بسم الله الرحمن الرحيم *الم*ذلک الکتاب لا ريب فيه هدي للمتقين ،الذين يومنون بالغيب و يقيمون الصلاه و مما رزقناهم ينفقون *والذين يومنون بما انزل اليک و ما انزل من قبلک و بالاخره هم يوقنون *اولئک علي هدي من ربهم و اولئک هم المفلحون*
درادامه اين بخش به آيات سوره بقره مي رسيم چنان که مي دانيم آغازبيست و نه سوره قرآن با حروف مقطعه شروع شده است .اين حروف هميشه جزء کلمات اسرارآميز قرآن محسوب مي شده و مفسران براي آن تفسيرهاي متعددي ذکر کرده اند .که مهمترين آنها اشاره به اين است که :اين کتاب آسماني با آن عظمت و اهميتي که تمام سخنوران عرب و غيرعرب را متحيرساخته و دانشمندان را از معارضه با آن عاجز نموده است،ازنمونه همين حروفي است که در اختيار همگان قرار دارد.درست همان طورکه خداوند بزرگ ازخاک موجوداتي همچون انسان با آن ساختمان شگفت انگيز،انواع پرندگان زيبا،جانداران متنوع و گياهان و گلهاي رنگارنگ مي آفريند و ما از آن کاسه و کوزه و مانند آن مي سازيم.
درابتداي اين سوره خداوند از متقين سخن مي گويد،پرهيزگاراني که اسلام را درتمام ابعاد پذيرفته اند.و 5 ويژگي آنان را بيان مي کند:

1-باورو اطمينان به عالم غيب؛
 

غيب و شهود دو نقطه مقابل يکديگرند عالم شهود ،عالم محسوسات است وجهان غيب ماوراء حس .زيرا “غيب “در اصل به معني چيزي است که پوشيده و پنهان است و چون عالم ماوراء محسوسات از حس ما پوشيده است به آن غيب گفته مي شود .مؤمنان مرز جهان ماده را شکافته خويش را از چهار ديواري آن گذرانده اند،آنها با اين ديد وسيع با جهان فوق العاده بزرگتري ارتباط دارند درحالي که مخالفان آنها اصرار دارند انسان را همچون حيوانات در چهار ديواري ماده محدود کنندو اين سيرقهقرايي را تمدن و پيشرفت و ترقي نام مي نهند!

2-عشق به نماز
 

مومناني که به جهان ماوراء الطبيعت راه يافته اند در يک رابطه دائمي و هميشگي با آن مبدا بزرگ آفرينش ،تنها در برابر او سر تعظيم خم مي کنند و تسليم شدن در برابر جباران و ستمگران دربرنامه آنها وجود نخواهد داشت.
کسي که شبانه روزحداقل پنج بار در حضور خداوند قرار مي گيرد .و با او به راز و نياز مي پردازد فکراو ،عمل او،گفتار او،همه خدايي مي شود و چنين انساني چگونه ممکن است برخلاف خواست او گام بردارد (مشروط براين که راز و نياز به درگاه حق،از جان و دل سرچشمه گيرد و با تمام قلب رو به در گاهش آورد)

3-اهل جود و کرم
 

قابل توجه اينکه قرآن نمي گويد:”من اموالهم ينفقون ؛از اموالشان انفاق مي کنند”بلکه مي گويد:”مما رزقناهم ؛از آنچه به آنها روزي داديم “بنابراين مردم پرهيزگار آنها هستند که نه تنها از اموال خود بلکه ازعلم ،عقل و دانش،نيروي جسماني و مقام و موقعيت اجتماعي خود و خلاصه از تمام سرمايه هاي خويش به آنها که نيازمنداند ،مي بخشد بي آنکه انتظار پاداشي داشته باشد.
اين طرزتفکر که انسان مال خدا را ،به بندگان او داده اما نتايج و برکات مادي و معنويش را براي خود خريده است،روح انسان را از بخل و حسد پاک مي کند و جهان :تنازع بقا”را به “دنياي تعاون”تبديل مي سازد.
خواجه عبدالله انصاري مي گويد :اهل شريعت را اندکي صدقه دادن تبرع است ولي اهل حقيقت هر چه دارند بذل کنند ونيز خود را مقصردانند!
کسي از شبلي پرسيد :زکات 200دينارچند ديناراست ؟گفت:از آن خود مي پرسي يا از آن من ؟گفت:مگر زکات دادن من و تو فرق دارد؟گفت:اگر تو دهي زکات آن پنج ديناراست و اگر من دهم همه دويست ديناراست!

