علت سرطان کلیه چیست؟

دانشمندان هنوز درمورد علت ابتلا به سرطان کلیه به نتایج قطعی نرسیده‌‌اند، اما عواملی وجود دارند که احتمال دچار شدن به این بیماری را افزایش می‌دهد.

برای مثال، سرطان کلیه بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال دیده می‌شود یا برخی از محرک‌ها می‌توانند، عامل وقوع آن باشند:

سیگار کشیدن، خطر ابتلا به سرطان کلیه را دو برابر می‌کند. کشیدن سیگار برگ هم می‌تواند عاملی برای ابتلا به سرطان کلیه باشد.

مرد بودن یکی از عواملی است که افراد را در معرض خطر ابتلا به این سرطان قرار می‌دهد. براساس آمارها، مردان دو برابر زنان به سرطان کلیه دچار می‌شوند.

اضافه وزن مفرط باعث ترشح هورمون‌هایی در بدن می‌شود که خطر ابتلا به سرطان را بیشتر می‌کنند.

استفاده‌ی بیش‌ازحد از داروهای مسکن بدون نسخه و با نسخه در بلندمدت می‌تواند باعث بروز سرطان شود.

ابتلا به بیماری‌های پیشرفته کلیوی هم در دچار شدن به سرطان بی‌تأثیر نیست. مثلا اشخاصی که به‌دلیل توقف عملکرد کلیه‌ها دیالیز می‌شوند، در بلندمدت در معرض ابتلا به سرطان هستند.

دچار بودن به مشکلات جسمانی ارثی مانند بیماری فون‌هیپل-لیندو (VHL) یا کارسینوم پاپیلاری کلیه می‌تواند موجب ابتلا به سرطان شود.

بیماری فون‌ هیپِل-لیندو نوعی اختلال ارثی است که باعث تشکیل تومورهای بدخیم در بدن افراد مستعد می‌شود.

کارسینوم پاپیلاری هم ارثی است و ریشه‌های ژنتیکی دارد.

وجود سابقه‌ی بیماری در خانواده به‌ویژه در خواهر و برادرها امکان ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

قرار داشتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند آزبِست، کادمیوم، بنزن، حلال‌های شیمیایی یا برخی از انواع علف‌کُش‌ها نیز احتمال بروز سرطان را افزایش می‌دهد.

فشار خون بالا یکی از عوامل خطرزا برای سرطان است که پزشکان هنوز نمی‌دانند خود این وضعیت موجب سرطان می‌شود یا داروهایی که برای رفع آن استفاده می‌شوند.

به دلایل نامشخصی، افراد سیاه‌ پوست بیشتر به سرطان کلیه دچار می‌شوند.

به دلایل نامشخصی، داشتن لنفوم (سرطان غدد لنفاوی) هم خطر سرطان را افزایش می‌دهد.

اگر دچار وضعیت‌های مذبور هستید یا علائمی مشابه با آنها دارید، لزوما به سرطان کلیه دچار نخواهید شد.

ضمن اینکه برخی از افراد هم هیچ‌یک از موارد نام‌برده را تجربه نمی‌کنند اما دچار سرطان می‌شوند.

علایم سرطان کلیه

در بیشتر افراد، نشانه‌های اولیه‌ای برای بروز سرطان دیده نمی‌شود؛ اما با بزرگ شدن تومورها نشانه‌هایی هم ظاهر می‌شوند.

احتمال بروز یک یا چند مورد از علائم زیر در هر فرد وجود دارد:

مشاهده‌ی خون در ادرار؛

وجود برآمدگی در شکم یا کمر؛

کاهش اشتها؛

کمردردی که بهبود پیدا نمی‌کند؛

کاهش وزن بدون دلیلی مشخص؛

تَبی که هفته‌ها به‌ طول می‌انجامد و براثر سرماخوردگی و عفونت ایجاد نشده است؛

خستگی مفرط؛

کم خونی؛

تورم قوزک یا پاها.

اگر سرطان به اعضای دیگر بدن هم منتقل شود، عوارض زیر را ایجاد خواهد کرد:

تنگی نفس؛

درد در استخوان‌ها؛

سرفه‌ی توأم با بالا آوردن خون. 1
 

انواع سرطان کلیه

سرطان کلیه انواع مختلفی دارد:
 

کارسینوم سلول‌های کلیوی ( Renal cell carcinoma) 

کارسینوم سلول‌های کلیوی شایع‌ترین نوع سرطان کلیه در بزرگسالان بوده و تقریباً ۸۵ درصد از سرطان‌هایی که تشخیص داده می‌شوند از این نوع هستند.

این نوع از سرطان در لوله‌های پیچیده نزدیک کلیه که سیستم تصفیه این اندام است، تشکیل می‌شود.

