ایسکا (پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی): بدون شک غیبت واپسین حجّت الهی، حضرت مهدی(ع)، پدیده ای است که به این صورت هرگز در تاریخ اتفاق نیفتاده و طبیعی است که ذهن جست و جو گر انسان، همواره این پرسش را مطرح کند که چرا چنین رخ‌دادی پدید آمده است؟! و چرا آن حضرت از نظرها پنهان هستند، برای بررسی بیشتر این موضوع گفتگویی را با حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان عضو هیات علمی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی انجام داده ایم.

فلسفه و علل غیبت فرع بر امامت است

به گزارش ایسکا حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان در ابتدای گفتگو با اشاره به فلسفه و غیبت و ارتباط آن با امامت اظهار داشت: پیش از هر سخنی توجّه به این نکته ضروری می‌نماید که از آنجایی که فلسفه و علل غیبت فرع بر امامت ایشان است این بحث فقط برای کسانی مفید خواهد بود که اصل امامت آن امام همام را پذیرفته باشند و اگر کسی امامت و مهدی بودن آن حضرت را قبول نداشته باشد آگاهی از فلسفه و علل غیبت, او را فایده‌ای نخواهد رساند.

وی ادامه داد: البته کسی هم که وجود و امامت آن حضرت را پذیرفته باشد نیاز چندانی به آگاهی از فلسفه و علل غیبت آن حضرت ندارد. به عبارت دیگر دانستن و یا ندانستن فلسفه و علل غیبت تأثیر چندانی در باور او نخواهد داشت. چه اینکه او آن حضرت را موجود و امام ـ آن هم با تمام ویژگی های آن ـ می داند. و نصب آن امام را از طرف خداوند باور داشته, تمام آنچه خداوند اراده فرموده را عین حکمت می داند وغیبت آن حضرت نیز در اراده خداوند بوده است. پس به طور قطع خداوند حکیم در پنهان کردن آن امام حکمتی را در نظر داشته است.

فلسفه غیبت امام عصر از زبان معصومین

عضو هیات علمی پژوهشگاه در ادامه به اسرار غیبت از نگاه معصومین اشاره کرد و افزود: رسول گرامی اسلام(ص) حقیقت سرّ بودن این امر را چنین بیان فرموده است: «ای جابر! همانا این امر, امری است از امر خداوندی و سِرّی است از سِرّ خدا که بر بندگان او پوشیده است. پس بر حذر باش که دچار تردید نشوی. همانا شک در بارة خدا کفر است».

وی ادامه داد: امام صادق(ع) نیز این حقیقت را چنین تبیین فرموده اند: «این امر، امری از امر خدا و سرّی از سرّ خدا و غیبی از غیب خدا است و زمانی که می دانیم خداوند بزرگ مرتبه حکیم است، تصدیق می کنیم که همه ی کارهای او از روی حکمت است؛ گرچه علت آن کارها بر ما روشن نباشد».

دلایل غیبت امام عصر (عج)

این پژوهشگر مطالعات مهدوی در ادامه به دلایل غیبت امام زمان(عج) اشاره کرد و افزود: چند دلیل را می توان برای غیبت ایشان ذکر کرد از جمله:

1. حفظ جان امام زمان(عج)

وی ادامه داد: نخستین فلسفة پنهان‌زیستی حضرت مهدی(ع) ، در امان ماندن حضرت مهدی(ع) از گزند بدخواهان است.

امام صادق(ع) فرمود: «همانا برای قائم پیش از آن که قیام فرماید غیبتی است؛ چرا که در هراس است (و حضرت اشاره به شکم خود کرد، یعنی بیم کشته شدن دارد)».

وی اضافه کرد: البته این نه به آن معناست که آن حضرت از شهادت و کشته شدن در راه خدا هراس دارد؛ بلکه آن حضرت چون واپسین ذخیرة الهی در زمین است و آن حاکمیت فراگیر و جهانی که در تمام ادیان وعده داده شده، فقط به دست او تحقق می یابد؛ بنابراین بر خداوند است که به هر وسیله ممکن، او را تا روز موعود حفاظت نماید و حکمت الهی نیز بر پنهان زیستی او تعلق گرفته است.

2. امتحان و آزمایش انسان ها

دکتر سلیمیان به دلیل دیگر غیبت اشاره کرد و افزود: یکی دیگر از حکمت های الهی در غیبت حضرت مهدی(ع) امتحان و آزمایش مردم است. از آن‌جایی که این نوع آزمایش به دلیل عدم حضور ظاهری امام، بسیار مشکل و طاقت‌فرسا است، در تکامل انسان ها نقش بسیار مهمّی دارد و با این آزمایش سره از ناسره جدا شده، یاران راستین حق مشخص می گردند.

وی ادامه داد: روشن است کسانی در این امتحان بزرگ سربلند خواهند بود که دارای مرتبه والایی از ایمان و عمل صالح باشند و کسانی که دراین امور دچار نقصان باشند، بیشتر در معرض لغزش و سقوط هستند.

3. آزاد بودن امام از بیعت با ستمگران

عضو هیات علمی پژوهشکده مهدویت در ادامه با اشاره به دلیل دیگر غیبت اظهار داشت: مضمون برخی از روایات این است که آن حضرت با غیبت خود ناچار از بیعت با طاغوت های زمان نمی شود.

وی ادامه داد: امیرمؤمنان(ع) می فرماید: «همانا قائم از ما اهل بیت، هنگامی که قیام می‌کند، بیعت احدی بر گردن او نیست و به همین علت است که ولادتش پنهان نگه داشته می‌ شود و شخص او غایب است».

دکتر سلیمیان افزود: حضرت مهدی(ع) نیز درتوقیعی شریف در پاسخ به برخی پرسش ها می فرماید: «در خصوص علت غیبت پرسش کرده بودید. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «ای اهل ایمان از چیزهایی سؤال نکنید که اگر برای شما روشن شود، ناراحت می شوید» بدانید که هرکدام از پدران من بیعت یکی از طاغوت های زمان خویش را برگردن داشتند؛ ولی من وقتی قیام می کنم، بیعت هیچ یک از گردنکشان و طاغوت های زمان را بر گردن ندارم».