ظاهراً تعبیر «سقیط الرفرف» در روایات نیامده، بلکه از اصطلاحات عرفانی است که به بررسی آن خواهیم پرداخت:
1. ابن عربی وقتی در کتاب «فتوحات مکیه» وقتی مقامات مردان الهی را برمیشمرد، درباره «سقیط الرفرف» میگوید: «و منهم رضی الله عنهم رجل واحد یسمى بمقامه سقیط الرفرف بن ساقط العرش…»؛[1] بعضی از آنها مردی است که مقامش نامگذاری به سقیط الرفرف پسر ساقط العرش شده است.
2. برخی نیز «سقیط الرفرف» را جزو اولیاء الله و نیکان دانسته و گفتهاند:
«خدای متعال را شکر که من هم جزو آنها هستم، هرچند که قبل از ارکان آن ثابت و استوار نشدهام، و آنها عبارتند از: ائمه، حواریون، رجبیون، ختم، ملامیه، فقرا، سقیط الرفرف پسر ساقط العرش، امناء، محدّثین و بقیه آنها، و شیخ اکبر (قدس سره) رسولان و انبیاء را جزو آنها شمرده است».[2]
3. رفرف پنجمین وسیله معراج پیامبر خدا(ص) است: «همانا در شب معراج، پیامبر پنج مَرکب داشته؛ اول بُراق بوده که تا بیت المقدس رفت، دوم معراج بوده که از بیت المقدس تا آسمان دنیا رفت، سوم بالهای ملائک بوده که از آسمان دنیا تا آسمان هفتم رفت، چهارم بال جبرئیل بوده که از آسمان هفتم تا سدرة المنتهی رفت، پنجم رفرف بوده که از سدرة المنتهی تا قاب قوسین رفت، و چه بسا حکمت در سوار شدن پیامبر بر اینها بهخاطر کرامت و عظمت اوست».[3]
همانطور که در روایتی رفرف به عنوان یکی از وسائل معراج پیامبر(ص) نام برده شده است: «سپس مرا تا زیر عرش بالا بردند و سپس رفرف سبز رنگ به من نزدیک شد و رفرف به اذن خدا مرا به سوی پروردگارم بالا برد تا اینکه نزدیک خدا شدم».[4]
4. کلمه «رفرف» در قرآن نیز بهکار رفته است: «مُتَّکِئینَ عَلى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَرِیٍّ حِسانٍ».[5] علامه مجلسی(ره) آنرا به عنوان «فرش بلند مرتبه» معنا کرده و میگوید: «بهشتیان بر رفرف سبز تکیه زدهاند؛ یعنی بر فرش بلند، از جبایی نقل شده که رفرف همان باغهای بهشتی است و مفرد آن رفرفه است».[6]
خلاصه اینکه؛ «سقیط الرفرف»؛ کسی است که منشأش از جایگاهی بالا و بلند مرتبه باشد.
1. ابن عربی وقتی در کتاب «فتوحات مکیه» وقتی مقامات مردان الهی را برمیشمرد، درباره «سقیط الرفرف» میگوید: «و منهم رضی الله عنهم رجل واحد یسمى بمقامه سقیط الرفرف بن ساقط العرش…»؛[1] بعضی از آنها مردی است که مقامش نامگذاری به سقیط الرفرف پسر ساقط العرش شده است.
2. برخی نیز «سقیط الرفرف» را جزو اولیاء الله و نیکان دانسته و گفتهاند:
«خدای متعال را شکر که من هم جزو آنها هستم، هرچند که قبل از ارکان آن ثابت و استوار نشدهام، و آنها عبارتند از: ائمه، حواریون، رجبیون، ختم، ملامیه، فقرا، سقیط الرفرف پسر ساقط العرش، امناء، محدّثین و بقیه آنها، و شیخ اکبر (قدس سره) رسولان و انبیاء را جزو آنها شمرده است».[2]
3. رفرف پنجمین وسیله معراج پیامبر خدا(ص) است: «همانا در شب معراج، پیامبر پنج مَرکب داشته؛ اول بُراق بوده که تا بیت المقدس رفت، دوم معراج بوده که از بیت المقدس تا آسمان دنیا رفت، سوم بالهای ملائک بوده که از آسمان دنیا تا آسمان هفتم رفت، چهارم بال جبرئیل بوده که از آسمان هفتم تا سدرة المنتهی رفت، پنجم رفرف بوده که از سدرة المنتهی تا قاب قوسین رفت، و چه بسا حکمت در سوار شدن پیامبر بر اینها بهخاطر کرامت و عظمت اوست».[3]
همانطور که در روایتی رفرف به عنوان یکی از وسائل معراج پیامبر(ص) نام برده شده است: «سپس مرا تا زیر عرش بالا بردند و سپس رفرف سبز رنگ به من نزدیک شد و رفرف به اذن خدا مرا به سوی پروردگارم بالا برد تا اینکه نزدیک خدا شدم».[4]
4. کلمه «رفرف» در قرآن نیز بهکار رفته است: «مُتَّکِئینَ عَلى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَرِیٍّ حِسانٍ».[5] علامه مجلسی(ره) آنرا به عنوان «فرش بلند مرتبه» معنا کرده و میگوید: «بهشتیان بر رفرف سبز تکیه زدهاند؛ یعنی بر فرش بلند، از جبایی نقل شده که رفرف همان باغهای بهشتی است و مفرد آن رفرفه است».[6]
خلاصه اینکه؛ «سقیط الرفرف»؛ کسی است که منشأش از جایگاهی بالا و بلند مرتبه باشد.
[1]. ابن عربی، محیى الدین، الفتوحات المکیة، ج 2، ص 14، بیروت، دار الصادر، چاپ اول، بیتا.
[2]. آلوسى، سید محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، على عبدالبارى، ج 6، ص 166، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، 1415ق: «و أنا و الحمد للّه تعالى منهم و إن کنت لم أشید قبل أرکان ذلک، و الأئمة و الحواریون و الرجبیون و الختم و الملامیة و الفقراء و سقیط الرفرف ابن ساقط العرش و الأمناء و المحدثون إلى غیر ذلک، وعد الشیخ الأکبر قدس سره منهم الرسل و الأنبیاء علیهم الصلاة و السلام».
[3]. همان، ج 8، ص 11: «و ذکر العلائی فی تفسیره أنه کان للنبی علیه الصلاة و السلام لیلة الإسراء خمسة مراکب، الأول البراق إلى بیت المقدس، الثانی المعراج منه إلى السماء الدنیا، الثالث أجنحة الملائکة منها إلى السماء السابعة، الرابع جناح جبریل علیه السلام منها إلى سدرة المنتهى، الخامس الرفرف منها إلى قاب قوسین، و لعل الحکمة فی الرکوب إظهار الکرامة».
[4]. بحار الأنوار، ج 36، ص 162.
[5]. رحمن، 76.
[6]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 8، ص 107 – 108، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.