فرزندم در سال دوم راهنمايي مي باشد. من تاكنون نتوانسته ام در خصوص حجاب وي را متقاعد كنم و هميشه موهايش را بيرون مي گذارد و همچنين در خصوص نماز نيز كوتاهي مي كند. لذا خواهشمندم با توجه به جامعه امروزي مرا راهنمايي كنيد كه فرزندم را درست تربيت كنم.

براي اينكه فرزند شما مسائل شرعي و حجاب اسلامي را رعايت كند و حرف شنوي داشته باشد، راهكار هاي زير مي تواند مفيد باشد:
1. ارضاء نيازهاي عاطفي:
منزل شما بايد كانون مهر و محبت باشد تا فرزندتان كاملاً از جهت عاطفي ارضاء گردد. اگر به اين امر توجه نشود، او به دنبال ارضاء اين نياز از راه هاي ديگر بر مي آيد و ممكن است گاهي براي جلب توجه ديگران دست به كارهايي بزند كه مورد تأييد اسلام نيست. در منزل رابطه اي بسيار صميمي با او داشته باشيد. ابعاد مثبت شخصيت او را تشويق كنيد و از اين صفات خوبش نزد ديگران (محارم) تعريف و تمجيد كنيد.[1]2. دوست يابي:
نوجوانان و جوانان در اين دورة سنّي دوست دارند بيشتر وقتشان را با دوستشان باشند و با آنها دربارة مسائل مختلف سخن بگويند. با توجه به اين امر، شما وظيفه داريد كه دوست يابي او را جهت دهي كنيد، يعني خودتان به او كمك كنيد تا دوستي مؤمن، شايسته، با وقار و با نشاط انتخاب كند و حتي از دوستش بخواهيد گاهي به خانه شما بيايد. خصوصيات خوب دوستش به مرور زمان بر او اثر مثبت مي گذارد.
3. مذاكره و گفتگوهاي صميمانه:
در طول شبانه روز، قسمتي از وقت خود را به او اختصاص داده و با او از مدرسه اش، دوستش، نيازهايش، سخن بگوييد. در مورد نظافت منزل و دكوراسيون آن نظرخواهي نماييد. اين گفتگوهاي صميمي شما را به هم نزديك تر مي كند به گونه اي كه هيچ گاه شما را از خود دور نمي پندارد و شما را نزديك ترين دوست خود مي داند و به گفته هايت توجه مي كند و حاضر نيست دلت را آزرده كند و… . هيچ گاه به طور مستقيم او را نصيحت نكنيد. سعي كنيد در مذاكره هاي خود با سؤال هاي هدفمند او را به فكر وا داريد. بگذاريد قضاوت با خودش باشد به عنوان مثال مي توانيد اين گونه شروع كنيد: فلاني عجب خوش اخلاق است همه از او تعريف مي كنند به نظر تو چه خوبي هايي دارد كه همه از او خوب مي گويند؟ شايد بخاطر اين باشد كه به زيارت امام يا امام زاده مي رود و يا… همين طور ادامه دهيد تا او خود به اين نكته برسد كه رعايت حجاب و توجه به نماز در زندگي مؤثر است (مثال دوم؛ در مورد فريب خوردن يك دختر و علل آن گفتگو كنيد)
4. هديه دادن:
يكي از چيزهايي كه دل ها را به هم نزديك مي كند هديه دادن است. شما مي توانيد با در نظر گرفتن اين امر، در يكي از اعياد مذهبي برايش چادر، چادر نماز، مقنعه، عطر، تسبيح، كتاب دعا و… تهيه كنيد و به او هديه بدهيد. اگر به اين ها علاقة خاصي ندارد در كنار هديه اي كه به او مي دهيد از اين هديه هاي فوق نيز استفاده كنيد. به وي بگوييد: دختر خوبم چون قلب تو پاكتر از ماست در نمازهايت حتماً دعايم كن چون خداوند جوانان را دوست دارد و دعايشان زودتر پذيرفته مي شود. كتاب هايي جذاب براي او خريداري كنيد كه متناسب سن او و در مورد حجاب و يا نماز باشد. از او بخواهيد نكات زيباي او را براي شما بگويد.
5. زيارت:
هر از چندگاهي سفرهايي ترتيب بدهيد كه به زيارت اماكن مقدس برويد و او را به ائمه ـ عليهم السلام ـ نزديك تر كنيد در اين سفر، ايشان جوانان هم سن خود را مي بيند، در دعاها و مراسم نماز شركت مي كند و به طور غيرمستقيم از آنها درس مي گيرد.
