نگاهي به درونمايه و محورهاي سوره ي صف
رنگ و رسم (صبغه) و راهبرد جنبش مکتبي چيست؟
از سوره ي صف پنج بينش را الهام مي گيريم که پاسخ پرسش بالا را مشخص مي سازد:
1- جنبش مکتبي، رنگ و رسمي الهي دارد، همان گونه که پروردگار سبحان مي فرمايد: «صِبْغَةَ اللّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً»(بقره 138)؛ نگارگري الهي، و کيست خوش نگارتر از خدا. از اين رو، جنبش مکتبي در برابر چارچوبهاي نژادي، اقليمي و حزبي کرنش نمي کند. اين جنبش تا بدانجا اوج مي گيرد که مؤمنان را پيکره اي واحد مي سازد، که برخي پشتيبان برخي ديگرند.
اين رنگ و رسم در تسبيحي جلوه گر است که سوره صف بدان آغاز مي شود، پس هر آنچه در آسمانها و زمين است تنها به تسبيح خدا مي پردازند و تنها اوست که قدوس است و ديگر موجودات، قداست و مشروعيت خويش را به اندازه ي نزديکي به او و به ارزشهاي وحياني، از پروردگار مي گيرند. (آيه 1)
2- از ميان برداشتن فاصله ميان نظريه و اجراء و نيز ميان گفتار و کردار، زيرا اين همان فاصله اي است که مايه ي ناهنجاري و شکست مي شود و شکافي است که از آن، نفاق به درون جنبش رخنه مي کند، همانگونه که دشمن نيز از آن به اساس جنبش نفوذ مي نمايد. (آيات 2-3)
3- اتحاد در ظاهر و باطن، همانگونه که بناي ريخته شده از سُرب اينگونه است که در آن هيچ شکستگي يا ترکي نمي بيني که استحکام آن را از ميان ببرد و يا خراشي ظاهري ندارد که دشمن در ويراني آن طمع ورزد. (آيه 4)
4- گردن نهادن به رهبري الهي که در وجود رسول خدا و جانشينان او جلوه گر است، بدين اعتبار که اين گردن نهادن، راهکار نزديکي به خداست و محوري براي يکپارچگي مؤمنان. (آيات 5-7)
5- جهاد در راه خدا، بدين اعتبار که حالت مبارزه ي شجاعانه در برابر دشمنان رسالت و مکتب را نشان مي دهد. شايد جهاد، محور اين سوره باشد که به سبب آن به «صف» نامبردار شده است. ليک سخن از جهاد بر گرد سه محور مي گردد:
الف: جهاد بايد تحت رايت رهبري و با صفهايي به هم فشرده باشد، اين محور شايد در ميان محورهاي سه گانه مهمترين باشد.
ب: خداوند، دينش را بر تمام اديان پيروز مي گرداند و اين به مجاهدان اميد مي بخشد و روحيه پيروزي را در آنان تقويت مي کند. همچنين راهبردهاي آينده را براي آنان ترسيم مي کند تا جهاد اهدافي محدود نداشته باشد. (آيات 8-9)
ج: تشويق به جهاد، که به ضرورت وانهادن خويش به جهاد اشاره دارد، تا معامله سودآور ميان خدا و بنده صورت گيرد. (آيات 10-14)
منبع مقاله :
مدرسي، سيد محمدتقي؛ (1386)، سوره هاي قرآن: درونمايه ها و محورها، ترجمه: محمد تقدمي صابري، مشهد: مؤسسه چاپ آستان قدس رضوي، چاپ اول.