پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری زمانی رخ می دهد که فشار خون شما بالا بوده یا در ادرار خود دفع پروتئین داشته باشید.

این مساله می تواند در هر زمانی از بارداری به خصوص بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق بیفتد. شما همچنین ممکن است فاکتورهای لخته شدن (پلاکتها) را در خون یا شاخصهای نارسایی کلیه یا کبد داشته باشید. این بیماری همچنین به نام توکسمی یا فشار خون ناشی از بارداری نامیده می شود. اکلامپسی یک عارضه شدید ناشی از پره اکلامپسی است. اکلامپسی شامل فشار خون بالا است که باعث تشنج در حاملگی می شود.

تقریبا 5 تا 10 درصد از زنان باردار مبتلا به پره اکلامپسی هستند.

علل مسمومیت بارداری

پزشکان هنوز علت مشخصی برای این بیماری پیدا نکرده اند اما برخی از علل بالقوه در حال بررسی هستند. این علل شامل:

– عوامل ژنتیکی
– رژیم غذایی
– مشکلات عروق خون
– اختلالات خودایمنی

عوامل خطرزا نیز وجود دارد که می تواند احتمال ابتلا به مسمومیت بارداری را افزایش دهد. این علائم شامل:

– حاملگی با جنین های متعدد
– سن بیشتر از 35 سال
– بودن در سنین نوجوانی
– بارداری برای اولین بار
– چاقی
– داشتن سابقه فشار خون بالا
– داشتن سابقه خانوادگی دیابت
– داشتن سابقه خانوادگی اختلال کلیوی

هیچ چیز نمی تواند به طور قطعی از این وضعیت جلوگیری کند. مراقبتهای اولیه و ثابت قبل از زایمان می تواند به پزشک شما کمک کند تا زودتر این بیماری را تشخیص دهد و از عوارض آن اجتناب کندتشخیص به موقع به پزشک کمک خواهد کرد تا شما را تا روز زایمان تحت نظارت قرار دهد. 1

چند نوع مسمومیت بارداری داریم؟

مسمومیت بارداری براساس شدت بیماری به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

پره‌ اکلامپسی خفیف (قبل از مرحله تشنج): دارای علائم بالینی مانند ورم دست‌ها، پاها و صورت (به علت تجمع مایعات در بافت‌های مختلف بدن و زیر پوست)، بالا رفتن جزئی فشارخون و وجود مقداری پروتئین در ادرار است.

پره‌ اکلامپسی حاد: دارای علائم بالینی ورم شدید دست‌ها، پاها، صورت، بالا رفتن جدی فشار خون، وجود مقدار زیادی پروتئین در ادرار، سردرد، سرگیجه، دوبینی، حالت‌ تهوع، استفراغ و درد شدید در ناحیه سمت راست شکم است.

اکلامپسی (مرحله تشنج): در این حالت فرد دچار تشنج و کما می‌شود که درصورت عدم درمان موجب مرگ مادر و جنین می‌شود.

علائم مسمومیت بارداری چیست؟

در افراد مبتلا به پره‌ اکلامپسی علایم زیر مشاهده می‌شوند:

التهاب در صورت

پف اطراف چشم

التهاب ناگهانی دست، پا یا زانو (به علت تجمع آب در این بافت‌ها) که شایع است و منجر به افزایش ناگهانی وزن بدن (یا افزایش وزن بیشتر از 2 کیلوگرم در یک ماه) می‌شود.

فرد باردار مبتلا به پره‌ اکلامپسی دارای علائم بارزی از قبیل فشار خون بالا به همراه پروتئینوری (دفع پروتئین در ادرار) است.

در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم زیر در افراد مبتلا به پره‌ اکلامپسی نیاز به مراقبت‌های اورژانسی است:

سردرد شدید و مزمن

سرگیجه

اختلالات بینایی  شامل دوبینی، تاری دید و…

درد شدید و یا حساسیت به لمس در قسمت فوقانی شکم

حالت تهوع و استفراغ

چگونه مسومیت بارداری را تشخیص می‌دهند؟

در صورت وجود سابقه‌ی مسمومیت خفیف حاملگی در یکی از اعضای خانواده و یا با مشاهده‌ی یک یا چند مورد از علایمی مانند سردرد شدید یا اختلال بینایی، افزایش وزن به میزان بیش از یک کیلوگرم در هفته، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و دردهای شکمی در فرد باردار باید به پزشک معالج مراجعه شود.

پزشک ابتدا افراد مشکوک به پره‌ اکلامپسی (مسمومیت بارداری) را از نظر فشار خون و ادرار مورد بررسی قرار می‌دهد. در افراد مبتلا پروتئینوری (300 میلی‌گرم پروتئین در ادرار 24 ساعته) و هیپرتانسیون (افزایش فشار خون) که فشار خون پس از 20 هفته‌ی بارداری 140 روی 90 یا بیشتر، مشاهده می‌شود. در بعضی از موارد افزایش فشار خون قبل از پروتئینوری مشاهده می‌شود.