6. شيوه هاي انتقاد را ياد بگيريد:
هرگز در بين جمع از او انتقاد نكنيد،[2] در انتقاد از صفت بد او هيچ گاه به كل شخصيت او حمله نكنيد يعني نگوئيد؛ من شما را دوست ندارم. بگوئيد من اين رفتار خاص شما را دوست ندارم. براي انتقاد كردن سعي كنيد از نكات مثبت شخصيت او سخن بگوئيد و بعد به طور غيرمستقيم از او انتقاد كنيد. سعي كنيد انتقادهاي خود را در قالب جملات امر و نهي اي بيان نكنيد و بجاي آنها از جملاتي مثل «شايد بهتر باشد»، «به نظر شما آيا اين طور باشد بهتر نيست» و… استفاده كنيد.[3]7. تشويق:
هرگاه ديديد او حجابش را رعايت كرده او را تشويق كنيد بخاطر اين كارش او را تفريح، مهماني و… ببريد.
8. خداشناسي:
در مورد خدا با او سخن بگوييد و از صفات خداوند (رحمت، مهرباني، دعاپذير، توبه پذير و…) برايش صحبت كنيد اين جلسه ها نبايد خسته كننده باشد (تدريجي باشد) عوامل ايجاد محبت بين فرد و خالق را مطالعه كنيد و از آن عوامل براي تحكيم رابطه او با خدايش كمك بگيريد اين امر كمك مي كند تا جهان بيني اش تغيير كند و نسبت به دستورات شرعي توجه بيشتري داشته باشد.
9. پرهيز از مقايسه:
صفات بد او را با صفات خوب ديگران مقايسه نكنيد. خوبي هاي ديگران را به رخ او نكشيد. طوري رفتار كنيد كه احساس كند او و شخصيت اش نزد شما محبوب و دوست داشتني هستند. بگوييد: امروز از ديروز دوست داشتني تر شده اي، چون امروز نمازت را اول وقت خواندي (البته خود والدين نيز بايد در عمل به اين مسايل ديني توجه داشته باشند و گرنه انتظار صحيحي نيست كه خودشان رعايت نكنند و از او انتظار داشته باشند)
10. تدريجي بودن تربيت ديني:[4] تربيت ديني از آغاز كودكي و حتي قبل از تولد نوزاد آغاز مي شود. گاهي مواقع والدين در دوره هاي اولية زندگي فرزندشان از تربيت ديني وي غافل هستند. بعد يك دفعه متوجه مي شوند كه فرزندشان در تربيت ديني مشكلاتي دارد. والدين نبايد فكر كنند كه همه عيب ها متوجه فرزند است. بايد متوجه خطاي خود نيز باشند. بايد توجه داشته باشند كه تربيت ديني امري تدريجي است لذا نبايد يك دفعه به انتقاد كردن از فرزند شان شروع كنند و به او دربارة حجاب، نماز… تذكر دهند. اين مسائل بايد تدريجي و آگاهانه و همراه با تشويق انجام گيرد يعني نبايد انتظار داشته باشند ظرف يكي چند روز او در نماز و حجاب خود كامل كامل باشد. مطمئن باشيد كه توجهات شما در فكر او اثر مثبت مي گذارد كه در آينده اي نه چندان دور اين افكار در رفتار ظاهر مي گردد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. رفتار والدين با فرزندان، محمدعلي سادات، انجمن اولياء و مربيان.
2. مشكلات تربيتي را چگونه حل كنيم، دكتر محمدرضا شرفي، انتشارات تزكيه.
3. هشدارهاي تربيتي، علي اكبر مظاهري، انتشارات هجرت.

پي نوشت ها:
[1] . سادات، محمدعلي، رفتار والدين با فرزندان، انجمن اولياء و مربيان، چاپ پنجم، 1376، ص 38.
[2] . امام علي ـ عليه السلام ـ نُصحك بين الملاء تقريعٌ نصيحت و انتقاد در بين جمع باعث خرد شدن شخصيت طرف مقابل است. به نقل از محدثي، جواد، اخلاق معاشرت. بوستان كتاب، چاپ پنجم، 1382، ص 311.
[3] . شرفي، محمدرضا، جوان و نيروي چهارم زندگي، انتشارات سروش، چاپ دوم، 1380، ص 24-21.
[4] . سادات، محمدعلي، رفتار والدين با فرزندان، انتشارات انجمن اولياء و مربيان، چاپ پنجم، 1376، ص 78.