آندومتریوز به معنی رشد بافت داخلی رحم در جایی بیرون از رحم است. لگن شایع ترین محل بروز آندومتریوز است.

در این بیماری بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) در بیرون از محل اصلی خود (رحم) تشکیل می‌شود. این بافت می تواند در تمام بافت‌های بدن به جز طحال به‌وجود آید، ولی رایج‌ترین محل پدیدآمدن آن، لگن است که در این قسمت هم، تخمدان‌ها بیشتر گرفتار اندومتریوز می‌شوند.

در آندومتریوز، بافت آندومتر تغییر جا داده، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و در هر دوره قاعدگی، این بافت ضخیم می شود و خونریزی می کند.در آندومتریوز، بافت های اطراف ممکن است تحریک شوند و در نهایت موجب زخمی شدن بافت و چسبندگی گردد.

آندومتریوز می تواند باعث درد شدید، مخصوصا در دوران عادت ماهانه گردد. مشکلات بارداری نیز ممکن است بوجود آورد

علائم آندومتریوز

اولین علامت آندومتریوز، درد لگن می باشد که اغلب همراه با عادت ماهانه است. این درد با گذشت زمان بدتر می شود. درد لگن و گرفتگی عضلات ممکن است قبل از عادت ماهیانه شروع شده و چندین روز بعد از عادت ماهیانه ادامه داشته باشد.

عادت ماهانه دردناک دیسمنوره

درد در طی و یا بعد از نزدیکی با همسر

درد هنگام اجابت مزاج و ادرار کردن : ممکن است این درد در طی عادت ماهیانه وجود داشته باشد.

خونریزی بیش از حد: ممکن است در طی عادت ماهانه خونریزی بیش از حد داشته باشید و یا بین دو قاعدگی، خونریزی داشته باشید.

نازایی در برخی زنان

دیگر علائم شامل خستگی، اسهال، یبوست، نفخ و یا تهوع که ممکن است در طول عادت ماهیانه وجود داشته باشند.

شدت درد همیشه نشانه مطمئنی برای این بیماری نمی باشد. برخی زنان مبتلا دارای درد شدید هستند، در حالی که برخی دیگر درد کمی دارند و یا اصلا درد ندارند.آندومتریوز گاهی اوقات با برخی بیماری ها مانند بیماری های التهابی لگن و یا کیست تخمدانی اشتباه گرفته می شود نیز اشتباه می شود.

آندومتریوز گاهی با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) این سندرم باعث اسهال، یبوست و درد شکم می شود.

علل آندومتریوز

در ایجا 5 علت شایعی را که باعث می شوند بافت داخلی رحم در جای دیگری از بدن رشد کند،را برای شما می گوییم.

قاعدگی عقب گرد:بیشترین علت آندومتریوز می باشد،در این نوع قاعدگی،خون قاعدگی شامل سلول های آندومتر است که به جای آنکه از بدن خارج شوند،از طریق لوله های رحمی وارد حفره لگنی می شوند،این سلول های آندومتر به دیواره لگن می چسبند و در آنجا رشد می کنند و خونریزی در طول این دوره ایجاد می شود.

رشد سلول های جنینی:این سلول ها حفره های لگنی و شکمی را می پوشانند و از سلول های جنینی به وجود می آیند.هنگامیکه یک و یا چند منطقه از پوشش شکمی تبدیل به بافت آندومتر شود آندومتریوز گسترش می یابد.

زخم جراحی: بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.

انتقال سلول های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول های آندومتر را به دیگر قسمت های بدن انتقال دهند.

