طبق آيه «لا يَصْلاها إِلَّا الْأَشْقَى» آيا تنها شقي ترين انسانها در آتش دوزخ انداخته مي شوند؟

خداوند در آيه 15 سوره ليل در توصيف آتش دوزخ مي فرمايد: «لَا يَصْلَئهَا إِلَّا الْأَشْقَى» يعني كسى جز بدبخت‏ ترين مردم وارد آتش دوزخ نمى ‏شود. براي پاسخ به اين سوال بهتر است بدانيم منظور از ” اشقى” چه كسي است؟ شقي مخالف واژه سعيد است و به معناي بدبخت و گمراه است.[1] اشقي مطلق هر كافرى است كه با تكذيب آيات خدا و اعراض از آن كافر شود، چون چنين كسى از هر بدبختى بدبخت ‏تر است، براى اينكه ساير بدبخت‏ها در زندگى دنياى خود بدبختند، يا در بدن خود مبتلا به بيمارى و يا نقص عضوند، و يا مالشان از بين مى‏ رود، و يا به داغ فرزند خود مبتلا مى‏ شوند، و اين بدبختى ‏ها تمام شدنى است، ولى آن كسى كه كفر مى‏ ورزد، در زندگى آخرتى بدبخت است، يعنى بدبختى است كه بدبختيش پايان ندارد، و منتهى به خلاص و نجات نمى ‏شود، و اميد رهايى در آن نيست. در آيه بعد هم اشقي بيشتر معرفي شده است، مي فرمايد: «الَّذِي كَذَّبَ وَ تَوَلَّى»، يعني اشقي كسي است كه آيات خدا را تكذيب نمود و به آن پشت كرد.
در اين آيه خداوند فرموده است:«كسى جز بدبخت ‏ترين مردم وارد آن نمى ‏شود.» ممكن است اين سوال پيش بيايد كه يعني تنها اشقي الناس در آتش انداخته مي شوند و ساير گناهكاران از آتش دوزخ در امانند؟
براي پاسخ به اين سوال به دو ديدگاه مختلف از مفسران در اين باره اشاره مي كنيم. علامه طباطبايي معتقد است مراد از” صلى نار” پيروى آن و ملازم آن بودن است، و نه انداختن در نار. پس اين كلمه معناى خلود را مي رساند، و اين خلود در آتش، قضايى است كه خداى تعالى در حق كافر رانده و فرموده: «وَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ»[2] بنابراين اين اعتقاد كه مؤمنين گنهكار و فاسق و فاجر داخل آتش دوزخ نمى‏ شوند، صحيح نيست چرا كه آيه شريفه خلود در آتش را منحصر در كافر اشقى كرده، نه اصل دخول در آتش را. يعني گناهكاران همه ممكن است در آتش دوزخ انداخته شوند؛ اما تنها اشقي الناس يعني كساني كه آيات خدا را تكذيب كردند در آن خالد و جاودانه خواهند بود.[3] برخي نيز معتقدند خداوند تنها شقي ترين را در اين آتش داخل مي كند؛ اما ساير گناهكاران در آتش هاي ديگر داخل مي شوند. چرا كه خداوند نار و آتش ذكر شده را نكره آورده، و آن را معرّفى نكرده پس مقصود اين است كه اين نار از جمله آتشهايي است كه غير از اشقي كسي در آن نمي افتد. يعني اين درجه از دوزخ مربوط به اشقي است، دوزخ درجات ديگري هم دارد كه مربوط به ساير گناهكاران است.[4] پي نوشت:
[1] .  لسان العرب، ابن منظور، بيروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414 ق ،ج‏14، ص: 438
[2] . كسانى كه كافر شوند، و آيات خدا را تكذيب كنند خود اهل جهنّمند و جاودانه در آنجا خواهند بود. بقره،39
[3] . الميزان في تفسير القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسين حوزه علميه قم،1417ق ،ج‏20، ص: 305
[4] . مجمع البيان في تفسير القرآن، انتشارات ناصر خسرو،تهران،1372،  ج‏10، ص: 761