در عرفان اسلامي‎چگونه عشق ائمه، امام زمان و خدا از هم تفكيك مي‎شود؟

عشق عبارت است از افراط در محبت[1] و حالتي است كه بر انسان عارض مي شود و به طور كلي به عشق حقيقي و عشق مجازي تقسيم مي‎گردد. عشق حقيقي عبارت است از عشق به خدا و صفات او، عشق مجازي عبارت است از عشق به غير خدا.و اين عشق را تقسيم كرده اند به عشق عفيف و آن عشقي است كه مبدأ آن زيبايي مطلق است و به عشق حيواني و آن عشقي است كه مبدأ آن شهوت و طلب لذّت حيواني است[2].
پس عشق حقيقي و واقعي عشق به خداي متعال است گويا عشق‎هاي ديگر نيز به آن بر مي‎گردد و چون زيبايي مطلق از آن اوست. ممكن است عدّه‎اي در تطبيق خطا كنند و خيال نمايند كه معشوق آن‎ها غير خدا است[3].
عشق به امامان معصوم ـ عليه السلام ـ از نوع عشق حقيقي است به اين بيان كه: از آن جا كه تمام تلاش‎ها و فعاليت‎هاي انسان از روحيه كمال جوي او نشأت مي‎گيرد و كمال مطلق در ضمير انسان خداي تبارك و تعالي است. در اين رابطه افرادي كه جلوه‎اي از جمال الهي دارند، طالبان حق را به سوي خويش جذب ‎كرده و محبوب آن‎ها واقع مي‎شوند. پس سبب و ميزان محبوبيت برخي از افراد در ديده برخي ديگر ميزان جلوه گري است كه از جمال حق دارند هر كس اين جمال را بهتر نشان دهد محبوب تر است و سرّ محبوبيت ائمة معصومين ـ عليهم السلام ـ همين نكته است، به عبارت ديگر ائمه از آن نظر محبوب اند كه پيوند الهي دارند، دل‎هاي ما به طور ناخودآگاه، در اعماق با حق يك نوع پيوستگي دارد. و چون آن بزرگواران را آيت حق و مظهر صفات حق مي‎يابند به آن‎ها عشق مي‎ورزند. در حقيقت پشتوانة عشق به ائمه پيوند جان‎ها با خداي متعال است كه براي هميشه در فطرت‎ها نهاده شده است و همواره براي انسان ثابت است.[4]و از سوي ديگر مقامات معنوي ائمه _ عليهم السلام _ به هيچ وجه استقلالي نيست بلكه هر درجه و كمالي كه دارند از خداست و آنان نماينده و ظهور دهنده هستند و بس، آنان راه و صراط و پل هدايت تكويني و تشريعي براي وصول به شامخ حضرت حق اند. مقصد و مقصود خداوند است و امامان واسطه فيض و رحمت اند[5].
بنابراين محبت شيعيان نسبت به ائمه _ عليهم السلام _ و خصوصاً امام زمان ـ عج الله تعالي فرجه الشريف ـ از اين قاعده مستثني نيست به اين معنا كه عشق و محبت به آن‎ها به عنوان آيينه و نشانه محبت خداي سبحان است و آن‎ها مسير محبت نسبت به خداوند متعال است ولي مقصد و مقصود خود خدا است.
از آن جا كه وجود مقدس حضرت بقيه الله آينة تمام نماي حق است بايد در آن آينه حق را ديد نه خود آن را و نمي‎توان بدون آينه حق را ديد چون بدون آينه حق قابل ديدن نيست. بنابراين، بايد حق را از راه و طريق و از آينه و آية آن ولي اعظم جست و جو نمود و به سوي او در تكاپو بود، و اگر خداوند را در آينه امام مهدي(ع) جست و جو مي‎كنيم براي اين است كه حق را دوست داريم و به آن عشق مي‎ورزيم و مي‎خواهيم به آن برسيم، و اگر خوب دقت شود روشن خواهد شد كه محبت ما نسبت به حضرت مهدي _ عج الله تعالي فرجه الشريف _ در حقيقت محبت به خداوند سبحان است، و ما خيال مي‎كنيم كه عشق و محبت ما نسبت به حضرت حجت غير از محبت و عشق به خداست. به عبارت ديگر، محبت به امام زمان _ عج الله تعالي فرجه الشريف _ در طول محبت به خداست نه در عرض آن، تفكيك و جداي اين دو محبت ( محبت به خدا و محبت به امام زمان) به اين شكل در وحدت آن دو خدشه وارد نمي‎كند زيرا كثرت‎هاي طول برگشت شان به وحدت است و به يك جا منتهي مي‎شود.
در نتيجه تفكيك و جدايي بين اين دو عشق وجود ندارد و چون هر دو از نسخ عشق حقيقي است و لكن به يك اعتبار مي‎توان بين آن دو تفكيك قايل شد، به اين بيان كه چون خداي سبحان نامحدود است. محبت به او نيز نامحدود خواهد بود و حد و توقف ندارد. از آن جا كه ائمه _ عليهم السلام _ بشر و مخلوق خداوند مي‎باشند و محدوداند در نتيجه عشق به آن‎ها محدود خواهد بود.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. عرفان اسلامي،حسين انصاريان، ج 1، ص 287.
2. شايسته ترين رهبر، رجبعلي مظلومي.
 
پي نوشت ها:
[1]. حلّي، ابن مطهر، كشف المراد، بي تا، ص 527.
[2]. طوسي، نصر الدين، شرح اشارات، قم، نشر البلاغه، چاپ اول، 1375 ، ج3، ص383.
[3]. موسوي خميني، سيد روح الله، چهل حديث، مؤسسة نشر و تنظيم آثار امام خميني، چاپ چهارم، 1373 ش، ص 183.
[4]. جوادي آملي، رهبري در اسلام91، مؤسسة نشر فرهنگي رجاء، چاپ اول، 1367.
[5]. حسين، جلال الدين، فيض الهيه،ص121، شركت سهامي طبع كتاب، بي جا، بي تا، اصفهاني، محمد حسين، حاشيه مكاسب، انوار الهدي، ج2،ص381 چاپ اول، 1418هـ . ق،