در جواب سؤال به دو مسئله فقهي اشاره ميشود:
الف. دربارة «فعل كثير»ي كه مبطل نماز است آوردهاند: حركت دادن انگشتان، اشاره به دست يا غير آن براي صدا زدن كسي، كشتن مار و عقرب، بغل كردن و زمين گذاشتن و در آغوش نگاه داشتن و شيردادن به بچه و ديگر اموري كه با موالات نماز منافات نداشته باشد و صورت نماز را به هم نزند جايز است.[1] اين مسئله نشان ميدهد كه اين امور، در اين حدّ، صورت نماز را به هم نمي زند و لو در عرف مرسوم نيست.
ب. يكي از مستحبات سجده را طول دادن سجده شمردهاند.[2] واضح است سجده طولاني همراه با ذكر و دعاي طولاني است.
ج. آن چه درباره مكث طولاني گفتهاند، مكث همراه با سكوت و به تعبير واضحتر سكوت طولاني است.[3] سجده، اساساً، برخلاف سكوت در حالت قيام است. با ارتباط دادن بين اين سه مسئله، تنافي حلّ ميگردد. به علاوه احتمالات ديگري كه در مسئلة سجده رسول ـ صلّي الله عليه و آله ـ هست (مثل اين كه: 1. مورد خاصي بوده است؛ 2. نماز مستحبي بوده است و نماز مستحب احكامش توسعه دارد؛ 3. مقداري بيش از سجده عادي سجدهي آن حضرت طول كشيده است، نه اين كه از صورت نماز خارج شده باشد؛ 4. طولاني بودن سجده حضرت رسول ـ صلّي الله عليه و آله ـ تصادفي بوده و ربطي به بازي بچهها نداشته است، البته اين احتمال ضعيف است؛ 5. اين مسئله براي فهميدن احكام پيش آمد كرده و نشان ميدهد كه سجده همراه با ذكر طولاني جايز است و بازي كردن بچهها در حال نماز، نماز را باطل نميكند، خلاصه اين كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در وقت بازي بچهها مشغول اذكار و ادعيه سجود بودند و اين حالت از بهترين حالات آن حضرت بوده است.
به اضافه اين که موقعيت حسنين (عليهما السلام)يک موقعيت ويژه بوده است و اين حالت را نبايد با کارهاي ديگري که افراد معمولي مرتکب ميشوند مقايسه کرد، چون طولاني کردن سجده در آن حالت، نه تنها ضعف به حساب نميآيد بلکه به عنوان يک مزيّت به حساب ميآيد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ صلح امام حسن، ترجمه آيت الله خامنهاي.
پي نوشت ها:
[1] . موسوي خميني، روح الله، تحرير الوسيله، بيروت، 1403ق، ج1، ص189.
[2] . يزدي، سيد محمد كاظم، العروة الوثقي، آخوندي، 1397، ص234، امر 29.
[3] . همان، ص250، امر 8.