دکتر سيد مصطفي محقق داماد، در سال 1324/ ش در شهر قم در يکي از اصيل ترين خانواده هاي روحانيت شيعه، چشم به جهان گشود، پدرش مرحوم آيت ا…. محقق داماد و جد مادري ايشان علامه حائري يزدي مؤسس حوزه علميه قم مي باشد. وي پس از طي دوران تحصيلات مقدماتي وارد حوزه علميه قم شد، و در آن حوزه مقدسه به تحصيل علوم پرداخت، دروس سطوح عالي فقه و اصول را نزد آيات عظام منتظري، سلطاني آموخت و در سال 1340 به درس خارج علوم اسلامي وارد شد تا آن که در سال 1348 از علما و مراجع وقت، درجه «اجتهاد» کسب کرد و تا سال 1360 در قم به تدريس و تحقيق ادامه داد وي عمده دوره علوم عقلي و حکمت اسلامي را نزد استاد مرتضي مطهري و فقه و اصول تحليلي را نزد آيات عظام آملي لاريجاني و حاج سيد محمدرضا گلپايگاني و مرتضي حائري يزدي و پدرش مرحوم محقق داماد طاب ثراهم آموخت.
همزمان با تحصيلات حوزوي، به تحصيلات دانشگاهي نيز اشتغال داشت، و بدين ترتيب از دانشگاه تهران موفق به اخذ درجه ليسانس و فوق ليسانس در حقوق و فلسفه اسلامي شد، پس از آن براي اخذ درجه دکتري در سال 1988 م/ در بخش حقوق بين الملل به دانشگاه فرانسوي زبان، لووَن بلژيک وارد شد، و پس از طي مراحل لازم در سال 1995 موفق به اخذ درجه علمي P. H. D شد، عنوان رساله دکتري ايشان به شرح زير مي باشد:
Protection of Individual in Times of Armed Conflict According to International and Islamic Law.
رساله مزبور، که با راهنمايي پروفسور ورهون رئيس بخش حقوق بين المللي دانشگاه لووَن انجام يافته به اتفاق آراء هيأت داوران با درجه «ممتاز» پذيرفته شد، و هم اکنون توسط يکي از ناشران خارجي در دست انتشار است.
وي در سال 1360 / ش با پايه 1 قضايي از سوي شوراي عالي قضايي وقت به رياست بازرسي کل کشور جمهوري اسلامي ايران منصوب شد و در سال 1370/ ش از اين سمت استعفا داد. در سال 1365/ ش با پايه 5 دانشياري به عضويت هيأت علمي دانشکده حقوق درآمد و در سال 1370 / ش به اتفاق آراء مجمع عمومي فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران به عنوان عضو پيوسته فرهنگستان مزبور پذيرفته شد.
هم اکنون در تهران استاد پايه 10 دانشکده حقوق و رئيس گروه مطالعات اسلامي فرهنگستان علوم مي باشد. به علاوه عضويت هيأت امناء و مجامع علمي چندين دانشگاه و مراکز علمي کشور را نيز به عهده دارد.
وي به زبانهاي انگليسي، عربي مسلط است و به زبان فرانسه آشنايي کامل دارد و تاکنون تعداد 10 جلد کتاب و ده ها مقاله در حقوق و فلسفه و دين به زبانهاي انگليسي، عربي، فارسي، تأليف نموده و در کنفرانس هاي بين المللي متعددي شرکت و ايراد سخنراني نموده است.
استاد هفته اي دو روز در قم براي طلاب علوم ديني قم جلسه تدريس و پژوهش دارند. و مابقي ايام هفته در دانشکده هاي حقوق تهران، شهيد بهشتي، تربيت مدرس و شهيد مطهري در کرسي هاي حقوق خصوصي و فلسفه اسلامي تدريس مي کنند. به علاوه روزهاي معيني را در فرهنگستان علوم به کارهاي پژوهشي و طرحهاي مربوط به معارف و مطالعات و تحقيقات اسلامي مي پردازند و در جلسات شوراها و هيأت هاي علمي براي تصميم گيري شرکت مي کنند.

