علل سندروم شوگرن

علت سندروم شوگرن ناشناخته است. این یک بیماری التهابی خود ایمنی است.

بدان معنی که بیماری با حمله سیستم ایمنی بدن به خود، باعث ایجاد التهاب و آسیب بافت می شود.

سندرم شوگرن همچنین در نتیجه خشکی غشاهای بدن منجر به کاهش تولید اشک، بزاق و مخاط می شود.
 

سندروم شوگرن اولیه و ثانویه

سندروم شوگرن (که نام آن را پزشک سوئدی هنریک شوگرن Henrik Sjögren گذاشت و در اوایل دهه ۱۹۰۰ آنرا کشف کرد) می تواند به عنوان یک بیماری اولیه یا به عنوان یک وضعیت ثانویه به وجود آید. در صورتی که بیماری خود ایمنی دیگری ندارید، سندروم اولیه شوگرن تشخیص داده می شود.

سندرم شوگرن هنگامی که همراه با یک بیماری خود ایمنی دیگری رخ دهد، یک بیماری ثانویه محسوب می شود.
 

عوامل خطر

اگر به آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، اسکلرودرمی، پلی میوزیت یا درماتومیوزیت مبتلا هستید، به احتمال زیاد به سندروم شوگرن نیز مبتلا باشید. اینها بیماری های خود ایمنی هستند و متخصصان می گویند همان عاملی که باعث ایجاد سایر بیماری های خود ایمنی می شود نیز باعث سندروم شوگرن می شود.

عوامل ژنتیکی، فاکتورهای هورمونی یا عفونت ویروسی عامل اصلی بیماری خود ایمنی در نظر گرفته شده است، اما هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که نشان دهد یک علت خاص در سندروم شوگرن نقش اصلی را دارد.
 

چگونه سندروم شوگرن ایجاد می شود؟

سلول های التهابی و پروتئین ها می توانند به مخاط آسیب و باعث پارگی غدد شوند و عملکرد آنها را مختل کنند. چندین پروتئین ایمنی به نام سیتوکین ها در سندروم شوگرن به ویژه سیتوکین های Th-2 ، Th-1 و Th-17 بالا می روند. 1

علائم سندروم شوگرن چیست؟

دو علامت اصلی سندروم شوگرن عبارتند از:
 

خشکی چشم

فرد ممکن است دچارسوزش و خارش چشم یا احساس افتادن سنگ ریزه یا ماسه در چشم را داشته باشد.

همچنین خستگی و سنگینی چشم‌ها، فتوفوبیا(نور هراسی ) یا حساسیت به نور، پلک‌های متورم و تحریک شده و تاری دید را ممکن است تجربه کند.

سیگار کشیدن، مسافرت هوایی، برخی شرایط آب و هوایی و مثل باد و گرد وخاک می‌تواند علائم را تشدید کند.
 

خشکی دهان

ممکن است احساس کنید که دهانتان پر از پنبه است، به گونه ای که بلع یا صحبت کردن را برای شما دشوار کند.

برخی از افراد مبتلا به سندروم شوگرن نیزممکن است هر کدام از علائم زیر را تجربه کنند:

درد، تورم و سفتی مفاصل

تورم غدد بزاق – به خصوص غددی که در پشت فک و در پشت گوش شما قرار دارد.

بثورات پوستی یا خشک شدن پوست

خشکی واژن

سرفه خشک مداوم

خستگی طولانی مدت

پوسیدگی و از دست رفتن دندان‎ها

اشکال در جویدن و بلع

خشونت صدا

صحبت کردن به سختی

برفک دهان مکرر و عفونت قارچی در دهان

در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن بیمار به سایر قسمت‌های بدن حمله می‌کند و علائم و نشانه‌های زیر را به وجود می‌آورد:

خستگی عمومی

هذیان و گیجی

درد ماهیچه

التهاب، سفتی و درد مفاصل

نوروپاتی محیطی، بی حسی و درد گاه به گاهی در بازوها یا پاها

بیماری ریه

پدیده رینود، که در آن در دست‌ها احساس درد، سردی و بی‌حسی می‌شود.

واسکولیت (التهاب عروق خونی). 2
 

تشخیص سندروم شوگرن

از آنجا که علائم تا حدودی مبهم است، می تواند سالها طول بکشد تا سندروم شوگرن تشخیص داده شود. علائم، معاینه بدنی، آزمایش های تخصصی و آزمایش خون می تواند به شناسایی این بیماری کمک کند.

پزشک یا دندانپزشک ممکن است مشاهده کند که دهان شما خشک است. ممکن است بینی و پوست شما خشک به نظر برسد و همچنین ممکن است چشمان شما قرمز یا خشک به نظر برسد. ممکن است مفاصل شما متورم به نظر برسد و ممکن است بثوراتی روی پوست شما ایجاد شود.
 

تست های تخصصی

در کنار علائم و معاینه جسمی شما، تعدادی از آزمایشات تشخیصی ممکن است به تشخیص سندرم شوگرن کمک کنند.
 

آزمایش شیرمِر برای خشکی چشم

پزشک شما نوارهای کاغذی را زیر پلکهای زیرین شما قرار می دهد تا بعد از ۵ دقیقه میزان خیس بودن روی کاغذ را اندازه گیری کند.
 

آزمایش اسلیت لمپ

یک نوع میکروسکوپ چشمی است که چشم پزشک با آن، خشکی چشم و التهاب را بررسی می کند.

رنگ آمیزی با رنگهای حیاتی

یک رنگ بی ضرر روی سطح چشم شما قرار می گیرد. از نور مخصوصی استفاده می شود که به پزشکتان کمک می کند هرگونه آسیب در سطح چشم شما را ببیند.
 

