سخن امام علی(ع) پس از انتخاب شدن برای خلافت (با حضور مردم، حجت تمام شده) مبین چه نکته ای است؟

در خلافت و حکومت اسلامی دو مسأله باید مورد توجه قرار گیرد و این مهم از دو منظر قابل بررسی است: الف) مشروعیت حکومت، ب ) مقبولیت حکومت توسط مردم.

از نظر ادله اسلامی تنها فردی که برای خلافت مسلمین بعد از پیامبر صلاحیت و مشروعیت داشت و برخلافت او نص وارد گشته بود حضرت علی(ع) می باشد، پس قطعاً امامت و حکومت ایشان از همان اول مشروع بوده ولی با عدم اطاعت و بیعت مردم این مشروعیت به مرحله مقبولیت عامه نرسید. در نتیجه حضرت در این مسأله معذور بودند و با بیعت مردم آن مشروعیت به مرتبه مقبولیت نیز رسید و لذا حضرت فرمودند حجت تمام شد. در این باره خود آن حضرت نقل فرموده اند که: لقد عهد الی رسول الله فقال: یابن ابیطالب لک ولاء امتی فان ولوک فی عافیة واجمعوا علیک بالرضا فقم بامرهم و الا فدعهم وماهم فیه ؛ پیامبر بامن عهدی بسته و فرمودند ای پسر ابوطالب ولایت امت من از آن توست. پس اگر مردم با میل خود و یکپارچه به سوی تو آمدند، رهبری آنان را بر عهده گیر، ولی اگر اختلاف کردند به خودشان واگذار»، (کشف المحجه، سید ابن طاووس).