حتما برای شما هم پیش آمده است که در مترو یا اتوبوس و غیره نگاهتان به کسی بیفتد که در حال خمیازه کشیدن است و بلافاصله شما نیز خمیاز بکشید. این عمل برای همه به قدری عادی و پیش پا افتاده است که زیاد به چند و چون آن فکر نمی کنند. اما باید بدانید که خمیازه کشیدن صرفا مختص انسان نیست و تمام مهره داران خمیازه می کشند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید هر انسانی در طول زندگی خود به طور متوسط 250 هزار بار خمیازه می‌کشد. البته اطلاعات جالب‌تری در خصوص خمیازه کشیدن نیز وجود دارد که دانستن‌شان خالی از لطف نیست. برای آگاهی بیشتر از این اطلاعات، ادامه این مطلب را مطالعه کنید.

با افزایش سن، حساسیت به خمیازه کم می‌شود

آیا تاکنون متوجه شده اید که نوزادان و کودکان خیلی خمیازه می کشند؟ نتایج پژوهش ها نشان می دهد هر چه سن انسان بالا می رود، حساسیتش نسبت به سرایت خمیازه کمتر می‌شود. اگرچه محققان هنوز به درستی نمی دانند دلیل این کاهش حساسیت دقیقا چیست، اما نشان می دهد که سرایت خمیازه صرفا به احساس همدردی مربوط نمی‌شود، چون ما با افزایش سن احساس همدردی مان را از دست نمی دهیم. بنابراین باید عوامل دیگری در این مسئله دخالت داشته باشند.

خمیازه کشیدن برای سلامتی انسان مفید است

درست است که خمیازه کشیدن از نظر اجتماعی جلوه زیبایی ندارد و به اصطلاح دور از ادب است که در جمع خمیازه بکشیم، اما واقعیت این است که این عمل باعث آرام شدن بدن می‌شود. حتی توصیه می‌شود در مواردی که در طول روز احساس استرس و خستگی می کنید، زیاد خمیازه بکشید. این کار باعث آرامش و کاهش تنش ها و فشارهای روحی می‌شود.1

علت خمیازه کشیدن چیست؟

ساده‌انگاری است که بگوییم علت خمیازه فقط خستگی و سر رفتن حوصله است. در قرن چهارم بقراط علت این عمل را روشی برای خروج هوای بد یا همان دی‌اکسیدکربن از بدن و بهبود رسیدن جریان اکسیژن به مغز می‌دانست و آن را به‌عنوان تشخیص تب نیز تعریف می‌کرد. از آن زمان تاکنون علم تغییرات و پیشرفت‌های گسترده‌ای کرده است، اما همچنان کلید حل برخی ناشناخته‌ها و موضوعات پیدا نشده است. دلایل احتمالی این موضوع می‌تواند ریشه در موارد زیر داشته باشد:

خواب‌آلودگی

وقتی خسته هستیم، معمولا زیاد خمیازه می‌کشیم. برخی معتقدند علت این خمیازه‌ها ایجاد محرکی برای خوابیدن است. هر چند برای این عقیده شواهد علمی خاصی وجود ندارد، اما در بیشتر مواقع هنگام خستگی و خواب آلودگی خمیازه‌ها دست از سرمان برنمی‌دارند.

بی‌حوصلگی

در هنگام بی حوصلگی یا زمانی که موقعیتی خسته‌کننده را تجربه می‌کنیم، شروع به خمیازه کشیدن می‌کنیم.

مشاهده‌ی خمیازه کشیدن شخص دیگر

یک علت خمیازه کشیدن، مشاهده‌ی شخص دیگری است که خمیازه می‌کشد. حال علت اینکه شخصِ دیگر چرا خمیازه می‌کشد، ممکن است یکی از همین هفت مورد باشد.

مکانیزم حفاظت از گوش

یکی از دلایل خمیازه، تنظیم و ایجاد تعادل میان فشار هوای درون و بیرون گوش است و این کار ازطریق باز شدن شیپور استاش درون گوش انجام می‌شود. به‌نظر نمی‌رسد که این روش چندان کامل و دقیق باشد. البته ایجاد تعادل فشار هوا میان گوش داخلی و هوای بیرون از آن به روش‌های دیگری مانند جویدن آدامس یا نوشیدن بهتر انجام می‌شود.

تنظیم دمای مغز

بعضی از مشاهدات نشان می‌دهد که قرار دادن کیسه‌ی یخ یا آب گرم روی پیشانی می‌تواند بر احتمال خمیازه کشیدن تأثیر بگذارد. کیسه یخ با افزایش انگیختگی و تحریک مغز مانع از افزایش تعداد خمیازه‌ها می‌شود و آب گرم دقیقا عکس آن عمل می‌کند. ساعت بیولوژیک بدن نیز در خمیازه کشیدن نقش دارد.

