زمان آفرينش آسمانها و زمين بعد از آفرينش حضرت آدم و حوا بوده يا بعد از خروج ايشان از بهشت بوده است؟

با توجه به آيات کريمه قرآن معلوم مي شود كه خلقت جهان و آسمان و زمين قبل از خلقت آدم ـ عليه السلام ـ و جريان خروج او از بهشت است. زيرا مثلاً در آيه اي كه جريان خلافت آدم ـ عليه السلام ـ را مطرح نموده مي فرمايد: (به خاطر بياور) هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان گفت: من در روى زمين، جانشينى قرار خواهم داد. فرشتگان گفتند: پروردگارا! آيا كسى را در آن قرار مى‏دهى كه فساد و خونريزى كند؟! حال اينكه ما تسبيح و حمد تو را بجا مى‏آوريم، و تو را تقديس مى‏كنيم.» پروردگار فرمود: «من حقايقى را مى‏دانم كه شما نمى‏دانيد.» [1] از اين آيه به دست مي آيد كه قبل از آدم ـ عليه السلام ـ آسمان و زميني موجود بوده است و هنوز آدم ـ عليه السلام ـ خلق نشده بود كه فرشتگان از حوادثي كه در آينده بر روي زمين توسط اولاد آدم ـ عليه السلام ـ پديد مي آيد نگران بودند.
و  همچنين در آيه 36 همان سوره در ادامه جريان آدم و حوا ـ عليهما السلام ـ چنين آمده كه آدم و حوا ـ عليهما السلام ـ از سوي خداوند موظف شدند به زمين فرود آيند و زمين جايگاه آنان شود و متاع مورد نيازشان نيز در آن جا فراهم بود.[2] از اين آيه نيز به روشني به دست مي آيد كه زمين قبل از جريان خلقت آدم ـ عليه السلام ـ موجود بوده است و آدم ـ عليه السلام ـ بعد از خوردن از درخت نهي شده، دستور يافت در زمين مستقر شود و به زندگي پرزحمت و مشقت خود در آنجا ادامه دهد و هم چنين از آيه 54 سوره اعراف نيز روشن مي شود كه خلقت زمين و آسمان پيش از آفرينش آدم ـ عليه السلام ـ صورت گرفته است، زيرا در آن آيه، سخن از اين است كه خداوند خلقت آسمان و زمين را در شش روز انجام داد.[3] از اين بيان نيز معلوم است كه در آن دوره كه آفرينش جهان (آسمان و زمين) صورت گرفته و اين خلقت شش روز و يا دوره به طول انجاميده، هنوز آدم و حوا ـ عليهما السلام ـ و ساير جان داران آفريده نشده بودند.
بنابراين ترديدي نيست كه خلقت عالم قبل از آفرينش آدم ـ عليه السلام ـ بوده است.
به علاوه اساساً خلقت آدم و حوا ـ عليهما السلام ـ از زمين و خاك است يعني آدم و حوا ـ عليهما السلام ـ دو موجودند كه از خاك زميني آفريده شده اند. از جمله دلايل ديگر در اين باره كلام مولا علي ـ عليه‎ السلام ـ درباره خلقت آدم ـ عليه السلام ـ است  كه در خطبه  يك نهج البلاغه آمده است . که از اين كلام حضرت نيز به خوبي معلوم مي شود كه خلقت آسمان و زمين قبل از خروج آدم و حوا ـ عليهما السلام ـ از بهشت و حتي قبل از خلقت او بوده است.
عهد عتيق نيز خلقت آدم ـ عليه السلام ـ را بعد از خلقت عالم ذکر کرده است. در اين باره آمده: پس از آن كه خدا آسمان ها و زمين را آفريد و با اراده و كلام روشنائي بخشيد، آب هاي زير فلك را از آب هاي بالاي فلك جدا ساخت، روي زمين را از گياهان گوناگون و انواع جانوران و پرندگان پر ساخت و اجرام فلكي را در آسمان قرار داد. در روز ششم گفت: آدم ـ عليه السلام ـ را مي آفرينم تا به ماهيان دريا و پرندگان آسمان و بهائم و بر تمامي زمين حكومت كند.[4] هم­چنين دانشمندان عمر زمين را چندين هزار سال قبل از خلقت آدم ـ عليه السلام ـ مطرح كرده اند.[5] در مجموع جاي ترديد نيست احتمال هم نمي توان داد كه خلقت عالم بعد از آدم و يا هم­زمان با آن باشد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. آيت الله سبحاني، جعفر، راه خداشناسي، ص 107 به بعد، نشر مكتب اسلام، قم، سال 1375 ش.
2. ناصر مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ج 6، ص 128، ح 19، ص 380، ج 1، ص 178، ص 186، ج 6، ص 122.
 
پي نوشت ها:
[1] . بقره/ 30.
[2] . بقره/ 36.
[3] . اعراف/ 54.
[4] . به نقل از دائرة المعارف الاسلامي، تهران: نشر مركز دائرة المعارف اسلامي، 1374 ش، ج 1، ص 162، ماده آدم.
[5] . همان، ص 364.