زهد و ثروت-معنای زهد

یکی از کمالات اخلاقی انسان زهد و ساده زیستی است امام صادق (ع ) در روایتی می فرماید: زهد نه آنست که مال دنیا را تباه کنی و نه آنکه حلال آنرا بر خود حرام گردانی . بلکه زهد آن است که اعتمادت به آنچه نزد حق است بیش از آن باشد که در نزد خودت یافت می شود. (رک : البحار, 77/172/8) و امیرالموئمنین علی (ع ) می فرماید: زهد در یک آیه از قرآن بیان شده است آنجا که می فرماید: تا آنکه بخاطر از دست دادن چیزی متأسف و متأثر نشوید و بر آنچه بدستتان رسیده فرحناک نباشید. (ر.ک : البحار, 78/37/3) و لذا پارسایی دل بستن به امر باقی و دل نبستن به امر فانی است. جدایی از زمین و قرب به ملکوت است. سبکبال گشتن برای پرواز در آسمان فضایل و ملکات انسانی است. نکته ای که در این باره باید دقت شود این است که زهد یک امر قلبی و باطنی است و منافاتی با ثروتمندی انسان در خارج ندارد. در روایات اسلامی خانه بزرگ از عوامل خوشبختی و سعادت انسان به حساب آمده است(محمد ری شهری، میزان الحکمه، نشر دار الحدیث، چاپ 1، ج 5، ص 2476، حدیث 8562 )و این به معنای رغبت به دنیا نیست. انسان می تواند در عین دارایی دلبسته به دنیا نباشد و آن را در راه خیر و سعادت دنیا و آخرت خود و دیگران مصرف نماید . حقیقت زهد هم برای کسی نمود واقعی پیدا می کند که اموال فراوانی دارد, ولی دلبسته و وابسته به اموال خود نیست و به آنچه نزد خدای متعال است اعتمادش بیشتر است از آنچه نزد خود او است و با کم و زیاد شدن دارایی هم نه خوشحال می شود و نه اندوهگین, بلکه تنها نیک و بد رابطه او با خدای متعال است که او را خوشنود و یا اندوهگین می سازد و نه آمد و رفت دنیا. معنی زهد و دلبسته نبودن به دنیا و زینت های آن از قبیل زن و فرزند و اموال این است که انسان اینها را کمال مطلوب خود نداند انسان ظرفیتی دارد که می تواند به کمال لایتناهی برسد علاقه و میل به امکانات دنیا نباید جای کمال مطلوب را بگیرد خدا و آخرت کمال مطلوب انسان است و انسان برای انها خلق شده امکانات مادی هم ابزاری برای رشد است و وسیله است نه هدف نباید زن و فرزند خانه به صورت هدف نهایی خلقت در آید. هر کسی برای آسایش زن و فرزند و میهمان که رفت و امد می کنند خانه ای متناسب با شان خود نیاز دارد و این منافاتی با دلبسته نبودن به آن ندارد. بسیاری از افراد خانه و امکانات وسیع دارند ولی هنگامی که لازم شد از همه انها صرف نظر می کنند و به میدان جهاد می روند و کسانی هم اندک مالی دارند و در هنگامه خطر هم حاضر نیستند از ذره ای از آنها صرف نظر کنند.(- شهید مطهری، بیست گفتار، انتشارات صدرا، چاپ 24، ص 167.) در پایان گفتنی است: زهد دارای درجات است. که ترک محرمات اولین درجه ان است و بعد ترک مشتبهات و بعد ترک مباحات و آسایش های مشروع، بنابراین اگر چه خانه وسیع موجب آسایش انسان است. اما کسانی که دارای درجات بالای زهد هستند از ان چشم می پوشند چنان که پیامبر (ص) در یک حجره زندگی می کرد و خانه امام علی علیه السلام کوچک بود.