واکنش به کاهش اکسیژن

عقیده دیگری نیز درباره خمیازه کشیدن وجود دارد. براساس این باور، وقتی میزان اکسیژن بدن کم می‌شود و کربن‌دی‌اکسید افزایش می‌یابد، به خمیازه کشیدن نیاز پیدا می‌کنیم. البته هیچ اثبات علمی برای این موضوع وجود ندارد. نکته مهم درباره خمیازه کشیدن این است که کاملا غیرارادی صورت می‌گیرد و نوعی واکنش ناخودآگاه است که به‌طور خودخواسته قادر به انجام آن نیستیم؛ درست مانند پریدن پا زمانی‌که برای بررسی رفلاکس عصبی، به ناحیه‌ی زانو، ضربه وارد می‌شود. پرش پا اصلا و ابدا تحت کنترل ما نیست و نوعی واکنش سریع به‌حساب می‌آید اما واکنش‌ها و اصطلاحا رفلاکس‌هایی که به مدت زمان بیشتری برای بروز نیاز دارند، سخت‌تر بازتولید و تکرار می‌شوند.2

خمیازه کشیدن میان دوستان صمیمی مسری‌تر است

خمیازۀ هر کسی به این راحتی به شما منتقل نمی‌شود. برمبنای تحقیقی در سال 2012، خمیازه بیش از همه در میان نزدیک‌ترین دوستان مسری است. محققان دریافته‌اند که هر چه به فردی نزدیکی ژنتیکی یا عاطفی بیشتری داشته باشید، احتمال اینکه به خمیازۀشان مبتلا شوید بیشتر است. با توجه به نظریۀ همدردی، از آنجایی که دوستان و خانواده‌، احساسات قوی‌تری نسبت به یکدیگر دارند، بیشتر در امر خمیازه با هم همراهی می‌کنند.

خمیازه ممکن است علامت بیماری باشد 

خمیازه معمولاً اولین علامت بیماری‌های جدی نیست، اما خمیازه‌ کشیدن بیش از حد در برخی موارد ممکن است نشانۀ این موضوع باشد که مشکلی فراتر از کم‌خوابی وجود دارد. در برخی افراد، خمیازۀ بیش از حد، ممکن است واکنشی ناشی از عصب واگ باشد، که به نوبۀ خود ممکن است نشانگر مشکل قلبی باشد. در موارد نادر، همچنین ممکن است خمیازه علامت چند بیماری مغزی مختلف باشد.

حتی جنین هم می‌تواند خمیازه بکشد 

هیچ کس نمی‌داند دقیقاً چرا، اما جنین‌های به دنیا نیامده نیز خمیازه می‌کشند. پژوهشگران پیشتر در مورد تصاویر جنین با دهان باز را زیر سوال برده بودند، اما یک بررسی که در سال 2012 بر اسکنهای 4 بعدی انجام شد، امکان تشخیص میان خمیازۀ جنین با زمانهایی که جنین به دلیلی غیر از خمیازه دهانش را باز می‌کند، فراهم آمد.

خمیازه به طور میانگین 6 ثانیه طول می‌کشد 

مطالعۀ علمی در این ارتباط انجام نشده، اما چند شبکۀ خبری، مدت زمان خمیازه را حدود 6 ثانیه محاسبه کرده‌اند. در طول این شش ثانیه ضربان قلب به شدت بالا می‌رود. در یک مطالعه در سال 2012، بدن را پیش، در حین و پس از خمیازه بررسی کردند، و متوجه شدند که برخی از تغییرات فیزیولوژیکی که در حین آن 6 ثانیه روی می‌دهد، منحصر به خمیازه هستند و حتی در زمان نفس عمیق کشیدن هم اتفاق نمی‌افتند.3

چگونه جلوی خمیازه کشیدن را بگیریم؟

از بینی نفس بکشید

زمانی انسان ابراز خستگی می کند که مغز بیش از حد گرم شده باشد و اگر با بینی نفس بکشیم مغز خنک می شود.

ریلکس شوید و یک خوراکی سرد بخورید

دمای اتاق را بررسی کنید و یا یک خوراکی سرد مثل بستنی بخورید اما زیاده روی نکنید.

نفس عمیق بکشید

ناگهانی و سریع تنفس را عمیق نکنید زیرا بدن تصور می کند دچار تنفس سریع در اثر استرس شده اید و مشکل بدتر می شود.

فضای آزاد

ساعت ها در یک مکان بودن مثل جلوی کامپیوتر برای ذهن خسته کننده است و همین باعث می شود احساس خستگی کنید و خمیازه بکشید. یک تغییر محیط کوتاه در این شرایط لازم است. چند دقیقه به فضای آزاد بروید و بدن را با هوای تازه رفرش کنید.

یک لیوان آب بخورید

وقتی آب بدن کم می شود احساس خستگی می کند. پس روزانه یک لیوان آب بخورید تا تعادل مایعات بدن را برگردانده و کمتر خمیازه بکشید.

ورزش کنید

وقتی دائم پشت سر هم خمیازه می کشید بدن نیاز به حرکت دارد. اگر در محیط کار هستید بلند شوید و برای خوردن یک لیوان آب راه بروید یا چند حرکت کششی انجام دهید.4

پی نوشت:
1.www.article.tebyan.net
2.www.chetor.com
3.www.faradeed.ir
www.beytoote.com.4