در هر کلیه هزاران واحد از این اجزای کوچک برای فیلتر کردن مواد زائد وجود دارد.
 

کارسینوم اوروتلیال (Urothelial carcinoma) 

این نوع از سرطان با نام کارسینوم سلول‌های ترانزشینال (transitional cell carcinoma) هم شناخته شده و حدود ۵ تا ۱۰ درصد سرطان‌های کلیه‌ در بزرگسالان را شامل می‌شود‌‌. کارسینوم اوروتلیال در محل جمع شدن ادرار  در کلیه پیش از حرکت به سمت مثانه آغاز می‌شود.

این محل لگنچه (renal pelvis)  نام دارد. این نوع از سرطان کلیه، مانند سرطان مثانه درمان می‌شود‌. چرا که هر دو نوع سرطان در یک نوع سلول آغاز می‌شوند‌.

سارکوم (Sarcoma) 

سارکوم کلیه مورد بسیار نادری است. این نوع از سرطان در بافت نرم کلیه، لایه نازک بافت پیوندی اطراف کلیه با نام کپسول و یا چربی‌های اطراف ایجاد می‌شود.

این نوع از سرطان معمولا با جراحی درمان می‌شود‌‌. با این همه احتمال بازگشت این نوع از سرطان و یا انتشار آن در دیگر مناطق بدن وجود دارد.

بنابراین بعد از جراحی اولیه، جراحی‌های بیش‌تر ‌و شیمی درمانی انجام می‌شود.
 

تومور ویلمز (Wilms tumor) 

این نوع از تومور در کودکان شایع‌تر بوده و به شیوه متفاوتی نسبت به سرطان کلیه در بزرگسالان درمان می‌شود.

این نوع از سرطان در حدود یک درصد انواع سرطان‌ها را تشکیل می‌دهد.

درصد موفقیت درمان تومور ویلمز زمانی که پرتودرمانی و شیمی درمانی با جراحی ترکیب شود، بسیار بالا بوده و این مقدار از انواع دیگر سرطان بیش‌تر است‌.
 

لنفوم (Lymphoma) 

لنفوم هم باعث بزرگ‌تر شدن کلیه و هم بزرگ شدن گره‌های لنفی یا لنفادنوپاتی (lymphadenopathy)  در دیگر بخش‌های بدن مانند گردن، سینه و حفره شکمی می‌شود‌.

در موارد نادر لنفوم کلیوی به صورت یک حجم توده مانند در کلیه ظاهر شده و شامل بزرگ شدن گره‌های لنفی حاشیه‌ای است.

اگر احتمال لنفوم کلیوی وجود داشته باشد، پزشک نمونه برداری انجام داده و به جای جراحی شیمی درمانی انجام می‌شود.
 

انواع سلول‌های سرطانی کلیه

دانستن اینکه کدام سلول، تومور کلیه را تشکیل داده به پزشکان کمک می‌کند تا برنامه درمانی را مشخص کنند.

پاتولوژیست ها بیش‌تر از ۳۰ نوع مختلف از سلول‌های سرطانی کلیه را تشخیص دادند‌.

تخصص پاتولوژیست انجام تست‌های آزمایشگاهی و ارزیابی سلول‌ها، بافت‌ها و ارگان‌ها برای تشخیص بیماری است.

سی تی اسکن و ام آر آی همیشه قادر به نشان دادن تفاوت بین تومورهای خوش خیم، تومورهایی با سرعت رشد کم و تومورهای بدخیم قبل از انجام جراحی نیست.

شایع‌ترین انواع سلول‌های سرطانی کلیه در زیر لیست شده‌اند. در حالت کلی درجه تومور تعیین کننده‌ی تفاوت سلول‌ها و نه سرعت رشد آن‌ها است‌.

هر چه درجه بالاتر باشد، احتمال انتشار یا متاستاز با گذشت زمان بالاتر می‌رود.
 

سلول شفاف (Clear cell) 

حدود ۷۰ درصد از سرطان‌های کلیه از سلول‌های شفاف تشکیل شده‌اند. این سلول‌ها از سرعت رشد پایین (درجه یک)  تا سرعت رشد بالا (درجه ۴) دسته بندی می‌شوند. ایمونوتراپی و درمان هدفمند معمولا برای سرطان کلیه سلول‌های شفاف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 

پاپیلاری (Papillary) 

سرطان کلیه پاپیلاری بین ده تا ۱۵ درصد افراد مبتلا دیده می‌شود‌. این نوع از سلول‌های سرطانی خود به دو زیر شاخه نوع یک و نوع دو تقسیم می‌شود.

