روزه و صبر

«صبر» از خصايلي است که در اخلاق اسلام بر آن بسيار تأکيد شده است ، انسان مسلمان در زندگي فردي و اجتماعی خويش در راه هدفهايي مبارزه ميکند و با مشکلاتي نيز روبرو است بدون خصلت صبر، پيروزي بر مشکلات و رسيدن به هدفها آسان نيست . صبر و مقاومت بر نيروي پايداري انسان ميافزايدو اراده را توانا ميسازد هيچ جامعه اي اگر تحمل ناگواريها را نداشته باشد بر مشکلات خويش و بر دشمنان خويش نميتواند پيروز گردد. با صبر و مقاومت است که ميتوان به به پيکار ستمگران رفت و دست استعمار گران را کوتاه نمود و روزه – بويژه در روزهاي گرم و طولاني تابستان که فشار تشنگي طاقت فرسا ميشود بطور چشمگيري به انسان صبر و مقاومت ميبخشدو تحمل رنج و سختي را بر آدمي آسان ميسازد.
قرآن کريم با توجه به همين اثر که از روزه به صبر تعبير کرده است : و استعينوا بالصبر و الصلوه ……… از صبر (روزه ) و نماز کمک بگيريد.
امامان معصوم ما عليهم السلام «صبر» را در اين آيه به روزه تفسیر کرده اندو پيامبر گرامي (ص) نيز ماه رمضان را ماه صبر ناميده اند: «شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنه» (رمضان ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است) و امام صادق عليه السلام نيز بهمين ويژگي روزه اشاره فرموده است: هر گاه براي کسي حادثه اي جانکاه پيش آمد روزه بگيرد که خدا فرموده است « و استعينوا بالصبر و الصلوه».

روزه و قناعت

اسلام بر خلاف مکاتب مادي شرق و غرب دنيا و نعمتهاي مادي آنرا وسيله اي براي تکامل معنوي و رسيدن به سعادت جاويد ميداند و بهمين دليل فرهنگ اسلام فرهنگ لذت جويي و مصرف نيست بلکه فرهنگ قناعت و ايثار است. در روشهاي مادي تن آدمي و خور و خواب آن اصالت داردو حرص و آز براي برخورداري بيشتر گريبانگير افراد است و در اسلام اصالت با معنويت انسان است و قناعت و ايثار و فداکاري از راههاي وصول به مراتب بلند انسانيت محسوب ميشود.
روزه فريضه اي است که مسلمانان را از غرقه شدن در ماديگرايي و حرص و آز براي لذتهاي مادي و مسابقه براي مصرف و تن پروري ميرهاند و به او مي اموزد که به فکر ديگران باشد و بر خواهشهاي جسماني خويش مسلط گردد و به مصرف به مقدار نياز قناعت ورزد و از اصراف و تبذير بپرهيزد. روزه به مسلمانان مي آموزد که با کم هم ميتوان زيست و حرص و تمع فقط غرق شدن در ماديات و انحراف از معنويات است و براي زيستن لازم نيست که با همه وجود تن و لذتهاي آن پرداخت.

همدردي با فقيران

پيشوايان گرامي دين، در روايات و ادعيه اسلامي ماه رمضان را ماه مواسات ناميده اند. از نتايج بارز روزه برانگيختن حس همدردي نسبت به مستمندان و همنوعان تنگدست است، آنانکه زندگي آسوده اي دارند و رنج فقير و طعم گرسنگي را نچشيده اند، ممکن است از حال مستمندان غافل بمانند و روزه وسيله اي است که آنان را از غفلت مي رهاند و رنج مستمندان را با ياد آنان مياورد تا به دستگيري فقيران همت گمارند و به درد دل آنان برسند.
از سويي به احسان و اطعام و انفاق به مستمندان در ماه مبارک رمضان بسيار سفارش شده است و از سويي ديگر گرسنگي و تشنگي روزه موجب درک رنج مستمند ميگردد و بدين ترتيب ثروتمند به فقير نزديک مي شود و احساسها رقت می یابد و احسان و انفاق فزوني ميگيرد و جامعه کمک به همنوع را مياموزد. مواسات يعني سهيم ساختن برادران در رزق و روزي و رمضان به همين جهت ماه مواسات ناميده اند تا مسلمانان به احسان نسبت به هم بپردازند و با تمرين بر اين صفت ارزنده انساني جامعه را از حقد و کينه برهانند و برادروار در کنار هم از نعمتهاي الهي بهره بگيرند و شايسته است که روزه داران به همه اين نکات انساني روزه توجه کنند و بکوشند واقعاً فريضه روزه را آنچنان که بايد بجا آورند و ماه مبارک رمضان را آنچنان که سزاوار اين ماه است بسر آورند، تا همگان از برنامه هاي سازنده اسلامي بهره ور شوند.
از حضرت امام حسن عسگري (ع) پرسيدند: «چرا روزه واجب شده است» فرمودند: « تا ثروتمند درد گرسنگي را در يابد و به فقير توجه کند.» هشام از امام صادق عليه السلام علت روزه را پرسيد، امام فرمود: «خداوند روزه را واجب کرد تا غني و فقير با هم با هم مساوي باشند و بدان جهت که غني رنج گرسنگي را لمس نکرده تا به فقير رحم کند و هر وقت چيزي خواسته قدرت بدست آوردن آنرا داشته است خدا خواسته است که ميان بندگانش يکنواختي بوجود آورد و خواسته است ثروتمند طعم گرسنگي را بچشد و اگر جز اين بود ثروتمند بر مستمند و گرسنه ترحم نميکرد. »