4-ايمان به وحدت در برنامه هاي الهي
?

متقين کساني اند که نه تنها اختلافي از نظر اصول و اساس در دعوت انبياء نمي بينند ،که آنها را معلمان و مربيان هماهنگي مي دانند که يکي پس از ديگري دراين آموزشگاه بزرگ جهان انسانيت براي پيش بردن انسانها در سيرتکاملشان گام نهاده اند .آنها نه تنها اديان آسماني را مايه تفرقه و نفاق نمي شمرند که با توجه به وحدت اصولي،آنها را وسيله اي براي ارتباط و پيوند ميان انسان ها مي دانند.کساني که داراي اين درک و ديد باشند روح خود را از تعصب پاک مي سازند و همه هاديان راه توحيد را محترم مي شمرند.

5-ايمان به دنياي آخرت
 

ايمان به رستاخيزآخرين صفتي است که دراين سلسله از صفات براي پرهيزگاران بيان شده است .متقين اعتراف دارند:عدالت مطلق پروردگاردر انتظار همگان است و چنان نيست که اعمال ما دراين جهان بي حساب و پاداش باشد.اين اعتقاد به انسان آرامش مي بخشد. از فشارهايي که از طريق انجام مسئوليت ها برآورده مي شود نه تنها رنج نمي برد که از آن استقبال هم مي کند.همچون کوه در برابر حوادث مي ايستد ،در برابربي عدالتي ها تسليم نمي شود و مطمئن است کوچک ترين عمل نيک و بد،پاداش و کيفر دارد.
زندگي دراين جهان همچون زندگي دوران جنيني است که هرگزهدف آفرينش انسان نبوده بلکه يک دوران تکاملي است که براي زندگي ديگري ولي تا اين چنين سالم و دورازهرگونه عيب متولد نشود در زندگي بعد از آن خوشبخت و سعادتمند نخواهد بود.
ايمان به قيامت انسان را دربرابرگناه کنترل مي کند و به تعبير ديگرگناهان ما با ايمان به خدا و آخرت نسبت معکوس دارند،به هرنسبت که ايمان قوي تر باشد گناه کمتراست.در سوره ص آيه 26مي خوانيم ،خداوند به داوود (ع)مي فرمايد :”ولا تتبع الهوي فيضلک عن سبيل الله ان الذين يضلون عن سبيل الله لهم عذاب شديد بما نسوا يوم الحساب؛از هواي نفس پيروي مکن که تو را ازمسيرالهي گمراه مي سازد کساني که ازطريق الهي گمراه شوند،عذاب دردناکي دارند چرا که روز قيامت را فراموش کردند.”
آنها که اين 5 صفت ؛ايمان به غيب ،نماز،انفاق،باور همه پيامبران و وحدت تعاليم الهي ،باور به روز حسابرسي ،را در خود محفوظ بدارند به هدايت و رستگاري مي رسند،آن هدايت و رستگاري که از سوي خداوند تضمين شده است و تعبيربه”من ربهم”اشاره به همين حقيقت است.
برگرفته ازتفسير نمونه؛آيت الله مکارم شيرازي و تفسير خواجه عبدالله انصاري.
منبع:نشريه راه قرآن،شماره24.