در سوره توبه آمده است « يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ لِيُرْضُوكُمْ وَاللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ يُرْضُوهُ إِنْ كَانُوا مُؤْمِنِينَ؛[1] آنها براي شما به خدا سوگند يادمي کنند، تا شما را راضي سازند؛ درحالي که شايسته تر اين است که خدا و رسولش را راضي کنند،اگر ايمان دارند.» ضميرمفرد در« يُرْضُوهُ» به مثني عودت دارد در حالي كه بايد «ان يرضوهما» مي‎گفت؟

در باره ضمير مفرد «يرضوه» بايد گفت: اين تعبير در حقيقت اشاره به اين است كه رضايت پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) از رضايت خدا جدا نيست و او همان مي‎پسندد كه خدا مي‎پسندد. به تعبير ديگر: اين اشاره به حقيقت «توحيد افعالي» دارد؛ چرا كه پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم)در مقابل خدا از خود استقلالي ندارد، رضا و غضب او همه به خدا منتهي مي‎شود، همه براي او و در راه او است.[2]در عصر پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) مردي ضمن سخنان خود چنين گفت: «من اطاع الله و رسوله فقد فاز، و مَنْ عصا هما فقد غوي؛ كسي كه خدا و پيامبرش را اطاعت كند، رستگار است، و كسي كه اين دو را مخالفت كند، گمراه است.»  هنگامي كه پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم)اين تعبير را شنيد كه او خدا  و پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) را در يك رديف قرار داده و با ضمير «تثنيه» ذكر كرده، ناراحت شد و فرمود: «بئس الخطيب انت، هذا قلت و مَن عصي الله و رسوله؛ تو سخنگوي بدي هستي، چرا گفتي هر كس نافرماني خدا و پيامبرش را كند..؟»[3] يعني اينكه هر كه نافرماني خدا را نمايد، نافرماني رسول الله(صلي الله عليه و آله وسلم)را نيز نموده و همچنين بالعكس و نيازي به آوردن دوباره رسول الله (صلي الله عليه و آله وسلم) نمي باشد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ذيل آيه مورد سئوال.
2. تفسير نمونه، مکارم شيرازي، ج8، ص 20.

پي نوشت ها:
[1] . توبه / 62 .
[2] . مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج8، ص 20، طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، قم، انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه، ذيل آيه فوق.
[3] . تفسير نمونه، همان، به نقل از تفسير ابوالفتوح رازي، ذيل آيه فوق.