نظم و انضباط

وقت شناسي و نظم و انضباط در امور از مظاهر تمدن انساني و از عوامل مهم توفيق و پيشرفت است، شايد برخي گمان کنند که اين از ويژگيهاي زندگي غربيان و تمدن آنهاست در حاليکه نظم و انضباط و تنظيم اوقات از تعليمات اصيل اسلام است. امير المومنين عليه السلام در اولين فرازهاي وصيتش به فرزند خود ميفرمايد: «اوصيکما و جميع ولدي و اهلي و من بلغه کتابي بتقوي الله و نظم امرکم» شما و همه فرزندان و بستگانم و هرکسي که وصيت من به او برسد به تقوي و نظم در کارها سفارش ميکنم.
اصولا فراي اسلامي شاهد توجه به اسلام و نظم و انضباط است، هر يک از نمازهاي پنج گانه را بايد در وقت مخصوص آن بجا آورد و حتي يک دقيقه نميتوان از حدود آن تجاوز کرد. مراسم حج بايد در وقت و مکان مخصوص به خود انجام شود و روزه نيز در ماه مبارک رمضان با ديدن هلال ماه شروع و با ديدن هلال ماه شوال خاتمه ميابد و نيز هر روز از سپيده دم آغاز و به مغرب پايان ميپذيرد و با توجه به اينکه ماه رمضان ماه قمري است طبعاً در فصول چهار گانه سال جريان دارد و گاه در روزهاي بلند تابستان و گاه در روزهاي کوتاه زمستان قرار ميگيرد و در همه شرايط لازم است که لحظه و دقيقه را نيز در شروع سپيده دم و آغاز مغرب در نظر داشت و بهيچ وجه روزه دار نميتواند از نظام آن سرپيچي کند و اين خود درسي است که مسلمانان نيز دقيق و منظم شوند و امور خويش را در زندگي تنظيم کنند.
آنچه بر شمرديم گوشه هايي از برخي نتايج و آثار فريضه الهي روزه است و ماه روزه اضافه بر اينها سودمنديها و برکات ديگري نيز دارد که در پرورش اسلامي فرد و جامعه بسيار موثر است: ماه مبارک رمضان ماه خدا، ماه آشنايي با قرآن، ماه عبادت، ماه دعا، ماه آمرزش، ماه توبه و بازگشت از گناهان و اصلاح خود است.
در اين ماه به قرائت قران سفارش شده و مرسوم مسلمين است که در ماه رمضان بيشتر از ماههاي ديگر قرآن بخوانند و اين خود وسيله اي است که جامعه اسلامي با قرآن و معارف آن آشنايي بيشتري پيدا کنند و براي پيشرفت در صراط خدا و اسلام از کلام خداي متعال آموزش بگيرند. رمضان ماه عبادت و بندگي و راز و نياز با معبود جهان است، در روايات اسلامي تأکيد شده که در اين ماه با توجه به خضوع بيشتر نمازها را بجا آورندو از نمازهاي مستحبي در شب و روز غفلت نورزند و بدين ترتيب با يک تمرين يک ماهه مومنين به عبادت خالص تري موفق ميشوند و جانها به خدا نزديکتر ميگردد. رمضان ماه دعا است، پيشوايان گرامي فرموده اند مومنان در اين ماه و بويژه در شبهاي مبارک قدر در دعا و نيايش مبالغه کنند و با توجه به اثرات سازنده دعا و نيايش روزه داران ميتوانند در پيوند معنوي خويش با خداي متعال تحولي بوجود آورند و بيش از پيش به ذات متعال هستي بخش او نزديک شوند و کسب فيض کنند رمضان ماه آمرزش و توبه و بازگشت به سوي خداست، آنانکه در زندگي خويش آلودگيهايي داشته اند ميتوانند با روزه جان خويش را شستشو دهند و در خلوت سحر گاه با رو کردن به خداي متعال درون را صفا بخشند و از خداي خويش طلب آمرزش کنند و ميتوانند با همين زمينه براي هميشه از کجي ها و گمراهيها دست بردارند و براه آيند.
پيشوايان معصوم (ع) فرموده اند گناهان در اين ماه بخشوده ميشود و اين مژده بزرگي است براي آنهايي که لغزشهايي داشته اند تا نااميد نباشند و از برکات اين ماه استفاده کنند و بسوي خدا باز گردند و روي دل بسوي او دارند و با او پيمان بندند که از گناهان دست شويند و خود را اصلاح کنند و گذشته را جبران نمايند و بدون ترتيب گناه کار پشيماني که که در اين ماه مبارک براي خدا روزه بدارد و از گذشته خويش شرمسار باشد و از خدا آمرزش بخواهد مورد مهر و عفو خدا قرار خواهد گرفت و سعادتش تأمين ميشود. از برکتهاي اين ماه همين انقلاب روحي و تحول دروني روزه داران و همين توفيقات عملي است که انسان آلوده را پاک ميسازد و از عذاب الهي که محصول گناهان است نجات ميبخشد و روزه دار را از ظلمتها به نور ميکشاند، به نور تقوي، به نور فضيلتهاي اخلاقي، به نور توبه و بازگشت به سوي خدا، به نور مهر و رحمت خداي متعال.
منبع:www. parsiteb.com
/ن