرشته چگونه موجودي است بايد گفت: در قرآن كريم از موجوداتي به نام ملائكه (فرشته) ياد شده است از جمله: «الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ؛[1] يعني سپاس، تنها براي خداوندي سزاوار است كه آفرينندة آسمانها و زمين است، و فرشتگان را به عنوان فرستادگان قرار داده است كه داراي بال هاي دو يا سه يا چهارگانه اند، و هر چه بخواهد مي آفريند و خدا به همه چيز تواناست.
در اين آيه سخن از فرشته به ميان آمده است اما بايد توجه داشت كه فرشته موجودي است كه ما (انسان ها) نمي توانيم آنها را با چشم حسي ببينيم لذا از ويژگي وجود آنها و ماهيت شان زياد اطلاعي نداريم، و تنها آيات قرآن، آنها را به نحوي به ما معرفي مي كند و از مجموع آيات بدست مي آيد كه فرشته ها موجوداتي هستند كه گناه نمي كنند، از عبادت خسته نمي شوند، و همواره مشغول تسبيح و تقديس و عبادت خداوند هستند.[2]2. در قرآن کريم به تعداد فرشتگان اشاره شده است و اصولا تعداد و آمار دقيقي از آنان در دسترس نيست و در برخي روايات آمده که از امام صادق سؤال شد: فرشتگان بيشترند يا فرزندان حضرت آدم ـ عليه السلام ـ آن حضرت فرمودند: قسم به آن کس که جانم به دست اوست، فرشتگان از ذرات خاک زمين بيشترند و در آسمان جاي پايي نمي باشد مگر اين که فرشته اي در آن جا وجود دارد که خدا را تسبيح و تقديس مي کنند و در زمين درختي و کلوخي نباشد مگر آن که فرشته اي بر آن گماشته شده که هر روز گزارش آن را به خدا دهد در حالي که خداوند خود به حال  آن آگاه تر است.
3. نكته دوم آن است كه چون فرشته ها جسم نيستند و جسماني نيستند و اصطلاحاً به آنها مجرّد (يعني بدون جسم و عوارض جسماني) مي گويند لذا قابل شمارش نيستند و اساساً به عدد و شمارش نمي آيند چون موجوداتي كه قابل شمردن هستند همه جسم و يا جسماني هستند و فرشته ها چون جسم ندارند و مجرداند لذا به شمارش در نمي آيند. گذشته از اين اگر هم به فرض قابل شمارش باشند، هيچ كس جز خداوند تعداد آنها را نمي داند و نمي تواند بشمارد.[3]4. فرشته هاي برتر الهي به فرشته‌هايي گفته مي شود كه از آنها به (فرشته مقرب) ياد مي شود كه از جمله فرشته هاي برتر الهي كه نوعاً‌ مردم با اسم آنان بيشتر آشنا هستند حضرت ميكائيل، اسرافيل، جبرائيل، عزرائيل است. حضرت ميكائيل مسئول رساندن رزق و روزي به انسان هاست. و اسرافيل در هنگام برپائي قيامت در صور مي دمد و جبرئيل مأمور آوردن وحي و كلام خدا به پيامبران است كه در واقع معلم و آموزگار بشر است. و عزرائيل ملکي است كه به هنگام مرگ بر بالين انسان مي آيد و انسان ها را از دنيا به عالم ديگر منتقل مي كند و در واقع مأمور قبض ارواح است.
اما اين فرشته هاي برتر (ملائكه مقرب) چه ويژگي دارند؟ بايد گفت ممكن است ويژگي هاي فراوان داشته باشند يكي از صفات و ويژگي آنها امين بودن آن هاست علامه طباطبايي در اين مورد مي نويسند:
خداوند در موارد متعدد از فرشته هاي مقرب از جمله جبرئيل به أمين ياد كرده و امانت داري او را ستوده است. از جمله مي گويد: «إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ مُطاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ»[4] به درستي قرآن سخني است كه سفير محترم ـ (جبرئيل) آورده و رسول محترم كه پيش صاحب عرش ـ خدا ـ داراي نيرو است و منزلت دارد و آن جا مطاع است و أمين است … از آيه اولاً ويژگي امانت جبرئيل، ثانياً، مقرب بودن (فرشته برتر بودن) وي بدست مي آيد.[5]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. آيت الله جعفر سبحاني، منشور عقايد اماميه، نشر مؤسسه امام صادق قم، 1376 ش.
2. مصباح، محمدتقي، معارف قرآن، (5ـ4) راه و راه نما شناسي، ص 139، نشر مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، قم 1376 ش.
3. آيت الله عزالدين زنجاني، راه رستگاري، نشر بوستان كتاب قم، 1382 ش.
 
پي نوشت ها:
[1] . فاطر/ 1.
[2] . مصباح يزدي، محمدتقي، معارف قرآن، (خداشناسي، كيهان شناسي، انسان شناسي) قم، نشر مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، چاپ سوم، 1380ش، ج1، ص 283.
[3] . مصباح يزدي، محمدتقي، معارف قرآن، نشر پيشين، ج1، ص 294.
[4] . تكوير/ 23.
[5] . طباطبائي، سيد محمد حسين، قرآن در اسلام، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، 1353 ش، ص 114.