در طول تاریخ بشریت همواره خدای متعال اولیای خود را در قالب افرادی شاخص و برتر در پیش روی جامعه انسانی قرار داده و با برجسته کردن روحیات، محاسن و فضایل و کمالات آنها به نوعی مسیر سعادت، کمال و ترقی را به جامعه بشری در قالب الگوی های زیبای زندگی معرفی کرده است. یکی از این افراد شاخص «سید حسن مُدَرّس» فقیه، سیاستمدار شیعی و روحانی مبارز در تاریخ ایران است که در اوضاع خفقان و سلطه قاجار و حکومت پهلوی الگو و مدل بی بدیلی از شیعه انقلابی به شمار می آمد. روحانی مجاهدی که با بهره گیری صحیح از معارف قرآنی و شاگردی در مکتب اهل بیت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) توانست نمونه عینی یک مسلمان متعهد و شیعه دغدغه مند و روحانی مسئولیت شناس  را به جامعه انسانی نشان دهد. در سال روز شهادت و عروج ملکوتی این مجاهد انقلابی که به عنوان روز مجلس نیز نام گذاری شده، تلاش داریم با واکاوی برخی از ویژگی های این مجاهد نستوه وظایف، مسئولیت ها، شاخص های برتر نمایندگان انقلابی را مورد بازخوانی قرار دهیم.

 
جایگاه و اهمیت مجلس از نگاه شهید مدرس

شهید مدرس با نگاه عالمانه به مبانی دینی و اسلامی جایگاه ممتاز و مهمی برای مجلس قائل بودند. این مطلب به خوبی از نطق های مختلفی که ایشان در بیان جایگاه مجلس ایراد می فرمودند به خوبی نمایان است. در نگاه شهید مدرس مجلس اتاق فکر و تصمیم سازی برای گام های مهم و راهبردی است. هیچ نماینده ای نباید با عملکرد خود زمینه ساز مخدوش شدن قداست مجلس شود. به اعتقاد و باور شهید مدرس پایبندی نمایندگان به اخلاق حمیده و تمکین به موازین دینی و اخلاقی و  مطالبه کردن حقوق مردم به قداست مجلس خواهد افزود.[1]از آنجا که یکی از وظایف و مسئولیت های قانونی مجلس، نظارت بر حسن اجرای قانون است هر گونه قانون گریزی به شدت می تواند فساد خیز باشد. نماینده و مجلس انقلابی باید به خوبی در این خصوص ایفای نقش نماید؛ چراکه این مطلب علاوه بر رسالت قانونی وظیفه و مسئولیت دینی آنها است.

 
نمایندگان مجلس یازدهم پای درس شهید مدرس   

1- سید حسن مدرس؛ معلم شجاعت و نهراسیدن

یکی از مهمترین و شاخص ترین اوصاف و ویژگی های اخلاقی و اجتماعی آیت الله مدرس، برخورداری از روحیه سلحشوری و شجاعت بود. ایشان بدون هیچ گونه ترس و دلهره ای با انگیزه های الهی به دنبال انجام وظیفه و تکلیف خود بود، در انجام تکالیف شرعی و اجتماعی و مسئولیت قانون گذاری حتی از شاه مملکت نیز ابا و ترسی به خود راه نمی داد. هیچ گونه ظلم و ستم به ملت و مردم را برنمی تافت و هر کجا که احساس می کرد در حق مردم ظلم می شود یا اینکه قوانین از حدود الهی تجاوز کرده بدون درنگ وارد شده و موضع گیری شجاعانه خود را اعلام می کرد.  در اهمیت و ارزش این شاخص اخلاقی و دینی در منابع روایی از امام على (علیه السلام) این چنین نقل شده است: «اَلشَّجاعَةُ عِزٌّ حاضِرٌ، اَلجُبنُ ذُلٌّ ظاهِرٌ؛[2]شجاعت عزّتى است آماده، ترس ذلّتى است آشکار».

نترسیدن از دشمن؛ عامل رسیدن به پیروزی

برای دست یابی به آرمان های پاک انقلاب اسلامی که همان عدالت گستری و استکبار ستیزی است باید خانه ملت مملو از نمایندگان شجاع و نترس باشد. هر گونه بزدلی و ترس در بدنه مجلس موجب طمع هر چه بیشتر ایادی کفر و چشم طمع دوختن آنها به ثروت و سرمایه ایران اسلامی خواهد شد. مقام معظم رهبری(حفظه الله) خطاب به جبهه انقلابی این چنین لزوم نترسیدن و تقویت شجاعت را عامل پیروزی معرفی کرده اند: برادران و خواهران! این پیروزی ها برای ما مایه عبرت است. چطور این پیروزی ها به دست آمد؟! با نترسیدن از دنیا، از آمریکا نباید ترسید، ملت ایران نمی ترسد. با این روح شجاعت با این توکل به خدا، با این حماسه و شوری که در اقشار ملت ما بخصوص در جوانان هست این ملت پیروز خواهد شد.[3]

 
2- شهید مدرس الگو و معلم مبارزه با ظلم و فساد

با واکاوی و بررسی سبک زندگی شهید مدرس به خوبی می توان مبارزه با فساد و انحراف را یکی از شاخص های برجسته زندگی ایشان دانست. نوع مبارزه با فساد در سبک زندگی شهید مدرس به هیچ وجه همراه با محافظه کاری و  تبعیض نبود، در واقع فساد برای او فساد بود، فرقی نمی کرد که فساد در کابینه ریاست جمهوری باشد یا در حاکمیت کشور در مقابل آن می ایستاد و به اندازه توان خود مانع قدرت یابی آن در جامعه می شد. زمانی که کشوری همچون روسیه در مقام تهدید و ظلم به مردم ایران در صدد اقدام بر می آمد او شجاعانه در مقابل ظلم و فساد بین المللی ایستادگی می کرد.

