زيبا بودن مسجد، از نظر روايات و اثرگذاري آن در روحية معنوي انسان، چگونه است؟

دربارة زيبا نمودن و زيبا سازي مسجد شش صورت مي‌توان تصور كرد: 1ـ زينت در و ديوار مسجد به امور زينتي، غير از طلا و نقره[1] مثل كاشي كاري و.. 2ـ پاكي از آلودگي، گردخاك، ناپاكي. 3ـ آباداني مسجد و تعمير آن. 4ـ زيبا بودن طرح نقشه مسجد و با صفا بودن كيفيت ترسيم آن و سبزي كاري، چمن كاري و گل کاري. 5ـ تميز بودن كساني كه وارد مسجد مي‌شوند از نظر لباس و عطر و…[2]. 6ـ ايجاد جاذبه در مسجد همانند مؤذن خوش صدا، امام خوش خلق و زيبا و…
به عنوان نمونه،‌ در تاريخ زندگي امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ آمده: هنگامي كه به نماز برمي‌خواست، بهترين لباس خود را مي‌پوشيد. سئوال كردند: چرا بهترين لباس خود را مي‌پوشيد؟ فرمود: «ان الله جميل و يحب الجمال» خداوند زيبا است و زيبايي را دوست مي‌دارد و به همين جهت من لباس زيبا براي راز و نياز با خدايم مي‌پوشم و هم او دستور داده است كه زينت خود را به هنگام رفتن به مسجد بر‌گيرد»[3]اسلام عزيز بر زيبايي مسجد، و نظافت آن از طرق مختلفي تأكيد و سفارش نموده است.
اما درباره اين که: «اثرگذاري آن در روحية معنوي چگونه است؟» در قسمت اول بحث روشن شد كه همة آن سفارشات براي اين است كه زمينة معنوي بيشتري فراهم شود، و اسلام به اين مقدار اكتفا نكرده است بلكه دستورات زيادي داده است كه محيط معنوي مسجد زيباتر شود. 1ـ از غيبت نهي[4] و دستور داده كه سخنان لغو و بي‌فايده را كنار نهند[5] و از گفت و گوهايي كه بوي دنياپرستي و دنياخواهي مي‌دهد، پرهيز شود.[6] خداوند به پيامبر اعظم فرمود: «مبادا بنده در حالي كه ستمي بر يكي از بندگانم برعهدة آنهاست به خانه‌اي از خانه‌هايم وارد شوند، من چنين شخصي را حتي در حالي كه نماز مي‌گذارد لعن مي‌كنم مگر آن‌كه آن ظلم را جبران كند»[7] 2ـ قرآن مسجد را جايگاه ذكر و ياد خداوند و به زبان آوردن اسماي حسناي او مي‌داند[8]، لذا نمازگذار بايد با طهارت وارد مسجد شود و در هنگام ورود دعا بخواند و بعد از داخل شدن دو ركعت نماز تحيت گذارد، و عبادت و پرستش خالصانه داشته باشد،[9] چرا كه مسجد محل زيارت خداوند است چنان‌كه خود فرمود: «طوبي بعبد توضأ في بيتة ثم زارني في بيتي»[10] خوشا به حال بنده‌اي كه در خانه خويش وضو بگيرد آن‌گاه مرا در خانه‌ام زيارت كند و سرانجام نور اين معنويات است كه از مساجد به سوي آسمان‌ها مي‌تابد و ملائكه‌ها را به خود جلب مي‌كند[11] خلاصة كلام، زيبايي و نظافت و خلوص نيت است كه زمينه را براي عبادت پرحضور و خالصانه فراهم مي‌نمايد، تا مؤمنان در آن‌جا با پرداختن به نماز و ذكر و دعا زنگار غفلت را از دل و جان بشويند و با خداوند تبارک و تعالي به معناي واقعي كلمه‌اش بگيرند، نكته پاياني اين كه: زيبايي ظاهر مسجد باعث مي‌شود انسان بيشتر در آن بماند و استفادة معنوي بيشتري نمايد و هنگام بيرون رفتن از مسجد عجله نكند، و خود ماندن و عجله نكردن در نماز، زمينة حضور قلب بيشتري را براي انسان فراهم مي‌كند و آن مواجي را که در روايات براي مؤمن در نماز بيان کرده اند، براي او حاصل شود لذا زيبايي ظاهري مسجد نقش بسيار مهمي در بهره برداري معنوي از مساجد دارد و روح نشاط ظاهري و باطني را در نمازگزار تقويت مي کند.
زيبايي ظاهري و معنوي مسجد كاملاً مطلوب اسلام و روايات است و با دستورات فراوان، زمينة بيشتر اين زيبايي را فراهم نموده است و اثر مسجد زيبا و نظيف بر روحية معنوي انسان بسيار مؤثر است در اين خصوص اسلام دستوراتي داده است كه اثر معنوي بيشتري در نمازگزاران، ايجاد شود.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ احكام مسجد، ابوالقاسم رزاقي (حزب جمهوري اسلامي)
2ـ مسجد نمونه، رحيم نوبهار، قسمت الف، ب، ج، بلكه تمام كتاب.
3ـ سيماي مسجد، دوجلد، رحيم نوبهار.
4ـ تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و همكاران، ج6، ص 147-153.

پي نوشت ها:
[1] . حر عاملي، وسائل الشيعه، بيروت، داراحيا التراث العربي، ج3، ص 493.
[2] . همان، ص503.
[3] . وسائل الشيعه، همان، ج3، ص340.
[4] . همان، ج3، ص 85.
[5] . همان، ص 86.
[6] . همان، ص 493.
[7] . نوري، ميرزا حسين، مستدرك الوسائل، مشهد، مؤسسه آل البيت، چاپ اول، 1408 هـ ، ج3، ص 446، روايت 18.
[8] . حج/40.
[9] . جن/18.
[10] . وسائل الشيعه، همان، ج1، ص 268.
[11] . همان.