نگاهی به یك اصطلاح در علم اصول

شبهه محصوره (1) و غیرمحصوره دو اصطلاحی است كه غالباً در موارد شبهات در اطراف علم اجمالی به كار می‌رود. مثلاً ظرف‌های متعددی پیش روی ماست كه علم اجمالی به نجاست یكی از آنها داریم، گرچه آن ظرف نجس مشخص نیست، بنابراین تمام ظرف‌های موجود مشكوك و مشتبه‌اند. در چنین فرضی اگر ظروف مذكور اندك باشند به آن شبهه محصوره، و اگر بسیار باشند شبهه غیرمحصوره گویند.
برای تشخیص محصوره از غیرمحصوره (2) اموری را برشمردند: 1.تشخیص عرفی است، ‌به این بیان: اگر شمردن چیزی در مدت كم مقدور باشد محصوره، والا غیرمحصوره است. 2.تشخیص عقلایی است به این معنی: اگر اطراف مشتبه به قدری زیاد باشد كه احتمال وقوع در آن موهوم بوده به گونه‌ای كه عقلاء به چنین علم اجمالی‌ای اعتنا نكنند، آن شبهه غیرمحصوره بوده و الا محصوره است. 3.تشخیص با عدد و شمارش است. مثلاً بعضی از علما (3) هزار عدد را غیرمحصوره، و كمتر از آن را محصوره می‌شمرند. 4.اگر بعضی از اطراف شبهه خارج از محل ابتلا باشد آن شبهه غیرمحصوره است.

پی‌نوشت‌ها:

1.الاصول العامه للفقه المقارن، ص533؛ فوائد الاصول، ج4، ص 10 و 116.
2.الاصول العامه للفقه المقارن، ص 533.
3.عروة‌الوثقی، مبحث میاه فصل الما المشكوك نحاسته مسئله‌ی 2.

منبع مقاله :
ولائی، عیسی، (1391)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی، چاپ نهم