توسکای قشلاقی (از تیره‌ی بتولاسه) درختی است با شاخه‌های خاکستری پوشیده از لکه‌های کوچک قهوه‌ای (زگیل‌های پوست درخت) و چوبی به رنگ تیره. برگ های آن بیضی‌شکل و دندانه‌دار بوده نوک آن‌ها حلالی است. سطح این برگ‌ها خصوصا در دوران جوانی خیلی چسبناک است. درخت توسکا دارای گل های دوجنسی است؛ گل های نر آن به‌صورت نگین یک سال قبل از گل دادن گیاه ظاهر می‌شوند. گل های ماده‌ی درخت توسکا مانند نگین‌های تخم‌مرغی‌ شکل‌اند و سپس به‌حالت چوبی درآمده در تمام طول سال روی درخت باقی می‌مانند. میوه‌ی آن خشک و بدون پوسته و بال مانند است. این گیاه در تمام اروپا، آسیا و آفریقا خصوصا در مناطق پرآب می‌روید. درخت توسکای قشلاقی تاجی مخروطی و گسترده دارد. درختان تک اغلب از پایین تنه و نزدیک به سطح زمین انشعاب پیدا می‌کنند و درختانی که در جلگه‌های ساحلی هستند، تاج بلند و افراشته دارند. انشعابات اصلی بصورت مایل به سمت خارج و بالا امتداد پیدا یافته‌اند.
 
توسکای قشلاقی یکی از درختان منحصر به فردی است که ریشه هایش دارای گرهک‌های کوچکی شامل میکروارگانیسم های همزیست می‌باشد. این توسکا همچنین یکی از نادرترین درختان بومی اروپا است که در نواحی مرطوب تولید ریشه های نابجا مشابه ریشه‌های درختان نواحی گرمسیری می‌کند. چوب تازه قطع شده‌ی آن نارنجی‌رنگ است. این توسکا از اروپا تا قفقاز و سیبری گسترش پیدا کرده و حتی تا آفریقای شمالی نیز امتداد یافته است. این نوع توسکا همچنین در کنار آب‌های جاری و در حاشیه‌ی رودخانه‌ها، محلی که پایه‌های تیپیک آن‌را می‌توان دید، یافت می‌شود. در پارک‌ها کولتیوارهای متعدد آنها که دارای اختلافاتی در شکل برگ ها می‌باشند کاشته شده‌اند.

توسکاها از درختان نیم‌کره‌ی شمالی هستند و در آن‌سوی خط استوا، فقط در یک بخش باریکی در کوه‌های آند در شمال آمریکای جنوبی گسترش پیدا کرده‌اند. گونه‌های اصلی توسکای اروپا شامل A. viridis, A. cordata, A.incana و A. gltinosa می‌باشد. اختلاف گونه‌‌ی A. viridis با سه گونه‌ی دیگر در این است که درختی کوهستانی و خاص کوه‌های آلپ و کارپاتین است. عموما بصورت درختچه‌ای یا پا کوتاه می‌باشد. در توسکای ایتالیایی (A. cordana) اروپای جنوبی برگ ها در جوانه‌های زمستانی بطور نامنظم و به‌صورت پیچیده قرار گرفته‌اند، اما تا نخورده‌اند. رگبرگ ها بصورت کمانی و قاعده برگ قلبی شکل می‌باشد. در دو توسکای اصلی اروپایی (A. incana, A. glutinosa) برگ ها در جوانه های زمستانی به‌صورت پیچیده و تاخورده و رگبرگ ها شانه‌ای و قاعده برگ گوه‌ای شکل و پهن می‌باشد.1

خواص درمانی توسکا قشلاقی

پوست درخت توسکا قشلاقی به علت دارا بودن تانن، اثر قابض و مقوی دارد. برای برگ آن نیز اثر معرق و مدر، کرم کش و خشکانیدن ترشحات شیر قائل اند. در مصارف داخلی کم تر از یک مشت برگ را در یک فنجان آب جوش ریخته و از آن برای رفع تب های عادی استفاده به عمل می آورند و یا آن که به جای آن، ۱۵ گرم گرد پوست درخت را با عسل مخلوط نموده، برای منظور فوق، استفاده می کنند.