الف) سوابق شغلي و سمتهاي علمي:

1- پايه 11 قضايي
2- استاد و رئيس گروه حقوق دانشگاه
3- رئيس سازمان بازرسي کل کشور جمهوري اسلامي ايران
4- رئيس کميسيون تدوين لوايح قضايي ايران
5- رئيس گروه علوم و معارف اسلامي فرهنگستان علوم ايران
6- رئيس گروه حقوق سازمان سمت «سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاهها»
7- عضو کميسيون حقوق مدني- دادگستري جمهوري اسلامي ايران
8- عضو شوراي عالي پژوهشگاه مطالعات فرهنگي
9- عضو شوراي علمي و رئيس گروه حقوق دائرة المعارف بزرگ اسلامي
10- عضو هيأت امناي دانشگاههاي کشور جمهوري اسلامي ايران
11- عضو هيأت داوران خبرگان بدون مدرک
12- سردبير فصلنامه فرهنگستان علوم
13- عضو هيأت تحريريه فصلنامه سياست علمي و پژوهشي وزارت آموزش عالي
14- رئيس هيأت مديره بنياد موقوفه مرحوم دکتر محمود افشار
15- عضو هيأت مشاوران عالي کتابخانه ملّي کشور
16- رئيس گروه حقوق دانشگاه تربيت مدرس

ب) آثار علمي:

تأليفات: تأليف بيش از ده کتاب در رشته هاي مختلف حقوق، فلسفه و دين که تحت عناوين ذيل مي باشند.
1- دوره اصول فقه در سه جلد به زبان فارسي
2- قواعد فقه در دو جلد به زبان فارسي
3- حقوق خانواده در يک جلد به زبان فارسي
4- تحليل فقهي وصيت در يک جلد به زبان فارسي
5- تحليل فقهي اخذ به شفعه در يک جلد به زبان فارسي
6- تحليل فقهي احتکار در يک جلد به زبان فارسي
7- بررسي فقهي و حقوقي وصيت
8- مطالعات تطبيقي در فلسفه اسلامي «ترجمه از انگليسي به فارسي» در يک جلد
9- تکامل جانداران (ترجمه از انگليسي) يک جلد
10- حقوق بين الملل عمومي اسلامي «ترجمه از انگليسي به فارسي» در دو جلد
11- سير فلسفه در جهان اسلام « ترجمه از انگليسي به فارسي» در يک جلد.
12- .Protection of Individual in time of Armed Conflict According to International and Islamic Law
(رساله دکتر که با درجه ممتاز پذيرفته شده است.)

ج) مقالات:

تدوين بيش از 30 مقاله در رشته هاي فلسفي، دين و حقوق از جمله:
1- مفهوم اسلامي حقوق بشر دوستانه به زبان فارسي
2- رعايت قوانين انسان دوستانه بين المللي به زبان فارسي
3- حقوق بشر از ديدگاه علي (عليه السلام) به زبان فارسي
4- اسلام و دعوت اديان به رعايت حق کرامت انساني (به زبان فارسي)
5- مقاله: «Religious Minorities in the Islamic Republic of Iran» به زبان انگليسي.
6- نظام حقوقي اسلام
7- نظريه عسر
8- تحليلي پيرامون (اذن)
9- حقوق اقليت ها
10- علم و ايمان از نظر اسلام
11- حقوق خانواده 1 و 2
12- مطالعات تطبيقي در اصول عقايد اديان وحياني
13- رابطه فقه و اخلاق خانواده و اصول آن از ديدگاه حکماي مسلمان
14- کلمة الله في علم الکلام… به زبان عربي
15- حقوق ازدواج در اسلام
16- قاعده بيّنه
17- قاعده من ملک
18- قاعده اقرار
19- حقوق اهل بيت در کتاب
20- مقاله: «Religious Tolerance and Universal Brotherhood in Islam» به زبان انگليسي

د) کنفرانسها:

شرکت در کنفرانسهاي بين المللي و ايران مقاله از جمله کنفرانس قضايي کوالالامپور موضوع مقاله تجديد نظر قضايي در اسلام، کراچي: موضوع مقاله سيستم قضايي اسلام، کنفرانس حقوق بشر هامبورگ: موضوع حقوق اقليتها، کنفرانس حقوق بشر تهران: موضوع کرامت انساني در اسلام، کنفرانس اديان مالتا: موضوع ديالوگ بين الاديان، کنفرانس ميلان، لوُون و همچنين کنفرانس شيعه شناسي دانشگاه تمپل «Temple» در فيلادلفيا. موضوع اجتهاد شيعي، سمينار حقوق اسلامي در عمان (اردن)- موضوع حقوق عمومي و خصوصي در سيستم حقوق اسلامي- سمينار کنترل جمعيت در آنکارا- موضوع کنترل جمعيت از نظر حقوق اسلامي
کنفرانس اديان آتن سال 1989 ميلادي- موضوع محيط زيست انساني از ديدگاه اسلام.
کنفرانس ديالوگ اديان آتن سال 1990 ميلادي موضوع از خود بيگانگي در فلسفه اسلامي.
کنفرانس خانواده در واشنگتن دي- سي، دسامبر 1995 ميلادي- موضوع کنفرانس (تلفيق علم و دين) ژانويه سال 1996 ميلادي.
منبع مقاله :
محقق داماد، مصطفي؛ (1378)، دين، فلسفه و قانون، تهران: انتشارات سخن، چاپ اول