سقز چیست؟

سقز (wild pistacio)، بنه و پسته کوهی یا کندر از جمله مفید‌ترین گیاهان دارویی است که مصرف آن فواید بسیاری را برای سلامت فرد به دنبال دارد و صمغ یا شیره غلیظ درختی به نام بنه است.

معمولا از تنه این درخت در فصل پاییز به طور طبیعی یا با ایجاد شکاف صمغی خارج می‌شود که در فارسی به آن سقز گویند و در ساخت آدامس مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین خواص درمانی و صنعتی بسیاری دارد.

قسمت اصلی این گیاه که مورد استفاده قرار می‌گیرد شیره این گیاه است که مصارف بسیاری را در طب سنتی و صنایع غذایی دارد.

درخت سقز از تیره پسته‌ایان بوده با ارتفاع ۲ تا ۷ متر که گاهی به ۹ متر هم می‌رسد و معولا در کوهستان‌های با آب و هوای نه چندان سرد می‌روید.

عمر درخت سقز طولانی بوده در بعضی مناطق ایران درخت‌هایی با عمر ۱۵۰۰ سال یافت می‌شود و در حال حضر جزو لیست درختان حفاظت شده قرار دارد. قسمت‌های مورد استفاده درخت سقز، میوه، برگ، صمغ و گال‌های گیاه است.

سقز داررای تربانتین و کلوفان است که از درجه خلوص بالایی برخوردار می‌باشد. به طور کلی سقز جزو دسته صمغ‌هایی قرار می‌گیرد که دارای خواص دارویی، خوراکی و صنعتی فراوان است و در طب سنتی نیز مورد استفاده قرار میگیرد.

سقز در درمان یبوست، پاکسازی معده، جلوگیری از پوسیدگی دندان و جلای آن، رفع بوی بد دهان، تقویت چشم و درمان کچلی استفاده می‌شود.1

سقز دارای فواید و خواصی برای سلامتی بدن است که در این مطلب با چند مورد از خواص سقز آشنا می شویم.

کاهش بیماری های قلبی

بیماری های قلبی به مشکلاتی که بر قلب یا رگ های خونی تاثیر می گذارند، اشاره دارد، اما دو عامل خطر اصلی کلسترول بالا و فشار خون بالا هستند.

برای کاهش کلسترول

پودر سقز (5 گرم در روز) کلسترول LDL را کاهش می دهد. همچنین در طول یک سال و نیم، دیگر نشانه های بیماری قلبی و کبد (آپولیپوپروتئین B، AST، ALT ، GGT) را کاهش می هد با این حال، در یک آزمایش بالینی از 179 انسان سالم، به افراد روزانه 1 گرم سقز توانست سطح کلی کلسترول را پایین آورد، اما سطح HDL، LDL یا سطوح تری گلیسیرید را تحت تاثیر قرار نداد. این اثر بیشتر در افراد چاق اعلام شد. دو نوع دیگر از سقز (سقز عاری از پلیمر و پودر خام سقز) هیچ تاثیری نداشتند.

سقز همچنین کلسترول کلی را در یک مطالعه روی خرگوش ها پایین آورد و همچنین سطح تری گلیسیرید و کلسترول LDL در مطالعه روی موش ها کاهش می دهد.

فشار خون بالا را کاهش دهد

در مطالعه روی موش ها، مکمل سقز فشار خون انقباضی و انبساطی را کاهش داد. هم چنین التهاب و آسیب به قلب و سایر اندام ها که می تواند ناشی از فشار خون بالا باشد را نیز کاهش می دهد.

برای کمک به دیابتی ها

در یک آزمایش بالینی متشکل از 179 نفر، 1 گرم روزانه سقز خام سطح گلوکز ناشتا را کاهش داد، به خصوص در افراد چاق با این حال، پودر خام و سقز عاری از پلیمر، هیچ تاثیری نداشته اند. آدامس سقز همچنین میزان قند خون بالا در موش های مبتلا به دیابت را کاهش داد.

افزایش سلامت دهانی

جویدن آدامس سقز به مدت 7 روز، تجمع پلاک را در یک کارآزمایی بالینی از 10 نفر را کاهش داد ، در چندین آزمایش بالینی بیش از 100 نفر، جویدن سقز سطوح باکتری بزاق را کاهش داده است. در یک مطالعه سلولی مشخص شده ،عصاره سقز توانست باکتری هایی را که منجر به بیماری های لثه و التهاب (مانند ورم لثه) می شود ، بکشد.

