سوره سبأ

تعداد آیات

54
 

تعداد کلمات

887
 

تعداد حروف

3596
 

ترتیب نزول

58
 

محل نزول

مکه مکرمه
 

معانی نام سوره

سباء نام شهر و هم نام مردم و قومی است که در آن شهر زندگی میکردند.
 

نامهای دیگر

داوود
 

ویژگیهای سوره

آگاهی انسان از اعمال ریز و درشت در پرونده و نامه اعمال هر انسان و رائه آن در روز قیامت – مقام معجزات حضرت داوود و نعمتهای خداوند برای دین پیامبر.
 

موضوعات مطرح شده

زمین و آسمان – معاد – مسائل نبوت – توحید و خداشناسی – داستان قوم سباء – محاجه و مناظره مستضعفین با مستکبرین در قیامت – ثبات و دوام و استحکام حق – شمه ای از داستان حضرت سلیمان.
 

فضیلت قرائت و خواص سوره سبأ

در فضیلت این سوره پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله وسلم فرموده اند: هر کس که سوره سبأ را قرائت کند همه پیامبران الهی روز قیامت با او رفیق و همراه بوده و با او مصافحه می کنند.1

امام صادق علیه السلام نیز فرموده اند: هر کس سوره های سبأ و فاطر را در شب قرائت کند، همواره در آن شب در حفظ و امان خداوند و وکیلان او خواهد بود و اگر در روز این سوره ها را بخواند هیچ امر ناخوشایند و مکروهی به او نمی رسد و از خیر دنیا وآخرت چیزهایی به او داده می شود که به ذهنش خطور نکرده است.2
 

آثار و برکات تلاوت سوره سبأ

1. ایمن شدن و فرو ریختن ترس

در برکات این سوره از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده: هر کس سوره سبأ را بنویسد و بر خود بیاویزد هیچ حیوان و جنبنده آزار دهنده ای به او نزدیک نمی شود و اگر نوشته این سوره را بشوید و از آن بنوشد و مقداری از آن را بر خود بپاشد، اگر از چیزی می ترسد، ایمنی یافته و ترسش می ریزد و اگر صورتش را با آن بشوید نیز ترس و هراسش از بین می رود.3
 

شأن نزول و محتوای سوره سبأ

بحثهاى این سوره که به مناسبت شرح سرگذشت قوم سبا به نام سبا نامیده شده ناظر به پنج مطلب است:

1. مساله توحید و قسمتى از نشانه هاى خداوند در عالم هستى، و صفات پاک او از جمله توحید ربوبیت و الوهیت.

2. مساله معاد که از همه مسائل در این سوره بیشتر مطرح شده.

3. مساله نبوت انبیاى پیشین و مخصوصا پیامبراسلام و پاسخ به بهانه جوئیهاى دشمنان درباره او، و بیان پاره اى از معجزات انبیاى سلف.

4. بیان بخشى از نعمتهاى بزرگ خداوند و سرنوشت شکرگزاران و کفران کنندگان، ضمن بیان گوشه اى از زندگى سلیمان و قوم سبا.

5. دعوت به تفکر و اندیشه و ایمان و عمل صالح.
 

داستان سوره سبأ

داستان قوم سبأ

فَقَالُواْ رَبنَا بَاعِدْ بَیْنَ أَسْفَارِنَا وَظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ فَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِیثَ وَمَزقْنَاهُمْ کُل مُمَزقٍ إِن فِى ذَلِکَ لَأَیَاتٍ لِکُلِ‏ صَبارٍ شَکُورٍ.4

پس (قوم سبأ به ناسپاسى) گفتند: پروردگارا! میان سفرهاى ما فاصله بیانداز و بر خویشتن ستم کردند، پس ما آنان را موضوع داستان‏هایى (براى عبرت دیگران) قرار دادیم و آنان را به کلى پراکنده و متلاشى کردیم، همانا در این (ناسپاسى آنان و قهر ما) نشانه ‏هایى (از عبرت) براى هر صبر کننده و شکرگزارى وجود دارد.

چنانکه از این آیات و برخى روایات استفاده مى‏ شود، قوم سبأ، جمعیتى بودند که در جنوب جزیره عربستان زندگى مى ‏کردند و تمدنى عالى و درخشان داشتند.

این منطقه رودخانه مهمى نداشت و آب باران در دشت به هدر مى‏رفت، لذا مردم به فکر افتادند که سد بزرگى بسازند و آب را پشت آن ذخیره کنند. در انتهاى یکى ار دره‏ها، در کنار شهر مَارِب، سد خاکى عظیمى ساختند که به همین نام مشهور شد.

آب خروجى از این سد باعث آبادانى دو طرفِ رودى شد که از پاى سد جارى بود و روستاهاى بسیارى با باغستان‏ها و کشتزارهاى زیبا در دو طرف آن پدیدار گشت.

فاصله این روستاها با یکدیگر بسیار کم و تقریباً به هم متصل بود و وفور نعمت همراه با امنیت، محیطى مرفه را براى زندگى آماده ساخته بود، اما آنها خدا را به فراموشى سپردند، به فخر فروشى پرداختند و به اختلافات طبقاتى دامن زدند. اغنیا مایل نبودند که افراد کم‏ درآمد، همانند آنان و یا همراه آنان در رفت و آمد میان این مناتطق باشند و مى‏ خواستند این امتیاز براى آنان باشد.

چنانکه در تاریخ آمده است موش‏هاى صحرایى به دیواره این سد خاکى حمله کردند و آن را از درون سست کردند، چنانکه با جارى شدن یک سیلاب عظیم، دیواره سد شکست و سیل عظیمى جارى شد که تمدن عظیم سبأ را در زیر گِل و لاى مدفون ساخت. سیلى که به قول قرآن، از آن سرزمین آباد، جز درختان تلخ أراک و شور گز و اندکى درختان سدر چیزى به جاى نگذاشت.

پینوشت
1)مجمع البیان، ج7، ص 190
2)ثواب الاعمال، ص110
3)تفسیرالبرهان، ج4، ص 504
4)سوره سبأ آیه 19.

منبع: سایت رواق الحجاج