در برخي دعاها آمده: اگر فلان دعا را هر روز بخواني، مثل اين است كه هزار بار مكه رفته‌اي يا اگر به چهار فرشته بزرگ خداوند سلام بفرستي، ثواب شب‌هاي احياء را مي‌بري! آيا اين دعاها با ثوابي كه براي آنها قرار داده‌اند، صحيح است؟

درباره ثواب دعاهايي كه در كتب ادعيه و يا روايات اسلامي بيان شده است، تذكر چند نكته لازم و ضروري است:
1. از آنجا كه خداوند متعال، بخشنده، مهربان، رحمان و رحيم است، نسبت به بندگانش تفضل دارد و رحمت واسعه او ايجاب مي کند، اين ثوابها را به بندگانش عطا كند. خداوند براي انجام اعمال پسنديده، ثواب چند برابر در نظر مي‌گيرد؛ چنان كه قرآن كريم مي‌فرمايد: «من ذا الذي يقرض الله قرضا حسنا فيضاعفه له اضعافا كثيرة و الله يقبض و يبصط و اليه ترجعون»؛[1] كيست كه به خدا قرض نيكويي دهد، تا خداوند آن را براي او چند برابر كند و خداوند (روزي بندگان را) محدود و گسترده مي‌سازد و (انفاق هرگز باعث كمبود روزي آنها نمي‌شود) و به سوي او باز مي‌گرديد.
بنابراين، اگر كسي عمل پسنديده و نيكويي را به قصد نزديك شدن و تقرب به خداوند متعال انجام دهد، خداوند بخشنده و مهربان نيز از روي لطف و تفضلي كه به بندگان خود دارد، اعمال آنها را مضاعف و چند برابر مي‌كند. از طرفي بايد گفت:
2. تنها انجام اعمال مراد نيست؛ بلكه شخص بايد بتواند آنها را حفظ و نگهداري كند. چون ممكن است كسي اعمال نيك زيادي انجام دهد، ولي آن را به علت انجام گناه و آلوده شدن به معصيت، به آتش بكشاند، بسوزاند و حبط نمايد.
و وقتي انسان يك هسته را بكارد، به شرطي مي‌تواند از آن بهره چند برابر ببرد تا مرحلة در کاشت، داشت و برداشت به خوبي پشت سر بگذارد، يعني بايد از عمل نيك خود مراقبت كند و آن را از گزند آفت و خطر حفظ نمايد، تا بتواند از آن بهره هاي فراوان و جاوداني ببرد.[2] به هر شکل اگر دعا از سر معرفت و با شرايط خوانده شود، توسعه ي رحمت الهي ايجاب مي کند به او پاداش عظيم بدهد. همان طوري که در مورد شب قدر نيز چنين است.
3. رواياتي كه دربارة دعاها و ثواب آنها، وارد شده، به خوبي بايد بررسي شود، و معتبر از غير معتبر، تشخيص داده شود، چون، نمي‌توان به هر روايتي اعتماد كرد. پس بايد تك تك آنهامورد بررسي قرار گيرد صحت يا عدم صحت هر كدام مورد دقت قرار گيرد.
با توجه به نكات مذكور، يعني لطف و تفضل خداوند به بندگان و اعتبار و صحت روايات در بارة موضوع مطرح شده و همچنين قانون كلي طبيعت (كاشتن يك بذر مرغوب و برداشت چند برابر) و برداشت عقل، هيچ ايراد و اشكالي ندارد كه انساني يك عمل خوب و نيكو انجام دهد، و خداوند چند برابر به او ثواب و پاداش عنايت كند.[3] بنابر اين مسأله درست است ولي دست يافتن به آن شرايط خاص خودش را طلب مي کند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، مكارم شيرازي، ج 6، ص 57 و ج 9، ص 388، انتشارات دار الكتب الاسلاميه.
2. تفسير الميزان، علامه طباطبايي، انتشارات اسراء، ج 2، ص 297.

پي نوشت ها:
[1]. بقره/ 245.
[2]. ر.ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان في تفسير القرآن، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ سوم، 1397 ق، ج 2، ص 297 ـ 322.
[3]. ر.ك: مكارم شيرازي، ناصر و همكاران، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ بيستم، 1367، ج 6، ص 57، ج 9، ص 388.