آشنایی با سوره تحریم

تعداد آیات

12 
 

محل نزول

مدینه منوره 
 

معانی نام سوره

تحریم یعنی حرام شمردن حلالهای خداوند. 
 

نامهای دیگر

متحرم (چیزی که حرام نباشد) – لم تحرم 
 

ویژگیهای سوره

در این سوره اجتناب از تنگ نظری ها در استفاده از نعمتهای مشروع خداوند و حرام کردن نعمتهای حلال خداوند که بدعت گذاری در دین است انسان را راهنمایی میکند.
 

موضوعات مطرح شده

اجتناب از تنگ نظری – مسئولیت پذیری انسان در برابر اعمال خانواده – آتش جهنم و شعله های آن – توبه نصوح و آثار آن – نور ایمان در قیامت – جهاد با کفار و منافقین – داستان همسر حضرت نوح و همسر حضرت لوط با شوهرانشان – داستان همسر فرعون – اشاره کوتاه به مقام شامخ حضرت مریم (سلام اله علیه).
 

فضیلت قرائت و خواص سوره تحریم

شصت و ششمین سوره قران کریم است که مدنی و 12 آیه دارد. 

از رسول خدا صلی الله علیه و آله سلم روایت شده است: هر کس سوره تحریم را قرائت نماید موفق به توبه نصوح و بدون بازگشت به گناه می شود. 1

در روایتی از امام صادق علیه السلام نیز آمده است: هر کس سوره های طلاق و تحریم را در نماز واجب خود بخواند، خداوند در روز قیامت او را از ترس و خوف و حزن و اندوه در امن می دارد و در آفتادن آتش معاف می دارد و او را به خاطر تلاوت این دو سوره وارد بهشت می کند و این دو سوره او را حفظ می کند زیرا متعلق به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم می باشد. 2
 

شأن نزول و محتوای سوره تحریم

این سوره عمدتا از چهار بخش تشکیل شده است
بخش اول که از آیه یک تا پنج ادامه دارد مربوط به ماجرای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم با بعضی از همسرانش می باشد، حضرت پاره ای از غذاهای حلال را بر خود تحریم فرمود، و آیات فوق نازل شد و همسران پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم را مورد ملامت قرار داد.

بخش دوم که از آیه ۶ تا ۸ ادامه دارد خطابی است کلی به همه مؤ منان در مورد مراقبت در امر تعلیم و تربیت خانواده، و لزوم توبه از گناهان.

بخش سوم که تنها یک آیه است، خطاب به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم در مورد جهاد با کفار و منافقین است.

در بخش چهارمکه آخرین بخش سوره را تشکیل می دهد و شامل آیه ۱۰ تا ۱۲ می باشد، خداوند برای تبیین بخشهای قبل شرح حال دو نفر از زنان صالح (مریم و همسر فرعون) و دو نفر از زنان ناصالح (همسر نوح و همسر لوط) را بیان کرده است و در واقع به زنان مسلمین و به خصوص همسران پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم هشدار می دهد که خود را با گروه اول هماهنگ کنند نه دوم. 3
 

داستان سوره تحریم

افشای سر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم و آزار او توسط یکی از همسرانش

و اذ اسر النبی الی بعض ازواجه حدیثا فلما نبات به و اظهره اللّه علیه… قالت من انباک هذا قال نبانی العلیم الخبیر 

کلمه (سر) به معنای مطلبی که در دل خود پنهان کرده باشی و نخواهی دیگران از آن خبردار شوند، و کلمه (اسرار) که باب افعال همان (سر) است، به معنای است که همان مطلب را برای کسی فاش سازی و سفارش کنی که آن را پنهان بدارد و به کسی اطلاع ندهد، و ضمیر در نبات به همان بعض ازواج بر می گردد، و ضمیر به به حدیث، و ضمیر در (اظهره) به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم، و ضمیر (علیه) به (انبا) یعنی افشای سر، و ضمیر در (عرف) و در (اعرض) به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم، و ضمیر در (بعضه) به حدیث بر می گردد، و اشاره به (هذا) به (انبا) یعنی افشای سر است. 

و حاصل معنای آیه اینکه (و زمانی که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم سری از اسرار خود را نزد بعضی از همسرانش افشا کرد)، و به وی سفارش فرمود که این مطلب را به کسی نگوید، همین که او آن سر را بر خلاف دستور آن جناب به دیگری گفت، و قسمتی از سر آن جناب را فاش نموده از فاش کردن بقیه آن سر خود داری نمود، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم جریان را به عنوان اعتراض به خود او خبر داد، یعنی خبر داد که تو سر مرا فاش کردی، آن همسر پیامبر پرسید چه کسی به تو خبر داد که من این کار را کرده ام، و سر تو را فاش ساخته ام؟ رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود خدای علیم و خبیر به من خبر داد، و او خدایی است که عالم به سر و علانیه، و با خبر از سرائر و اسرار است. 

ان تتوبا الی الله فقد صغت قلوبکما و ان تظاهرا علیه فان اللّه هو مولیه و جبریل و صالح المؤ منین و الملئکه بعد ذلک ظهیر 

یعنی: اگر شما دو زن به سوی خدا برگردید که هیچ، وسیله توبه خود را فراهم کرده اید، و اگر علیه آن جناب دست به دست هم دهید، بدانید که مولای او خدا است.

پینوشت
1)مجمع البیان، ج 10، ص 52.
2) ثواب الاعمال، ص 118.
3) تفسیر نمونه جلد ۲۴ صفحه ۲۶۸.

منبع: سایت رواق الحجاج