در آیاتی از قرآن کریم توصیه شده است که حداکثر ۴ زن اختیار کنید ولی شخص پیامبر(ص) ۹ زن داشته اند. چگونه است؟

در پاسخ به این سؤال لازم است بدانید جواز ازدواج با چهار زن که از قرآن کریم استفاده می شود, مربوط به همسران دائمی است و گرفتن همسران با عقد موقت محدودیت ندارد اما این حکم عمومی است. اما برای پیامبر اسلام(ص) چند حکم اختصاصی وجود دارد که در مورد دیگران وجود ندارد. به برخی از آنها اشاره می شود: 1. خواندن نافه شب بر پیامبر(ص) واجب بوده است ولی بر سایر مسلمین مستحب است: « وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقامًا مَحْمُودًا» (اسراء/79) 2. اجرای صیغه ازدواج با لفظ «هبه» که مخصوص پیامبر(ص) و هیچ فرد دیگری نمی تواند با چنین لفظی عقد ازدواج را اجرا کند: « وَ امْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَها لِلنَّبِیّ ِ إِنْ أَرادَ النَّبِیُّ أَنْ یَسْتَنْکِحَها خالِصَةً لَکَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ»(احزاب/50) 3. گرفتن همسر بدون «مهریه» از مختصات پیامبر(ص) است و آیه 50 سوره احزاب صریح در این امر است و از مسلمات فقه اسلام است ولی دیگران حق ندارند همسری را بدون مهر به ازدواج خود درآورند و حتی اگر نام مهریه در هنگام اجرای عقد برده نشود و قرینه تعیین کننده ای در کار نباشد باید «مهرالمثل» پرداخت، یعنی مهریه ای که زنانی با شرایط و خصوصیات او معمولا برای خود قرار می دهند. 4. جواز داشتن بیش از 4 همسر که مختص پیامبر است و دیگران حق ندارند همزمان بیش از چهار زن دائم داشته باشند ولی برای پیامبر(ص) چنین امری جایز است.(ر.ک: تفسیر نمونه ج17، ص379، ذیل آیه 50 احزاب) فلسفه تعدد زوجات پیامبر اکرم(ص): تعدد زوجات در آن زمان در منطقه عربستان یک امر عادی و متداول بود و مختص به رسول خدا نبود – حتی اگر شخصی دارای یک خانم بود او را مورد تمسخر قرار می دادند – البته این مسأله در جامعه امروز عربستان نیز وجود دارد. اما راجع به شخص پیامبر: در مجموع پیامبر اسلام با یازده خانم ازدواج نمودند که با شرح مختصری معلوم می گردد که سیره رسول خدا در این باره چگونه بوده است. پیامبر در سن 25 سالگی با خدیجه کبری ازدواج نمود و تا سن 50 سالگی یعنی سال دهم بعثت فقط با آن بانوی بزرگ زندگی می نمود. بعد از رحلت خدیجه کبری پیامبر به علت نیاز مرد به همسر با خانمی به نام سوده که شوهرش در حبشه از دنیا رفته بود و بیوه بود ازدواج نمود. سوده دارای خانواده ای مشرک و دشمن پیامبر بود و به علت این که مسلمان شده بود هیچ پشتیبانی در خانواده خود نداشت و او را اذیت می کردند. سپس سایر ازدواج های پیامبر در مدینه و حد فاصل سن 53 تا 63 سالگی رخ داد و به طور قطع آن ازدواج ها عوامل گوناگون سیاسی، اجتماعی و الهی داشت زیرا سن 53 سالگی اقتضایی برای خوشگذرانی جنسی مرد ندارد. به عنوان مثال ازدواج با جویره که از قبیله بنی مصطلق بود موجب شد که بیش از صد خانواده از این قبیله به اسلام بگروند و ازدواج با ام حبیبه دختر ابوسفیان موجب شد بزرگترین و قدرتمندترین دشمن مسلمانان توطئه کمتری نسبت به اسلام و مسلمانان نماید. ازدواج با ام سلمه که شوهرش در احد شهید شده بود و در مدینه غریب و بی کس و سرپرست چهار یتیم بود انگیزه ای الهی بود. همچنین ازدواج با صفیه که بیوه زن بود و شوهرش در جنگ خیبر کشته شده بود. ازدواج با زینب همسر طلاق داده شده زید بن حارث پسر خوانده پیامبر به امر خداوند به جهت برداشتن بدعت ازدواج با همسر پسرخوانده بود (زیرا آنان همسر پسر خوانده را مانند همسر پسر خود عروس تلقی می کردند). ازدواج با ماریه قبطیه کنیزی که پادشاه اسکندریه برای پیامبر فرستاد به جهت علو مقام و نسب او که به هارون برادر موسی می رسید و مادرش به سموئیل نبی می رسید بود. ازدواج با عایشه و حفصه هم حکمت های خاص خود را داشت – حفصه شوهرش در احد کشته شده بود و به علت بهره مند نبودن از زیبایی هیچ کس راضی به ازدواج با او نمی شد – از طرفی هم پدرش عمر به هر کس می رسید پیشنهاد ازدواج با حفصه را می داد و آنها امتناع می کردند چه بسا به ذهن مردم خطور می کرد که اگر کسی در جنگ کشته شود بازماندگانش بیچاره می گردند و لذا وقتی عمر با اصرار از پیامبر خواست تا حفصه را بگیرد حضرت قبول فرمود. عایشه هم تنها خانم پیامبر بود که قبل از ازدواج باکره بود. البته دو مسأله که در بین مردم مشهور است از نظر تاریخی ثابت نیست یکی 9 ساله بودن عایشه هنگام ازدواج و دیگری حسن جمال او. بسیاری از مورخان سن عایشه را 17 یا 18 سال در هنگام ازدواج ثبت کرده اند و از نظر کمالات و زیبایی نیز او را ضعیف شمرده اند. ازدواج با عایشه نیز حکمت هایی دارد که این مختصر را جمال بسط آن نیست. از نظر برقراری عدالت نیز با توجه به شرایط زندگی و خانوادگی در آن زمان و نبود تجمل های امروزی و روحیه و اخلاق بسیار عظیم و با کرامت رسول خدا مسأله به راحتی قابل درک است. نکته دیگر این که ازدواج نکردن حضرت عیسی(ع) تابع شرایط تاریخی زندگی آن حضرت و قرار داشتن در حصار شدید و زندگی بسیار کوتاه دنیوی بوده است، و غیر از آن حضرت همه پیامبران ازدواج نموده اند. به ویژه آن که در تفکر دینی ازدواج یک اصل اساسی و زیربنای یک جامعه سالم است. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100108434)