مقدمه:
هر پسر و دختري كه به سن رشد و بلوغ مي رسند، بزرگترين آرزويشان اينست كه ازدواج كنند، و با تأسيس زندگي مشترك زناشويي، استقلال و آزادي بيشتري بدست آورند. و يار و مونس مهربان و محرم رازي داشته باشند. زناشويي و تأسيس زندگي مشترك خانوادگي، يك خواستة طبيعي است كه غرائزش در وجود انسانها نهاده شده است. و اين خود يكي از نعمتهاي بزرگ الهي است.
علاقه به خانواده است كه جوانان را از افكار پراكنده و اضطرابهاي دروني، نجات مي دهد. در آنجاست كه مي توانند يار و مونس باوفا و مهرباني پيدا كنند، كه در شدائد و گرفتاريها، يار و غمگسارشان باشد. پيمان مقدس زناشويي،
رشته اي است آسماني، كه دلها را بهم پيوند مي زند، دلهاي پريشان را آرامش مي دهد، و افكار پراكنده را به يك هدف متوجه مي سازد. خانه جايگاه عشق و محبت، كانون انس و مودت و بهترين آسايشگاه است.
همسران، زيباترين لباس همديگرند:[1]
همسران لباس و پوشش همديگر هستند، و اين زيباترين و در عين حال، كاملترين تعبيري است كه خالق منان، تصويرگر جسم و روان انسان، در ارتباط با نحوة روابط همسران بيان فرموده است: «هن لباس لكم أنتم لباس لهن»[2] «آنان لباس شما هستند و شما لباس آنانيد.»
واقع امر اين است كه همة انديشه ها و نظريات و تحقيقاتي كه تاكنون در قلمرو روان شناسي خانواده و روابط مطلوب ميان زن و شوهر، در كشورهاي مختلف مطرح شده، بيانگر اين حقيقت است كه موفق ترين همسران آناني هستند كه از آغاز زندگي مشترك، رابطه اي گرم و صميمي با هم داشته اند و هر قدر كه از زمان بسته شدن پيمان ازدواج آنها مي گذرد و هر سالي كه از زندگي زناشويي شان، سپري مي شود، رابطه آنان گرمتر، صميمي تر و نشاط انگيزتر و زندگي شان پربارتر مي شود. همسران برتر، آنانند كه در پيمودن طريق فلاح و رستگاري، سرمايه و توشه راه مشتركشان، «محبت» است. به طور كلي با توجه به آموزه ها و دستورات ديني، راههاي مختلفي براي ايجاد علاقه، بين زن و شوهر وجود دارد. و بويژه، راههايي براي علاقمند كردن مرد به خانه وزندگي بيان شده است، از جمله:
1. محبت:[3] همه انسانها تشنة دوستي و محبت هستند و دوست دارند كه محبوب ديگران باشند. دل انسان به محبت زنده است. كسي كه بداند محبوب ديگران نيست، خود را بي كس و تنها مي شمارد و همواره، پژمرده و افسرده است. خانم محترم! همسر شما هم از اين احساس غريزي، به دور نيست. ا و نيز، تشنه عشق و محبت است. پيش از ازدواج، از محبت هاي بي شائبه پدر و مادر برخوردار بوده، بعد از ازدواج، خود را در اختيار شما قرار داد. و انتظار دارد
محبت هاي آنان را از سوي شمانيز ببيند. و از صميم قلب، دوستش بداريد. رشته دوستي را از همه بريده و به تو پيوند داده است و انتظار دارد كه شما به تنهايي، به اندازة همه، دوستش داشته باشيد. اگر او را دوست داشته باشي، او هم به شما علاقمند خواهد شد. زيرا محبت، يك پيوند دو طرفي است و مهرباني و اظهار محبت واقعاً اعجاز مي كند. اگر او بداند كه واقعاً محبوب همسرش است، حاضر است براي تأمين سعادت و رفاه خانواده اش، تا آنجا كه در توان دارد، فداكاري و كوشش كند. مردي كه كمبود محبت نداشته باشد، كمتر اتفاق مي افتد، كه دچار بيماريهاي روحي و ضعف اعصاب گردد. خانم گرامي! اگر شوهرت بداند كه دوستش نداري، از تو دلسرد مي شود، به زندگي و كسب و كار، بي علاقه مي گردد، گرفتار پريشاني و بيماريهاي رواني مي شود، از خانه و زندگي فرار مي كند و در ميدان زندگي، سرگردان مي گردد. ممكن است از ناچاري به مراكز، فساد پناه ببرد. پيش خود فكر مي كند چرا بايد زحمت بكشم و حاصل دست رنجم را به افرادي تقسيم كنم كه دوستم ندارند. پس بهتر است حاصل دست رنجم را براي كساني صرف كنم، كه مرا واقعاً دوست دارند. خانم محترم! رشته محبت را به گردن شوهرت، بينداز و بدين وسيله او را به سوي خانه و خانواده جذب كن. ممكن است شوهرت را قلباً دوست بداري، اما اين مقدار كافي نيست. بلكه بايد آن را به زبان بياوري، بلكه بايد از رفتار و گفتار و حركاتت، آثار عشق و علاقه، نمايان باشد. چه اشكالي دارد كه گاه گاه بگويي: عزيزم! واقعاً تو رادوست دارم؟ و آيا اگر از سفر آمد، لباس نو يا دسته گل، تقديمش كني و بگويي؛ چه خوب شد كه آمدي، دلم برايت تنگ شده بود. اگر ديرتر از زمان معمول به خانه آمد، اظهار كن؛ در انتظار آمدنت بوم و از دير آمدنت نگران شدم.
