فراموشی خدا-خودبیگانگی انسان-خودفراموشی انسان

‹‹ و لا تکونوا کالذین نسواالله فانسیهم انفسهم اولئک هم الفاسقون ›› این آیه در مورد منافقان است که می فرماید : و همچون کسانی که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنها را به خود فراموشی گرفتار کرد نباشید و آنها فاسق و گنهکارند . اصولاً خمیر مایه تقوی دو چیز است 1) یاد خدا یعنی توجه به مراقبت دائمی الله و حضور او در همه جا و همه حال 2) توجه به دادگاه عدل خداوند و نامه اعمالی که همه کوچک و بزرگ در آن ثبت می شود لذا توجه به این دو اصل مبداً و معاد در سر لوحه برنامه های تربیتی انبیاء و اولیاء قرار داشته و تاثیر آن در پاکسازی فرد و اجتماع چشمگیر است چرا فراموشی خدا سبب خود فراموشی است ؟ زیرا از یک سو فراموشی خدا سبب می شود که انسان در لذات مادی و شهوات حیوانی فرو رود و هدف آفرینش خود را به فراموشی سپارد و از ذخیره لازم برای فردای قیامت غافل بماند . از سوی دیگر فراموش کردن خدا همراه با فراموشی صفات پاک اوست که هستی مطلق و علم بی پایان و غنای بی انتها از آن اوست و هر چه غیر اوست وابسته و نیازمند به ذات پاکش می باشد و همین امر سبب می شود که انسان خود را مستقل و غنی و بی نیاز بشمرد و واقعیت انسانی خویش را فراموش کند . به طور کلی یکی از بزرگترین بدبختیها و مصائب انسان خود فراموشی است چرا که ارزشها و استعداها و لیاقتهای ذاتی خود را که خدا در او نهفته و از بقیه مخلوقات ممتازش ساخته ، به دست فراموشی می سپرد و این مساوی با فراموش کردن انسانیت خویش است . چنین انسانی تا سر حد یک حیوان درنده سقوط می کند و قسمتش چیزی جز خواب و خور و شهوت نخواهد بود . این خود فراموشی بدترین مصداق فسق و خروج از طاعت خداست لذا در پایان آیه می فرماید : چنین افرادی فاسقند . این نکته نیز قابل توجه است که آیه نمی گوید خدا را فراموش نکنید بلکه می گوید : مانند کسانی که خدا را فراموش کردند و خدا آنها را به خود فراموشی گرفتار ساخت نباشید و این در حقیقت یک مصداق روشن حی را نشان می دهد که می توانند عاقبت فراموش کردن خدا را در آن ببیند .مانند این معنا در آیات ذیل نیز آمده است :
«اعراف /51، طه /126، سجده /14، جاثیه /34- برای مطالعه بیشتر به تفسیر المیزان و یا تفسیر نمونه ذیل آیات مورد نظر رجوع نمایید »
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی