كتاب مقدس زرتشت (اوستا) ناميده ميشود اوستا كه به معناي اساس و بنيان و متن است هشتصد سال پس از زرتشت نوشته شده است بعد از سوزاندن اوستا و ساير كتب در حمله اسكندر مقدوني مؤبدان زرتشتي اوستاي كنوني را از قطعات پراكنده و محفوظات و روايات پديد آوردند.
اوستاي كنوني از لحاظي به چهار قسمت تقسيم ميشود:
1. يَسْنا كه حاوي گاتها يعني سرودهاي پاك است. گاتها قسمتي از سرودهاي منظومي است كه از نيايشهاي زرتشت برجاي مانده، و به صورت مناجات و مكالمة بين زرتشت و (اهورامزدا = خداي زرتشت) كه حاوي نكات دقيق فلسفي است. سرودهاي منثور زرتشت از بين رفته، امّا سرودهاي منظوم كم و بيش در خاطرهها مانده بود كه هنگام جمعآوري بعدي كنار هم قرار ميگرفت و تنظيم ميشد.
2. (وِيسْپردْ) يعني ادعيه و ستايش جملة سران خلقت: بخش ويسپرد در حقيقت از ملحقات (يسنا) است.
3. (وِنْديداد) يعني قانون بر ضد ديوها كه مجموعة قوانين و احكام شرعي و عرفي، دربارة حلال و حرام و نجس و پاك و در بيان افسونها و اورادي ضد شياطين و ديوها است.
4. (خردة اوستا = اوستاي كوچك) كه مشتمل (يشت)ها در مدح خداوند و سران خلقت و نيايشهاي لازمه و ادعيه و نماز دربارة اشياء مقدسه و فرشتگان است.[1]امّا تورات كه واژهاي عبري است به معناي قانون است زيرا در تورات احكام و قوانين زيادي وجود دارد نام ديگر تورات شريعت است لازم به توضيح است كه عهد عتيق نامي است كه مسيحيان در مقابل عهد جديد خود به كتاب يهوديان دادهاند. مسيحيان به هر دو عهد عقيده دارند. به هر حال عهد عتيق كه كتاب مقدس يهوديان است و مربوط به تاريخ يهوديان است 39 كتاب دارد كه از نظر موضوع به سه بخش كلي تقسيم ميشود:
1. تورات و بخش تاريخي، عهد عتيق؛ 2. حكمت، مناجات و شعر؛ 3. پيشگوييهاي انبياء.
بخش تاريخي عهد عتيق با تورات و تورات با پنج سفر يا دفتر آغاز ميشود كه عبارتند از:
1. سفر پيدايش كه در باب كيفيت تكوين جهان خلقت، از بدو خلقت تا استقرار قوم بنياسراييل در مصر بحث مينمايد.
2. سِفْرِ خروج كه در كيفيت خروع عبريان و بنياسراييل از مصر ميباشد.
3. سفر لاويان كه در باب احكام و دستورات و فروع مذهبي بحث ميكند.
4. سفر اعداد كه در باب نيروي قوم بنياسراييل و امور مربوط به آن است.
5. سفر تثنيه كه مني و مكرر لاويان بوده، در باب احكام و برخي از امور، بزمان و منطقي ديگر تكرار كرده است.[2]امّا انجيل در قرن چهارم ميلادي پس از آنكه «كنستانتيس» اوّل، امپراطور روم بآئين مسيحيت گرويد كليساي مسيحي با تشكيل انجمني به بحث دربارة انتخاب كتب معتبر و مقدس مسيحيت پرداخت، واز ميان بيش از يكصد و شصت انجيل و رسائل و تواريخ، كه در كليساها و مجامع مذهبي قرائت ميشدند تنها 27 كتاب و رساله را برگزيده كه همگي تحت نام (عهد جديد) در مقابل كتب مقدسة آئين يهود كه آن را عهد عتيق ناميدند، قرار گرفتند.[3]انجيلي كه به حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ نازل شده يكي بيش نيست تمام اين اناجيل بعد از رفتن حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ به آسمان جمعآوري شده الآن معروف بين مسيحيان چهار انجيل ميباشد:
1. انجيل متي؛ 2. انجيل مرقس؛ 3. انجيل لوقا؛ 4. انجيل يوحنّا كه در آخرين روزهاي زندگي حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ و گفتههاي حضرت و آداب و اعمال حضرتش را بيان نموده كه به ترتيب بين مسيحيان معروف هستند كه در اين انجيلها حالات حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ بعد از رفتن به آسمان و استقرارش پيش خدا و رحمتهايش بيان شده.[4] قديميترين انجيل متي است بعد مرقس بعد لوقا بعد يوحنّا در انجيل برنابا مقداري از مطالبي كه آمده ذكر ميگردد:
1. موعظه مسيح؛ 2. عذاب دوزخ؛ 3. بشارت بر نور محمدي ـ صلّي الله عليه و آله ـ؛ 4. امر به نماز و روزه و توبه؛ 5. در بيان صداقت در عبادت؛ 6. در احتزاز از عصيان؛ 7. در نگاه داشتن زبان؛ 8. داستان ايليا و مرد نابينا؛ 9. وجوب كتمان نكردن حقانيت؛ 10. معجزه حضرت مسيح[5] و….
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. انجيل برنابا با ترجمه سردار كابلي.
2. يحيي نوري، اسلام و عقايد و آراء بشري.
3. حقيقت مسيحيت انتشارات در راه حق.
4. جان ناس ترجمة علي اصغر حكمت، تاريخ جامع اديان از آغاز تا امروز.
5. توفيقي، حسين، آشنايي با اديان بزرگ، 61، 171، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت) و مؤسسة فرهنگي طه و مركز جهاني علوم انساني.
پي نوشت ها:
[1] . يحيي نوري، اسلام و عقائد و آراء بشري يا جاهليت و اسلام تهران، مجمع معارف اسلامي، چاپ نهم، ص 388، 387 .
[2] . يحيي نوري، اسلام و عقائد و آراء بشري يا جاهليت و اسلام تهران، مجمع معارف اسلامي چاپ نهم، ص 401 و همچنين توفيقي، حسين، آشنايي با اديان بزرگ، ص 87، 82 سازمان مطالعه و تدوين كتاب علوم انساني دانشگاهها، تهران بهار 79.
[3] . يحيي نوري، اسلام و عقائد و آراء بشري يا جاهليت و اسلام، تهران، مجمع معارف اسلامي، چاپ نهم، ص 445.
[4] . دكتر محمود شهابي خراساني، اسلام والشيعة الامامية في اساسها التاريخي، «انتشارات دانشگاه تهران»، صفحة 54، ج 1.
[5] . انجيل برنابا، با ترجمه، سردار كابلي، چاپ از خدمات چاپي بهار 62.