2. خوب شوهر داري كردن:[4] اسلام، شوهرداري را همانند جهادي براي زن ذكر كرده است: جهاد المرأة، حسن التبّعل،[5] جهاد زن، نيكو شوهرداري كردن است. به عبارت ديگر، زني كه در سنگر خانواده، بوجهي نيكو، مشغول انجام وظيفه است، همانند سربازي است كه در ميدان جنگ به نفع خدا، شمشير مي زند. و اين تعبير زيبايي در اسلام، براي زنان است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. در خوب شوهرداري، همه مسايل و نكاتي كه مورد بحث خانواده است،
مي گنجد. از نرمي، ملايمت اطاعت، تحمل دشواريها، حتي تحمل گرسنگي ها و تشنگي ها و بالاخره فدا كردن آسايش و رفاه خود براي جلب رضاي خدا، كه اين همه در قالب جهاد وجود دارد. زن مونس مهرباني براي شوهر است، چون مادري است كه او را نوازش مي كند، همكار و همراه اوست. پس بايد در برابر بداخلاقي او، خود را نبازد، صبر خود را از دست ندهد. به عنوان مصاحب و همدم با او رابطه برقرار كند. بالاخره، اگر زن به فن شوهرداري آشنا باشد و وظايفي را كه خدا، برايش مقرر فرموده انجام دهد، مي تواند از يك مرد عادي، بلكه از يك مرد بي عرضه و بي لياقت، يك شوهر لائق و آبرومند بسازد، و او را به اوج ترقي برساند.
3. آرايش و زنيت داشتن در خانه:[6]معمولاً اكثر خانم ها، وقتي مي خواهند به گردش بروند يا در مجلس جشني شركت نمايند. يا به مجلس شب نشيني و مهماني بروند، آرايش مي كنند، بهترين لباسها را مي پوشند. و به بهترين وجهي كه برايشان مقدور است، از منزل خارج مي شوند ولي هنگاميكه به منزل برگشتند، فوراً لباس هاي خوب و زيبا را از تن خارج ساخته، لباس هاي معمولي مي پوشند. در داخل خانه مقيد به پاكيزگي و نظافت نيستند، آرايش و زينت نمي كنند. با موهاي ژوليده در منزل
مي گردند. در صورتي كه بايد كار، برعكس باشد. زن بايد در خانه و براي شوهرش آرايش و دلبري كند. بايد براي شوهرش كه شريك زندگي و ياور و مونس دائمي مي باشد، زينت و دلربايي كند. بايد دلش را بدست آورد تا دلبران كوچه و خيابان، نتوانند در دلش جا باز كنند. خانم گرامي، بدست آوردن دل يك مرد، آن هم براي هميشه، كار ساده اي نيست. پس نگو: او كه مرا دوست دارد، پس چه احتياجي دارد به سر و وضع خودم برسم و برايش دلربايي كنم، بايد عشق او را براي هميشه نگهداري كني. يقين بدان كه شوهرت دوست دارد، هميشه تميز و مرتب و زيبا باشي ولو به زبان نياورد. اگر بر طبق خواسته هاي باطني او رفتار نكني و در منزل به خودت نرسي، ممكن است در خارج منزل، چشمش به زنان تميز و آرايش كرده، بيفتد و از تو دلسرد شده و از راه منحرف گردد، وقتي خانمهاي تميز و مرتب را ديد و آنها را با سر و وضع كثيف و نا مرتب شما مقايسه كرد، خيال مي كند، فرشتگاني هستند كه از آسمان نازل شده اند. تو هم در خانه برايش آرايش كن و لباس خوب بپوش و دلبري و طنازي كن تا بفهمد كه تو از آنها كمتر نيستي، بلكه بهتر و زيباتر هستي. در آن صورت مي تواني به دوام عشق او اميدوار باشي و براي هميشه دلش را مسخر گرداني.
