عبادت و ستایش پروردگار یک مفهوم وسیع و فراگیر دارد که هر کار نیک و مفیدی را که با انگیزه خدایی انجام پذیرد شامل می شود. یعنی عبادت از دو رکن اساسی تشکیل می شود که یکی نیت و دومی انجام عمل پسندیده است.

اساسا عبادت از دیدگاه اسلام از هنگام بلوغ بشر شروع شده و تا لحظه مرگ ادامه می یابد. در سوره حجر انتهای عبادت را تا لحظه مرگ انسان اعلام کرده و می فرماید: وَ اعْبُدْ رَبَّک حَتَّی یأْتِیک الْیقین؛[1] پروردگارت را عبادت کن تا لحظه یقین [مرگ] فرا رسد.

با توجه به این نکته، یک انسان مسلمان می تواند تمام گامهای خویش را که در راه زیستن بهتر و انجام اعمال پسندیده بر می دارد، همه را برای خدا و با انگیزه الهی همراه کند و به این ترتیب در تمام لحظات عمر خود در حال عبادت باشد. او با بهره گیری از سفره گسترده رحمت الهی، خود را در فضای ملکوتی و نورانی عبادت داخل کرده و با انجام هر عمل خیری به نیت تقرب الی الله گامی دیگر به سوی تکامل برمی دارد و به این ترتیب محبوب خدا شده و تمام وجودش خدائی می شود. خداوند متعال می فرماید: ما یزال عبدی یتقرب الی بالنوافل حتی احبه فاذا احببته کنت سمعه الذی یسمع به و بصره الذی یبصر به ویده الذی یبطش بها ورجله التی یمشی بها؛[2] ان دعانی اجبته وان سالنی اعطیته؛[3]

پیوسته بنده من به وسیله نافله ها و عبادتهای مستحبی به من نزدیک می شود تا اینکه محبوب من می شود، وقتی که محبوبم شد من گوش او می شوم که با آن می شنود و چشم او می شوم که با آن می بیند و دست او می شوم که با آن عمل می کند و پای او می شوم که با آن راه می رود، اگر مرا بخواند او را اجابت می کنم و اگر چیزی از من بخواهد به او عطا می کنم.»

اما با این حال برخی اعمال عبادی جلوه بیشتری دارند و سفر به مقصد حقیقی انسان را سریعتر می نمایند. حضرت عسکری (ع) می فرماید:

إِنَّ الْوُصُولَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لَا یدْرَک إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیل[4]

؛ رسیدن به لقاء الله سفری است که در آن نمی توان به مقصد رسید مگر به وسیله شب زنده داری.

سخنان یک عارف

یکی از عرفای بزرگ در مورد این حدیث نکاتی فرموده است که خالی از فایده نیست. آن بزرگوار می فرماید: از این حدیث استفاده می شود که:

1- وصول به لقای حق ممکن است و ممتنع نیست.

2- رسیدن به حضور حق با حرکت و سلوک امکان دارد نه با سکون و تحجر.

3- راه وصول سخت و طولانی است و وسیله ای کارساز و مرکبی راهوار همانند سحرخیزی می طلبد.

4- عبادتهای شبانه نیرومندتر و سریعتر از عبادتهای روزانه انسان را به مقصد می رساند[5].

حضرت عسکری (ع) در پیامی که به علی بن بابویه قمی (پدر شیخ صدوق) فرستاده است، بر این نکته تاکید ورزیده و می فرماید:

عَلَیک بِصَلَاةِ اللَّیلِ فَإِنَّ النَّبِی ص أَوْصَی عَلِیاً ع فَقَالَ یا عَلِی عَلَیک بِصَلَاةِ اللَّیلِ وَ مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاةِ اللَّیلِ فَلَیسَ مِنَّا فَاعْمَلْ بِوَصِیتِی وَ آمُرُ جَمِیعَ شِیعَتِی حَتَّی یعْمَلُوا عَلَیه؛[6]

بر تو باد که نماز شب بخوانی، همانا پیامبر اکرم (ص) به علی (ع) وصیت نموده و فرمود: ای علی! بر خودت نماز شب را لازم بدان! و کسی که خواندن نماز شب را سبک بشمارد از ما نیست. ای علی بن بابویه! به وصیت من عمل کن و به جمیع شیعیان من نیز فرمان بده که چنین کنند.

پی نوشت ها:
[1] حجر/ 99.
[2] الغدیر، ج 1، ص 408.
[3] بحارالانوار، ج 72، ص 155 ..
[4] بحارالأنوار، ج 75، ص 380..
[5] بحارالانوار، ج 75، ص 380؛ الانوار البهیه، ص 319.
[6] مستدرک الوسائل، ج 3، ص 63؛ الامامة و التبصره، على بن بابویه قمى، ص 162 ..

منبع: حوزه نت