در طول تاريخ مداحان زيادي آمدند و افراد متعددي را مدح كردند چه مدح و ستايش بر حق و چه ستايش باطل، و هميشه قدرتمندان باطل افرادي را براي مداحي خود انتخاب مينمودند تا آنها را مورد مدح قرار دهند و مداحان هم تا ميتوانستند آن حاكمان را به ناحق ستايش ميكردند و از آنان تمجيد به عمل ميآوردند و چه بسيار كه افراد پليد و ناپاك را مدح مينمودند و چه بسيار افراد پاك را مذمت ميكردند. اين مطلب با مراجعه به تاريخ به خوبي مشخص ميشود.
اگر حضرت علي ـ عليهالسلام ـ مداحان را مذمت كردند يقينا مداحاني مورد نظر آن حضرت بودند كه به ناحق افراد ناپاك را مدح و ستايش ميكنند و زبان به چاپلوسي ميگشايند و از ديدن حق و حقيقت عاجزند، و الا مداحاني كه افراد خوب و با تقوي را مدح مينمودند قطعاً مورد ستايش امامان معصوم ـ عليهالسلام ـ قرار داشتند. به عنوان نمونه در مورد فرزدق وقتي كه حاكم زمانش هشام به مكه رفته بود و ميخواست حجر الاسود را استلام كند ازدحام جمعيت مانع او شد و براي استراحت به گوشهاي نشست در اين هنگام امام سجاد ـ عليهالسلام ـ براي طواف آمد و مردم از هيبت امام كنار رفتند و امام به راحتي استلام حجر الاسود نمود و دست خود را به آن رساند. شخصي از طرفداران هشام كه امام را نميشناخت از او پرسيد اين شخص كيست؟ هشام تجاهل كرد و گفت كه نميشناسم، فرزدق كه حاضر بود گفت من ميشناسم و سپس شروع به معرفي امام سجاد ـ عليهالسلام ـ و در ضمن قصيدهاي كه شيعه و سني آن را نقل كردند و با اين بيت آغاز مي شود : «هذا الذي تعرف البطحاء وطأته و البيت يعرفه و الحل و الحرم» اين كسي است كه مكه و بطحاء عظمت او را ميشناسد و خانة خدا و حرم امن الهي او را ميشناسند… ، به مداحي آن حضرت پرداخت. پس از آن مدح و ستايش از امام سجاد ـ عليهالسلام ـ ، هشام فرزدق را حبس نمود و حقوقش را قطع كرد؛ اما امام سجاد ـ عليهالسلام ـ مقداري پول برايش فرستاد و از او تمجيد به عمل آورد،[1] بنابراين مشخص است كه مداحان خوبي كه افراد شايسته را مدح و ستايش كنند نه تنها مذمت نميشوند بلكه مورد ستايش بزرگان ديني هم قرار خواهند گرفت.
اين نکته قابل ذکر است که عنوان مداحان در لسان روايات با اصطلاحات امروزي در مورد مداحان متفاوت است. مداحان آن دوران يعني شاعراني که يا مدح ستمگران ميکردند که مورد ملامت و مذمت قرار گرفتهاند، و يا مادح اهلبيت بودند که مورد تأييد، تشويق و تمجيد قرار گرفتهاند و اما مداحان امروزي به کساني گفته ميشود که روضه خواني، مرثيه خواني و نوحه خواني ميکنند و همه در مسير اهلبيتند. البته برخي از مداحان امروز که در مداحي خود از منابع صحيح استفاده نموده از تحريف و دروغ و خلاف شرع به دورند قابل تأييدند و گروهي که در کلماتشان مطالب خلاف واقع و ناسازگار با شرع وجوج دارد، مورد انتقادند.
پي نوشت:
[1] . مفيد، الاختصاص، قم، جامعه مدرسين، ص191؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابي طالب، نجف اشرف، چاپخانه حيدريه، 1376 هجري، ج3، ص306.