رؤياي صادقانه چه علائمي دارد؟ و براي چه افرادي حجت است، و آن هم تا چه حدود؟

در حديثي از رسول اللّه ـ صلي الله عليه وآله ـ چنين نقل شده: (الرؤيا ثلاثة: بُشْري مِنَ اللّهِ، تَحرينٌ مِن الشيطانِ، و الذي يَحدِثَ به الانسانُ نَفسَه فَيراهُ في مَنامه) يعني خواب بر سه قسم است: يا بشارتي از سوي خداوند است، يا غم و اندوهي از طرف شيطان است و يا مشكلات روزمره انسان است كه در خواب آن را مي بيند.[1] خواب صادق از 2 قسم آخري نمي باشد.
به طور كلي مي‌توان خواب‌ها را  به چند دسته تقسيم كرد:
1. خوابي كه حاصل افكار و تخيلات انسان در بيداري است هر چه در روز فكر كرده در شب هم همان را خواب ببيند.
2. خوابي كه مربوط به غلبة مزاج در يك انسان است مثلاً كسي كه مزاجش گرم است بيشتر وقت‌ها خواب آتش و حمام و… را ببيند.
3. خوابي شيطاني كه وسوسة اوست،خواب‌هاي ناراحت كننده.
4. خواب‌هاي شايسته و صادق كه از ناحية خداوند است يا او را بشارت به امر خيري مي‌كند يا او را راهنمايي و هدايت مي‌كند.[2]مي‌توان با توجه به روايات يك دستة ديگر را نيز اضافه كرد:
5. خواب‌هايي كه ناشي از وضع خوابيدن انسان است مثل خواب انسان جنب يا خواب اول شب[3] يا خواب كسي كه زياد خوابيده يا زياد غذا خورده و…
كه معلوم است تنها دسته چهارم صادق و قابل تعبير است و بايد به آنها اعتنا كرد. خواب دستة اول و دوم و پنجم كه تعبيري ندارند. در مورد دستة سوم  كه انسان خواب‌هاي بد و ناراحت كننده مي‌بيند در روايت است كه اين‌ها وسوسة ‌شيطان است
 
علامات رؤياهاي صادقه
كسي كه مي خواهد با دليل و علامت صحيح از درستي خواب خود آگاه شود اموري را بايد رعايت كند از جمله اين كه 1ـ وضو داشته باشد; 2ـ بر پهلوي راست بخوابد; 3ـ در هنگام خواب خداوند متعال را ياد كند; 4ـ شكمش نه زياد پر شده باشد و نه گرسنه باشد.[4]همچنين اموري كه احتمال صادق بودن رؤيا را تقويت مي كند از اين قرارند:
1ـ خواب، در ثلث آخر شب ديده شود، كه آن وقت نزول ملائكه است.[5]2ـ خواب در حالت جنايت و بي­وضويي ديده نشده باشد.[6]البته بايد دقت كرد كه علاوه بر موارد بالا حالات و روحيات و…اشخاص در خوابها تاثير مي گذارد واين به اين معني نيست كه هر كس موارد بالا را رعايت كرد هر خوابي ببيند صادق است، بلكه اينها زمينه خواب هاي صادق را فراهم مي كند.
پاسخ قسمت دوم سؤال: براي چه كساني رؤيا حجت است؟
براي افرادي حجت مي باشد كه در حالت بيداري از عالم طبيعت منزّهند[7] و از اولياي الهي مي باشند، و راه معصيت و گناه را نمي پويند. و چون خود را در عالم طبيعت مشغول نكرده اند و به عالم مثال دست يافته اند، خوابهاي آنها صادق و همچنين حجت براي آن ها مي شود. مانند خواب حضرت ابراهيم ـ عليه السلام ـ كه مأمور مي شود تا اسماعيل ـ عليه السلام ـ را ذبح كند.[8]حدود حجت رؤيا
رؤيا در مورد ما انسانها كه معصوم نيستيم در صورتي حجّت است كه بدانيم از نوع رؤياهاي صادق است و افرادي كه كارشناس اين فن هستند، حجيت رؤيا را تأييد كنند. اما به هر حال بايد دانست كه رؤيا امري قائم به شخص (بيننده خواب) مي باشد و نمي توان آن را در مورد ديگران تعميم داد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ تفسير نمونه، سوره يوسف، آيه 4.
2ـ تعبير خواب ابن سيرين و دانيال.
 
پي نوشت ها:
[1] . قرائتي، محسن، تفسير نور، قم: مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، 1378، ج 6، ص 23.
[2] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، دار احياء تراث عربي، چاپ سوم، 1403، ج 58، ص 209.
[3] . همان، ص 194.
[4] . ابوالفضل جيش بن ابراهيم تفسيلي، تعبير خواب كامل، مترجم، عبدالله موسوي، ايران:انتشارات فؤاد، 1378، ص 5.
[5] . مجلسي، محمد باقر، حلية المتقين، قم:انتشارات هجرت، 1373، ص 246.
[6] . ابوالفضل جيش بن ابراهيم تفسيلي، تعبير خواب، همان.
[7] . جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن، مركز نشر فرهنگي رجاء، چاپ اول، ج 7، ص 113.
[8] . صافات/ 100 ـ 109.