نشانه های IBD را کاهش می دهد

در یک آزمایش بالینی متشکل از 60 بیمار مبتلا به IBD، روزانه 2.8 گرم سقز به آنها داده شد که کیفیت زندگی و IBD را بهبود بخشید (سطوح لیزوزیم، لاکتوفرین، و کالپروتکتین). با این حال چنانچه در بخش سلامت نمناک و در بحث خواص سقز میخوانید ، در این مطالعه سطح CRP تغییر نکرده است.. CRP یکی از نشانه های رایج IBD است و سقز به طور خاص در افراد مبتلا به بیماری کرون تأثیر می گذارد..

برای کمک به بیماری کرون

مکمل هایی با سقز (2 / 2 گرم در روز)، نشانه های بیماری کرون را کاهش داده و سلامت عمومی و کلی را در یک آزمایش بالینی 18 نفره در طول 4 هفته بهبود بخشید.علاوه بر کاهش تعداد مدفوع مایع، درد معده و گرفتگی عضلات، و مصرف داروهای ضد اسهال، همچنین به طور قابل توجهی نشانه های کلیدی را کاهش می دهد و التهاب را تشدید و بدتر می کند (CRP).

در مطالعه روی موش ها، سقز مارکرهایمتورم مرتبط با IBD را کاهش داد اما در حیوانات دیگر، این اثر پس از 6 روز بدتر می شود..

برای کمک به هضم

در یک آزمایش بالینی متشکل از 148 نفر با سوهاضمه، 350 میلی گرم سقز داده شد و علایم سوهاضمه مانند درد معده (هم به طور کلی و هم از اضطراب)، سوزش سردل و درد بالای شکم را کاهش داد.2

کاهش التهاب

سقز دارای خواص ضد التهابی می باشد و قادر است به درمان بیماری های خود ایمنی و یا التهاب مزمن کمک کند. سقز برای کاهش سطح التهاب و نشانه های تورم موثر است و سبب مسدود شدن مسیرهای التهاب شده و وتروفیل ها را که نوعی سلول خونی سفید هستند، را فعال می کند.

مقابله با سرطان

سقز بر اساس بررسی های علمی، حیوانات و مطالعات سلولی دارای خواص ضد سرطانی است. استفاده از عصاره سقز در موش های مبتلا به سرطان روده توانست تا حدود 35 درصد جلوی رشد سرطان را بدون هیچ گونه اثرات مضر بگیرد.

بر طبق نتایج مطالعه سلولی، سقز قادر است که حساسیت سلول های سرطانی پروستات را به هورمون های جنسی مردانه (آندروژن) کاهش دهد و ژن را خاموش کند که گیرنده ها را برای هورمون های جنسی مردانه تبدیل می کند، که می تواند جلو سرطان را بگیرد. در یک مطالعه سلولی هم، سقز اثرات ضد سرطان مشابهی را به تاکسول نشان داد، دارویی که اغلب برای سرطان سینه استفاده می شود. بر طبق در دو مطالعه سلولی دیگر هم، سقز توانست سلول های سرطانی کولون را از بین ببرد.

مقابله با میکروب ها

استفاده از سقز برای مهار رشد انواع مختلف باکتری ها و قارچ کاندیدا مفید و موثر است.

درمان زخم ها

بر طبق نتایج یک مطالعه صورت گرفته بر روی 38 نفر از افراد مبتلا به زخم روده کوچک، سقز سبب کمک به ترمیم زخم و کاهش علایم شد. همچنین نتایج حاصل از یک آزمایش بالینی که بر روی 147 خانم انجام شد، نشان داد که سقز به التیام زخم ها کمک کرد اما این اثر بسیار اندک بود. البته لازم به ذکر است که سقز به صورت دهانی مورد استفاده قرار نگرفت و این کار به وسیله طبیبان سنتی با سوزاندن آدامس و رزین سقز و کشیدن زخم با آن بیش از 3 روز انجام شد. این تنها مطالعه ای بود که از دود سقز استفاده نمود و مکانیسم ها و معانی آن تا حد زیادی ناشناخته باقی ماند.

جلوگیری از گلوکوم

گلوکوم در واقع نوعی بیماری اعصاب بینایی چشم می باشد که سبب تاری دید و کوری می شود. بر طبق مطالعات صورت گرفته، سقز قبل از اینکه در جریان خون جذب شود، می تواند به نابودی باکتری ها در بخش گوارشی کمک کند و به طور مستقیم به جلوگیری از بروز آب سیاه کمک کند.

احیا سلول ها

سقز دربردارنده مقادیر بالا آنتی اکسیدان ها است که سبب کاهش آسیب رادیکال آزاد می شوند و سلول های زنده را احیا می کنند. بنابراین برای کاهش روند پیری و مراقبت از اندام های حیاتی در برابر بیماری ها و زوال مفید است و شما را جوان و با نشاط نگه می دارد.3

پی نوشت:
1.www.yjc.ir
2.www.namnak.com
3.www.golemanoto.ir