اگر سرطان کلیه پاپیلاری در یک نقطه مستقر باشد، با جراحی درمان می‌شود. اما اگر به سایر اندام‌ها منتشر شده و به عبارتی متاستاز کرده باشد، از عوامل مسدود کننده رگ‌های خونی استفاده می‌شود. تحقیقات برای استفاده از ایمونوتراپی برای درمان نوعی از سرطان کلیه پاپیلاری که متاستاز کرده است، هم اکنون در حال انجام است‌.
 

سارکوماتوئید (Sarcomatoid) 

هر کدام از زیر شاخه‌های سرطان کلیه (سلول شفاف، کروموفوب، پاپیلاری و …) می‌توانند ساختارهای طبقه بندی نشده‌‌ای را زیر میکروسکوپ نشان دهند.

پاتولوژیست ها به این ساختارها سارکوماتوئید می‌گویند. این نوع زیر شاخه‌ای مشخصی نیست، اما زمانی که این سلول‌های خاص دیده شوند، فرد به نوعی سرطان کلیه تهاجمی مبتلا شده است‌. برای افرادی که تومورهای سرطانی سارکوماتوئید دارند، تحقیقات در مورد امکان استفاده از ایمونوتراپی ادامه دارد.
 

مدولاری (Medullary) 

این نوع از سلول سرطانی نادر و البته بسیار تهاجمی بوده و به عنوان یک تومور قشری کلیوی در نظر گرفته می‌شود.

این نوع از سلول‌های سرطانی در افراد سیاه پوست بیش‌تر شایع بوده و در افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل هم بیش‌تر دیده می‌شود.

در این بیماری افراد ژن عامل بیماری را از پدر یا مادر خود دریافت کرده‌اند. ترکیبی از شیمی درمانی و مسدود کننده‌ های رگ‌ های خونی برای درمان این نوع از تومور سرطانی استفاده می‌شود. تحقیقات در مورد راه‌های درمان ادامه دارد.
 

مجرای جمع کننده (Collecting duct) 

کارسینوم مجرای جمع کننده بیش‌تر در میان افراد بزرگسال ۲۰ تا ۳۰ ساله دیده می‌شود. این نوع از سرطان در مجرای جمع کننده کلیه آغاز می‌شود‌.

بنابراین کارسینوم مجرای جمع کننده به کارسینوم اوروتلیال بسیار نزدیک است. درمان موفق این نوع سرطان در دراز مدت، حتی در صورت ترکیب شیمی درمانی و جراحی بسیار نادر است‌. ‌
 

کروموفوب (Chromophobe) 

کروموفوب یک نوع غیر رایج سرطان کلیه بوده و از دیگر انواع سرطان‌ها متفاوت است. این نوع از سرطان از گروه خاصی از تومورها تشکیل شده که به آهستگی رشد کرده (indolent tumors) ولی در عین حال بسیار تهاجمی هستند‌‌. تحقیقات برای یافتن بهترین روش درمانی ادامه دارد.
 

آنکوسیتوم (Oncocytoma) 

این نوع از سرطان کلیه با سرعت رشد کم نادر است.
 

آنژیومیولیپوم (Angiomyolipoma)

آنژیومیولیپوم تومور خوش خیمی است و به خاطر ظاهر منحصر به فردش در سی تی اسکن و یا زیر میکروسکوپ به راحتی قابل تشخیص است.

معمولا این نوع از سرطان منتشر نمی‌شود و معمولا با کمک جراحی درمان می‌شود. نوع تهاجمی این نوع سرطان اپیتلیوئید (epithelioid) نام دارد که می‌تواند ورید کلیوی و یا بزرگ سیاهرگ زیرین را درگیر کرده و به گره‌های لنفی یا ارگان‌های نزدیک مانند کبد راه پیدا کند.
 

مراحل و درجات سرطان کلیه

بعد از تشخیص سرطان، گام بعدی مشخص کردن درصد پیشرفت و یا سطح سرطان است.

برای مشخص شدن مرحله سرطان، سی تی اسکن‌های تکمیلی به همراه دیگر آزمایش‌ها انجام می‌شود. 

درجات مختلف سرطان کلیه با اعداد رومی و از I  تا IV  نامگذاری می‌شود. مرحله IV سرطان بسیار پیشرفته بوده و امکان انتشار سرطان در گره‌های لنفی و دیگر نقاط بدن وجود دارد. با اینکه هر فرد نوع خاصی از سرطان را تجربه می‌کند ولی سرطان‌هایی با درجات مشابه، چشم انداز مشابه‌ای داشته و با شیوه‌های درمانی یکسانی درمان می‌شوند. 2
 

تشخیص سرطان کلیه

تشخیص سرطان کلیه ممکن است براساس کم خونی ، خون در ادرار ، علائم جسمی و اغلب با ترکیبی از تست های تصویربرداری انجام می شود.