اختلال سیستم ایمنی: ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث گردد که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می کند تشخیص داده و از بین ببرد.1

عوامل خطر ساز جهت بوجود امدن اندومتریوز چیست؟ یا به عبارتی چه کسانی بیشتر در معرض اندومتریوز هستند؟

کسانی که هرگز بارداری زایمان نداشته‌اند

شروع زودهنگام بلوغ

یائسگی دیر هنگام

ابتلای یکی از بستگان نزدیک مانند مادر،خواهر و خاله

سیکلهای پریود کوتاه(معمولا زودتر از ۲۷ روز پریود شدن)

درمعرض استروژن زیاد قرار گرفتن

وزن پایین BMI کم

اختلالات آناتومی در رحم که خروج خون پریود با مشکل همراه شود

عوامل بالا بدین معنی نیست که هرکسی ویژگی‌های بالا را دارد حتما اندومتریوز می‌گیرد بلکه به معنی مستعد بودن است

علت درد در اندومتریوز چیست؟

شدت درد در اندومتریوز متغیر است.در بعضی موارد خفیف و گاهی بسیار شدید میباشد که بستگی به مکان ِدرگیری دارد.دلایل زیر بعنوان علت درد عنوان شده اند:

کاشته شدنهای عمیق در اندومتریوز و کاشته شدن در مناطقی که تعداد زیادی عصب وجود دارد.

رها کردن ِموادی از نسج ِمبتلا که واسطه ی ایجاد درد هستند.

وقتی اندومتریوز اطراف یک بافت را گرفتار کرده و آن را تحت فشار قرار می دهد.

توجه داشته باشید که در اندومتریوز شدت بیماری با شدت درد ارتباط مستقیمی ندارد ،بعبارتی شدت درد علامتی از شدید بودن بیماری نیست.

آیا اندومتریوز نازایی میدهد؟

اندومتریوز یک بیماری لگنی است که در خانم های نابارور شایعتر است.

در حدود هفتاد درصد از خانمهایی که اندومتریوز متوسط یا خفیف دارند،بدون مشکل باردار می شوند.

اندومتریوز به دلایل متفاوتی می تواند سبب ناباروری شود:

اثر بر ساختمان و آناتومی لگن

اندومتریوز می تواند با ایجاد کیست در تخمدان و چسبندگی بین رحم و تخمدان و سایر اعضا لگن همراه باشد.

این چسبندگی ها ،ساختمان و عملکرد طبیعی رَحِم و تخمدان را تحت تاثیر قرار می دهند.

اثرات هورمونی اندومتریوز

اندومتریوز می تواند با ترشح مواد التهابی اثرات منفی بر تخمک،اعضای لگنی و لانه گزینی جنین داشته باشد.

توجه داشته باشید که این عوارض در نوع شدید اندومتریوز شایعتر است.2

آیا اندومتریوز قابل پیشگیری است؟

دلایل علمی به نفع تاثیر رژیم غذایی بر پیشگیری و درمان اندومتریوز وجود ندارد.

تشخیص اندومتریوز

تشخیص اندومتریوز توسط متخصص زنان امکان پذیر است.

1- شرح حال و معاینه
2- سونوگرافی که می‌تواند در تشخیص کیست اندومتریوما و گاهاً چسبندگی ها کمک کننده باشد.
3- آزمایش خون: اندازه‌گیری CA۱۲۵ می تواند کمک کننده باشد ولی اختصاصی نیست.
4- لاپاراسکوپی جهت تشخیص و نمونه گیری از نسوج مشکوک کمک کننده است.

درمان اندومتریوز

اندومتریوز را زمانی درمان می کنیم که یا فرد دچار دردهای شدید لگنی باشد و یا دچار نازایی شده باشد.

1- درمان های دارویی
2- درمان های جراحی

انتخاب روش درمان بستگی به شدت علائم بیمار دارد.

درمان دارویی شامل انواع مسکن ها و استفاده از داروهای هورمونی است که معمولا در موارد دردهای شدید لگنی و قاعدگی های دردناک بیماران اندومتریوزی استفاده می شود.

درمان‌های جراحی نیز بسته به اینکه بیمار بارداری قبلی داشته یا نه و آیا مایل به بارداری هست یا نه استفاده می گردد.

حتی با جراحی نیز ممکن است اندومتریوز عود کند پس تصمیم برای جراحی کردن یا نکردن بستگی به شرایط فرد و شدت علائم دارد.3

پی نوشت:
1.www.nikanhospital.com
2.www.naigo.ir
3.www.drshivamadani.com