معاینه دهان

پزشک به صورت بصری دهان شما را برای ساییدگی و تورم بررسی می کند و ممکن است یک نمونه بزاق برای بررسی کیفیت آن بگیرد.

بیوپسی لب

پزشک می تواند یک تکه کوچک از غدد بزاقی زیر لب شما را جهت معاینه میکروسکوپی خارج کند.
 

آنتی بادی ضد هسته ای (تست ANA)

ANA آنتی بادی است که به سلول های بدن حمله می کند. تقریباً در ۷۰ درصد افرادی که مبتلا به سندرم شوگرن هستند مثبت است.

با این وجود این آنتی بادی در افرادی که هیچ بیماری خود ایمنی ندارند نیز وجود دارد.

SSA (anti-Ro) و SSB (anti-La): این آنتی بادی ها در سندرم اولیه سوژورن رایج هستند، اما شما حتی در صورت بروز بیماری ممکن است برای SSA و SSB مثبت نشوید.
 

فاکتور روماتوئید

فاکتور روماتوئید پروتئینی است که در آرتریت روماتوئید وجود دارد، و تقریباً در حدود ۶۵ درصد از افرادی که مبتلا به سندروم شوگرن هستند، مثبت است.

ایمونوگلوبولین ها

پروتئین هایی که به طور معمول توسط آنتی بادی تولید می شوند ممکن است در سندروم شوگرن افزایش یابد.

هیچ آزمایش واحدی به خودی خود نمی تواند تأیید کند که مبتلا به سندرم شوگرن هستید. ترکیبی از عوامل در تشخیص شما با هم در نظر گرفته می شوند. 1

عوارض سندرم شوگرن

یکی از شایع ترین عوارض جانبی سندرم شوگرن درگیر شدن چشم ها و دهان است. اما موارد دیگری نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

عوارض شامل موارد زیر می شود:
 

بیماری های دندانی

از آن جایی که بزاق دهان به حفاظت از دهان در برابر باکتری ها حفاظت می کند. در نتیجه خشک شدن دهان، احتمال خرابی و عفونت های دندانی را افزایش خواهد داد.

عفونت مخمر

احتمال بروز برفک دهان که یک نوع عفونت مخمری است در افراد مبتلا به سندرم شوگرن بسیار بیشتر از دیگر افراد است.

مشکلات دید و بینایی

خشکی چشم ها باعث حساسیت چشم به نور، تاری دید و آسیب قرنیه چشم خواهد شد.

عوارض جانبی دیگری نیز وجود دارد که احتمال بروز آن بسیار کمتر از موارد بالاست:

تنفس، کلیه یا کبد

التهاب ممکن است باعث بروز ذات الریه، برونشیت یا سایر مشکلات تنفسی در فرد مبتلا شود. گاهی اوقات عملکرد کلیه فرد نیز با مشکل مواجه شده و باعث بروز هپاتیت یا سیروز کبدی می شود.

گره های لنفاوی

درصد کمی از افراد مبتلا به سندرم شوگرن دچار سرطان گره های لنفاوی (lymphoma) می شوند.

عصب ها

ممکن است فرد مبتلا به شوگرن در نتیجه بروز اختلالات عصبی، دچار بی حسی، گز گز و احساس سوزش در دست ها و پاها (peripheral neuropathy) شود.
 

درمان سندرم شوگرن

شیوه درمان سندرم شوگرن بستگی به این دارد که چه قسمتی از بدن فرد درگیر شده باشد.

بسیاری از مردم با استفاده از قطره های چشمی بدون نیاز به نسخه و نوشیدن آب بیشتر سعی می کنند تا علائمی مثل خشکی دهان و خشکی چشم ها را کاهش دهند. اما این راهکار دائمی نبوده و بیشتر افراد مبتلا نهایتاً نیاز به تجویز دارو یا انجام عمل های جراحی خواهند داشت.
 

دارو

با توجه به علائم بیمار، پزشک ممکن است داروهای زیر را برای فرد تجویز کند:
 

کاهش التهابات چشمی

پزشک ممکن است قطره های چشمی ضد التهاب برای فرد مبتلا به خشکی چشم متوسط تا شدید تجویز کند.

افزایش ترشح بزاق دهان

خوشبختانه داروهایی وجود دارد که فرد مبتلا به خشکی دهان می تواند با مصرف آن ها میزان ترشح بزاق و گاهی اوقات اشک را بیشتر کند.

البته مصرف چنین داروهایی ممکن است عوارض جانبی مثل تعریق بیش از حد، درد در ناحیه شکم و افزایش ادرار را به دنبال داشته باشد.

عوارض جانبی به خصوص، در صورتی که فرد مبتلا به سندرم شوگرن، دچار علائمی مثل آرتروز شود. احتمالاً پزشک برای بهبود علائم داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا دیگر داروهای مخصوص آرتروز تجویز خواهد کرد. عفونت های مخمری در دهان باید با استفاده از داروهای ضد قارچ درمان شود.

درمان علائم کلی، می توان از داروی درمان کننده مالاریا برای درمان سندرم شوگرن استفاده کرد. داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند نیز ممکن است توسط پزشک برای درمان شوگرن تجویز شود.
 

عمل جراحی

می توان با انجام عمل جراحی punctual occlusion، مجاری دفع اشک را بسته و از خشک شدن چشم ها تا حد قابل توجهی جلوگیری کرد.

برای اینکار از مسدود کننده های کلاژنی یا سیلیکونی استفاده شده و مجاری خروج اشک را با استفاده از آن ها مسدود می کنند.

این کار باعث می شود تا اشک ترشح شده از چشم ها خارج نشده و در نتیجه فرد دچار خشکی چشم نشود. 3

پی نوشت:
1.www.tavandarman.com
2.www.doctoreto.com
3.www.pezeshket.com