به عنوان مقوی، جوشانده ۳۰ تا ۵۰گرم پوست در یک لیتر آب به مقدار ۳ فنجان در روز یا در نیم لیتر نوشیدنی به مقدار ۲ تا ۳ فنجان کوچک ۷۵ سانتی متر مکعبی در روز به کار می رود. از جوشانده ۳۰ تا ۴۰ گرم پوست گیاه در یک لیتر آب، در استعمال خارج به صورت غرغره یا حمام موضعی جهت رفع درد گلو، آنژین های ساده، زخم مخاط دهان، التهاب و افتادگی لثه های دندان و ورم مزمن لوزتین استفاده می توان کرد. این جوشانده را به صورت شست شو نیز می توان جهت رفع ترشحات مهبلی به کار برد.

بهترین فرم دارویی توسکا قشلاقی ، استفاده از گیاه به صورت جوشانده است. در طب عوام، قطعات برگ درخت را بر روی صفحات فلزی، گرم می کنند تا ترشحاتی از آن خارج شود و سپس آن را به حالت گرم و به صورت ضماد، بر روی پستان جهت خشکاندن ترشحات شیر و رفع انسداد مجاری شیر به کار می برند. جوشانده برگ درخت نیز به صورت حمام موضعی جهت رفع دردهای عصبی به کار می رود.

گاهی بیمار مبتلا به رماتیسم را با مقداری برگ خشک درخت می پوشانند و بر روی بیمار لحافی می گسترانند و پس از نیم ساعت که بیمار عرق کرد، بدن وی را با پارچه ای به سرعت خشک می کنند و این عمل را هر روز به مدت یک هفته ادامه می دهند تا باعث رفع دردهای رماتیسمی شود. پوست درخت را جهت مصارف درمانی باید در اوایل اسفند ماه از درخت جدا کرد.

خواص درمانی برگ توسکا قشلاقی

آب دم کرده ی برگ توسکا قشلاقی را بنوشید. مدرّ و معرّق است.

آب جوشانده ی برگ آن را صاف کنید و با آب وان حمام مخلوط نموده و حمام کنید. برای تسکین دردهای عصبی مفید است.

تازه ی آن را روی فلز داغ یا ساج فلزی داغ انداخته تا حدی که ترشحاتی از آن خارج شود بعد به حالت گرم روی پستان قرار دهید. ترشحات شیر را در زنها خشک می کند.

بدن را با تعدادی از برگ ها بپوشانید بعد خود را در لحاف یا پتوی گرم بپوشانید تا خوب عرق کنید و پس از مدتی آنها را از بدن باز کرده و به سرعت با پارچه یا حوله ای خود را خوب خشک نمایید و این کار را هر روز تکرار نمایید. برای تسکین دردهای رماتیسمی بسیار موثر است.

خواص درمانی پوست درخت توسکا قشلاقی

چهل گرم از آن را در یک لیتر آب بجوشانید و صبح و ظهر و شب هربار یک فنجان از آب صاف کرده ی آن را بنوشید. قابض و مقوی و ضد تب و ضد انگل است، برای خشکانیدن شیر زنها مؤثر می باشد.

با آب جوشانده ی آن شستشو کنید. برای رفع ترشحات زنانگی مفید است.

چهل گرم از آن را در یک لیتر آب بجوشانید و با آب صاف کرده ی آن قرقره کنید. برای تسکین آنژین های ساده و تسکین درد گلو و ورم مزمن لوزه ها و التهاب و شل شدن لثه ها مؤثر است.2

ترکیبات شیمیایی گیاه توسکا

ترکیبات شیمیایی موجود در پوست درخت توسکا تانن و یک ماده قرمز رنگ می باشد که در دباغی و  مصارف درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

موارد احتیاطی و منع مصرف

مورد بخصوصی برای این گیاه در نظر نگرفته شده است .

نکات بیشتر درباره گیاه توسکا

به منظور مصارف درمانی برگهای جوان و چسبناک و برخی مواقع پوست درخت توسکا را از روی شاخه های جوانش (ترجیحا زمانی که درخت را قطع نموده اند) جمع آوری نموده و در ۴۰ درجه سانتیگراد خشک و سپس استفاده می کنند.3

پی نوشت:
1.www.agronic.ir
2.www.aydana.com
3.www.namagard.com