بسیاری اوقات، یافتن یک توده در یک بررسی رادیوگرافی مانند اشعه ایکس ، سی تی اسکن یا MRI در طی تحقیقات برای شرایط دیگری ممکن است پزشک را به سرطان کلیه سوق دهد.

آزمایش اولیه وقتی مشکوک به سرطان کلیه است ، اغلب سونوگرافی است.

سونوگرافی برای ایجاد تصویر از امواج صوتی استفاده می کند و می تواند تومورهای سخت را از کیست تشخیص دهد.

سی تی اسکن (CT) یا توموگرافی کامپیوتری شاید مفیدترین آزمایش باشد و می تواند برای تشخیص و انجام مراحل سرطان کلیه مورد استفاده قرار گیرد.

سی تی از یک سری از اشعه ایکس برای ایجاد یک تصویر ۳ بعدی از قسمت داخلی بدن استفاده می کند.

ام آر آی (MRI) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی ممکن است برای افرادی که قادر به داشتن CT نیستند (به دلیل آلرژی به مواد کنتراست CT یا عملکرد ضعیف کلیه) انجام شود. ام آر آی از تصویربرداری مغناطیسی به جای اشعه X استفاده می کند. درصورتی که تصور می شود تومور به رگهای نزدیک کلیه گسترش یافته است ،MRI نیز مفید است.

بعضی اوقات برای کمک به مرحله بندی تومور کلیه، اسکن PET یا اسکن استخوانی انجام می شود.

برخلاف بسیاری از تومورها ، معمولاً بیوپسی برای تشخیص سرطان کلیه لازم نیست.

بیوپسی در صورت نیاز ممکن است از چند طریق مختلف انجام شود و به آسیب شناسان این امکان را می دهد تا در زیر میکروسکوپ حضور سلولهای سرطانی را جستجو کنند. نمونه های سرطان کلیه در راهنمای درمان بسیار مفید است، اما اغلب در طول جراحی برای معالجه سرطان به جای انجام مراحل تشخیصی گرفته می شود.

درمان سرطان کلیه

درمان سرطان کلیه بستگی به مرحله بیماری و همچنین بسیاری از عوامل دیگر مانند سلامت عمومی شما، محل قرارگیری سرطان در کلیه و موارد دیگر دارد.

بیشتر افراد مبتلا به سرطان کلیه نوعی جراحی خواهند داشت. کسانی که به سرطان کلیه در مراحل اولیه مبتلا هستند بهترین کاندیداهای عمل جراحی هستند، اما سرطان کلیه یکی از معدود تومورهای سفت وسخت است که در آن جراحی ممکن است حتی با بیماری متاستاتیک پیشرفته (مرحله ۴) نیز مفید باشد.

در حالی که عمل جراحی، درمانی برای بسیاری از سرطانهای کلیه است ، اما این در افراد مسن یا افراد دارای بیماریهای پزشکی جدی بسیار دشوار است.

برای کسانی که جراحی را تحمل نمی کنند ، روشهای درمانی مانند سرما جراحی یا سرما درمانی (یخ زدن تومور) یا سوزاندن تومور، ممکن است گزینه هایی باشد.

داروهای هدفمند چند درمانی برای استفاده در برخی از افراد مبتلا به سرطان پیشرفته کلیه تأیید شده است.

این داروها از رشد و گسترش سلولهای بدخیم جلوگیری کرده و مانع از رشد آنها می شوند.

عوارض جانبی این داروها با دارو درمانی متفاوت است و اغلب تحمل بهتری دارند.

ایمنی درمانی یا ایمونوتراپی که به عنوان درمان بیولوژیک نیز شناخته می شود، یک روش درمانی جدیدتر برای سرطان است که با تحریک سیستم ایمنی بدن در مبارزه با سلول های سرطانی، به سادگی کار می کند. چند دسته مختلف از این داروها وجود دارد که مشخص شده است که برای سرطان کلیه مؤثر است.
 

آزمایشات بالینی و درمان سرطان کلیه

علاوه بر گزینه های درمانی مورد تأیید موجود، در حال حاضر آزمایش های بالینی زیادی در دست انجام است که به دنبال روش های درمانی جدیدتر یا بهتری برای درمان سرطان کلیه هستند.

ممکن است به خاطر داشته باشید که هر درمانی که در حال حاضر برای سرطان داریم یک بار در یک کارآزمایی بالینی مورد مطالعه قرار گرفت.

پرتودرمانی معمولاً به عنوان درمانی برای سرطان کلیه مورد استفاده قرار نمی گیرد، اما ممکن است برای تسکین ناراحتی ناشی از اثرات گسترش سرطان از “تسکین دهنده و مسکن” استفاده شود .

شیمی درمانی فقط دارای اثر محدودی در برابر سرطان سلول کلیوی است. 3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.drdr.ir
3.www.urologykarami.com