4. رعايت حجاب اسلامي:[7]زن و مرد گرچه در بسياري از امور اشتراك دارند، ولي امتيازات ويژه اي نيز دارند. يكي از امتيازات مهم آنان اين است كه، زن موجودي است ظريف و لطيف و زيبا و محبوب. زن دلبر است و مرد دلداده، زن، جاذب است و مرد مجذوب. مرد دوستدار است و زن دوست داشتني. هنگامي كه مرد با زني ازدواج مي كند، مي خواهد تمام خوبيها و زيباييهاي اين موجود ظريف را در انحصار خويش ببيند. زني را دوست دارد كه زيبائيها، دلبريها و طنازيها، شوخيها و خوشمزه گيها، همه چيزش را در انحصار شوهرش قرار دهد و نسبت به مردان بيگانه، جداً اجتناب نمايد. مرد بسيار غيور است و نمي تواند تحمل كند كه مرد بيگانه اي به همسرش نگاه كند. يا با او در ارتباط باشد، چنين عملي را تجاوز به حق مشروع خويش مي داند. مرد انتظار دارد كه همسرش با رعايت پوشش و حجاب اسلامي و با تقيد به ضوابط شرعي و قوانين اخلاقي و با حفظ متانت و حياء اسلامي، او را در اين خواسته مشروع، كمك و ياري نمايد. اگر همسرش به اين وظيفه اسلامي و اجتماعي، عمل كرد، او نيز با آرامش خاطر، زندگي مي كند و براي تأمين نيازمنديهاي خانواده اش تلاش مي نمايد. و بر محبتش اضافه مي گردد. و همين صفا و محبت سبب مي شود كه او نيز به زنان بيگانه، بي توجه باشد. اما اگر مرد مشاهده كرد كه همسرش تقيّدي به پوشش اسلامي ندارد، همواره پريشان خاطر و بدبين مي شود. محبت و صفايش، نسبت به خانواده، تدريجاً كم مي شود.
5. پيشباز و بدرقه رفتن:[8]زن هنگام بيرون رفتن شوهر از خانه، او را بدرقه كند، چند قدمي پشت سرش برود. و خداحافظي كند. و نيز هنگام وارد شدن مرد به خانه بايد زن به استقبال شوهر رود. بانوي محترم! به استقبال و بدرقة شوهر رفتن، براي هيچ كس سودي ندارد، جز براي خودت. اين عمل، محبت و صفا و صميميت تو را با شوهرت مستحكم تر مي كند.
6. و بالاخره، عوامل ديگري از قبيل، اطاعت از شوهر، نرمي و مدارا، دلجوئي و سپاسگزاري از شوهر، و انجام وظايف خويش به نحو احسن، موجب دلگرمي مرد به خانه و زندگي مي شود.
معرفي منابع براي مطالعه بيشتر:
1. ازدواج و شيوه همسرداري، محمد محمدي اشتهاردي، انتشارات نبوي. چاپ هفتم، سال 77.
2. رويكردي نوين در روابط خانواده، عزت السادات ميرخاني، ناشر: سفير صبح.
3. نظام خانواده در اسلام، ترجمه: لطيف راشدي، سازمان تبليغات اسلامي، چاپ دوم.
4. همسرداري، ابراهيم اميني، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي (اين كتاب بسيار ارزشمند است و مي توان گفت كه جواب كامل سؤال شما در اين كتاب آمده است حتماً مطالعه شود.)
پي نوشت ها:
[1] . همسران برتر، غلامعلي افروز، انتشارات انجمن اولياء و مربيان، چاپ: آرين، چاپ سوم، ص 46.
[2] . بقره / 187.
[3] . همسرداري، ابراهيم اميني، انتشارات اسلامي، چاپ پانزدهم، ص 29.
[4] . خانواده در اسلام، علي قائمي، انتشارات انجمن اولياء و مربيان، چاپ هفتم، ص 162.
[5] . بحارالانوار، ج 103، ص 252.
[6] . همسرداري، ابراهيم اميني، ص 122.
[7] . همسرداري، ابراهيم اميني، ص 65.
[8] . خانواده، سي جواد مصطفوي، انتشارات هاتف، چاپ نهم، سال 76، ص 25، جلد اول.