در صورت بروز پره‌ اکلامپسی خفیف اقدامات زیر صورت می‌گیرد:

گرفتن شرح حال مادر

اندازه‌گیری ارتفاع رحم

تعیین سن بارداری

شنیدن صدای قلب جنین

اندازه‌گیری وزن

بررسی دقیق فشار خون هر 9 ساعت یک بار

کنترل روزانه‌ی حرکت جنین

جمع‌آوری ادرار 24 ساعته و اندازه‌گیری پروتئینوری حداقل یک روز در میان

اندازه‌گیری کراتینین، آنزیم‌های کبدی، LDH ،CBC، هماتوکریت، پلاکت، تست‌های انعقادی و قند خون

سونوگرافی سریالی برای رشد جنین (هر 2 هفته یک بار)

بررسی سلامت جنین با NST و AFI یا BPS  یک یا دو بار در هفته (فاصله‌ی انجام تست بستگی به سن حاملگی، شدت FGR ، شدت بیماری، حجم مایع آمنیوتیک و تغییرات داپلر دارد)

در افراد مبتلا به پره‌اکلامپسی شدید پس از بررسی، علایم زیر مشاهده می‌شود:

افزایش فشارخون به میزان 110/160 یا بیشتر

پروتئینوری به میزان 2 گرم یا بیشتر 

کراتینین بیش از 2/1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر

ترومبوسیتوپنی زیر 100000

افزایش آنزیم‌های کبدی یا بیلی‌روبین 2

درمان پره اکلامپسی

اگر پزشک تشخیص دهد که شما دچار مسمومیت یا فشارخون بارداری شده اید، باید به بیمارستان مراجعه کنید تا آزمایش های لازم را انجام دهید، سپس بر طبق نوع پره اکلامپسی شما را تحت درمان قرار می دهند: 

پره اکلامپسی خفیف

اگر دچار پره اکلامپسی خفیف باشید، فشار خون شما باید تقریباً 4 بار در روز اندازه گیری شود و آزمایش خون انجام بدهید، سپس پزشک با توجه به نتیجه آزمایش تعیین می کند که باید برای اقدامات بعدی در بیمارستان بمانید و یا به خانه باز گردید.

پره اکلامپسی متوسط

فشار خون شما باید تقریباً 4 بار در روز اندازه گیری شود و برای کنترل آن باید دارو مصرف کنید. در این شرایط سونوگرافی و یا سونوگرافی داپلر نیز انجام می شود تا از میزان خون دریافتی جنین از جفت بررسی شود. اگر جنین در وضعیت نرمال بوده و افزایش فشار خون شما در طی چند روز بهبود یافته باشد، می توانید به خانه باز گردید. همچنین اگر بین هفته های 40-39 زایمان نکنید، پزشک باید برای زایمان از روش القاء استفاده کند.

پره اکلامپسی شدید

 اگر دچار پره اکلامپسی شدید شوید باید تا زمان تولد نوزاد و گاهی پس از آن نیز در بیمارستان بستری باشید. وضعیت کلی سلامت و فشار خون، آزمایش ادرار و خون شما باید بطور مرتب بررسی شود. پزشک وضعیت سلامت و رشد جنین را نیز تحت نظر خواهد داشت. تمام تیم پزشکی بیمارستان تلاش خود را می کنند تا بیماری شما وخیم تر نشود، بطور مثال میزان مایعات بدن شما را کنترل می کنند و سولفات منیزیم را بصورت وریدی تزریق می کنند. با این کار از پیشرفت علائم پره اکلامپسی جلوگیری می شود. پره اکلامپسی شدید گاهی منجر به حمله صرع می شود و در این شرایط سولفات منیزیم می تواند مانع بروز مشکلات بعدی شود.

اگر پزشکان موفق نشوند فشار خون شما را کنترل کنند و سلامت جنین در خطر باشد، القاء زایمان زودهنگام را انجام خواهند داد. اگر پزشک تصمیم بگیرد که برای حفظ جان جنین باید زایمان سریع تر انجام شود، تحت القاء زایمان قرار می گیرید. تا زمانیکه وضعیت سلامت جنین به خطر نیفتاده، جای هیچ نگرانی وجود ندارد، اگر وزن جنین طبیعی باشد، احتمالا پس از زایمان نیز از سلامت کافی برخوردار خواهد بود.

پیشگیری از پره اکلامپسی

با اینکه تاکنون هیچ روش قطعی برای پیشگیری از پره اکلامپسی کشف نشده است، اما پژوهشگران همچنان در حال مطالعه هستند که آیا مصرف زیاد کلسیم، مولتی ویتامین ها، مکمل ها یا کنترل میزان نمک مصرفی می تواند در پیشگیری از پره اکلامپسی موثر باشد یا خیر.

اگر در معرض ابتلا به فشارخون بارداری قرار داشته باشید، پزشک داروی آسپیرین را با دوز پایین تجویز خواهد کرد. بخاطر داشته باشید که این عارضه را نباید با درمان خانگی کنترل کرد و حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

خطر ابتلا به مسمومیت بارداری را جدی بگیرید و در دوران بارداری باید از خودتان مراقبت کنید، رژیم غذایی سالمی داشته باشید و بطور مرتب توسط پزشک معاینه شوید، هر مادر بارداری باید با علائم پره اکلامپسی آشنا باشد تا بتواند در صورت بروز به موقع اقدام کند و بسرعت درمان شود. 3

پی نوشت:
1.www.niniban.com
2.www.mom.ir
3.www.niniplus.com