مجلس انقلابی نیز باید از سبک و سیاق زندگی شهید مدرس به خوبی اگو گرفته، در برابر ظلم و فساد در هر لایه ای که باشد، ایستادگی نماید و اجازه نفوذ و گسترش آن را در بدنه دولت و جامعه ندهد. از آنجا که یکی از وظایف و مسئولیت های قانونی مجلس، نظارت بر حسن اجرای قانون است هر گونه قانون گریزی به شدت می تواند فساد خیز باشد. نماینده و مجلس انقلابی باید به خوبی در این خصوص ایفای نقش نماید؛ چراکه این مطلب علاوه بر رسالت قانونی وظیفه و مسئولیت دینی آنها است. امام على (علیه‏ السلام) : «اوصیکُما بِتَقْوَى اللّه‏… وَ کونا لِلظّالِمِ خَصْما وَ لِلْمَظْلومِ عَوْنا؛[4]شما را سفارش مى ‏کنم به تقواى الهى… و دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید».

 
3-ساده زیستی شهید مدرس درسی ماندگار

یکی دیگر از اوصاف و ویژگی های بسیار مهم شهید مدرس، ساده زیستی و مردمی بودن ایشان است. شاخص بسیار مهمی که موجب شد ایشان تا پایان عمر خود از مردم فقیر و مستضعف فاصله نداشته باشد و درد مردم مستضعف را به خوبی درک و احساس نماید. زندگی ساده و بی آلایش شهید مدرس، عبای کرباسی و ایرانی او، گاری فقیرانه و ساده او همه و همه گواه بر ساده زیستی این مرد بزرگ در امور دنیوی او بود.

این دستور صریح و شفا بخش قرآن کریم است که آحاد جامعه اسلامی را مورد خطاب قرار داده که می فرماید: «وَلَا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلَىٰ مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ ۚ وَرِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَأَبْقَىٰ؛[5]و هرگز چشمان خود را به نعمتهای مادّی، که به گروه‌هایی از آنان داده‌ایم، میفکن! اینها شکوفه‌های زندگی دنیاست؛ تا آنان را در آن بیازماییم؛ و روزی پروردگارت بهتر و پایدارتر است!»  نماینده ای که رنگ و  رخ ویلا و کاخ های سعادت آباد و زعفرانیه و لواسان قلب و دل و روح او را فریفته خود کرده، چگونه می تواند درد و رنج مردم جنوب شهر و کوخ نشینان شهر را درک و فهم کند و برای آنها تصمیم درست بگیرد. از این رو  باید به این نکته توجه داشته باشیم که نماینده و مجلسی که فاصله هزار فرسخی با بطن جامعه دارد و درک و تصور صحیحی از درد و رنج مردم ندارد چگونه می تواند برای حذف فقر و آثار شوم آن دغدغه مندانه در عرصه جهاد علمی و نظارتی خوش بدرخشد.

 
4-صداقت و استقامت شاه کلید رستگاری

شهید مدرس با کسوت روحانیت پا در مجلس قانون گذاری گذاشت، او از همان ابتدا دغدغه مند زنده کردن احکام الهی در بدنه قانون گذاری بود، او برای زنده کردن فرامین الهی علاوه بر تلاش مجاهدانه همت خود را بر این گذاشت که در این مسیر قدمی از مسیر آرمان های الهی خارج نشود و اسیر امیال و آرزوی های مادی و دنیوی نشود. از همان ابتدا صادق بود و در مسیر صداقتش نیز استقامت به خرج داد تا اینکه شهد شیرین شهادت را نوشید. «مِنَ المُؤمِنینَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ ۖ فَمِنهُم مَن قَضىٰ نَحبَهُ وَمِنهُم مَن یَنتَظِرُ ۖ وَما بَدَّلوا تَبدیلًا؛[6]در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند صادقانه ایستاده‌اند؛ بعضی پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند)، و بعضی دیگر در انتظارند؛ و هرگز تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود ندادند».
 
پی نوشت ها
[1]. ر.ک: شرح حال مدرس به قلم خودش، روزنامه اطلاعات، 18، آبان، 1306، طفولیت مدرس، سال اول، شماره دوم، شهید مدرس، ماه مجلس، ص 22و23.
[2]. شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج 1 ، ص 152، ح 572
[3]. بیانات رهبری، در دیدار با اقشار مختلف مردم، در سالروز میلاد با سعادت حضرت علی(علیه السلام)29/10/1370.
[4]. نهج البلاغه (صبحی صالح) ص 421 ، از نامه 47.
[5]. سوره مبارکه طه، آیه 131.
[6]. سوره مبارکه الأحزاب آیه ۲۳.